Đáp ứng đủ vốn cho hộ nghèo 30a
Ông Nguyễn Văn Lý |
Theo đánh giá của ông thì mức cho vay hộ nghèo mới của NHCSXH triển khai từ 1/1/2014 đến nay có tác động như thế nào với hộ nghèo? Và với NHCSXH thì có kết quả như thế nào? Về vấn đề hiện đại hoá tin học, đến nay triển khai gần hết các chi nhánh trong hệ thống, xin ông cho biết về kết quả triển khai này như thế nào?
Nổi bật nhất của quý I/2014 của NHCSXH là tăng trưởng tín dụng - đây là vấn đề nóng hổi nhất của tín dụng hiện nay. Tăng trưởng tín dụng của NHCSXH hiện vẫn tốt, đi sâu hơn là về tăng trưởng tín dụng hộ nghèo, hộ cận nghèo - đây là 2 chương trình tăng trưởng tốt, còn chương trình tín dụng HSSV thu nợ tốt. Đây là một tín hiệu đáng mừng, trong khi tăng trưởng tín dụng trong toàn Ngành chậm thì tăng trưởng tín dụng của NHCSXH lại rất tốt.
Hiện nay, nguồn vốn của ngành Ngân hàng đang thừa, lãi suất cho vay giảm nhưng không tăng trưởng được là do “hấp thụ” yếu, điều này là do nhu cầu tiêu dùng yếu dẫn đến người sản xuất vay vốn về không biết sản xuất ra bán cho ai, có lẽ vấn đề này cần có ý kiến đề nghị Chính phủ kích cầu vào, nhưng nếu kích cầu vào NHCSXH thì sẽ cực chậm, cho vay của chúng tôi chính là cho vay để tiêu dùng - người vay vốn về có thể mua được cây giống làm vườn ngay.
Xung quanh vấn đề tăng trưởng này thì tăng trưởng tín dụng của NHCSXH vẫn là tốt, ý thức được điều này ngay từ đầu năm chúng tôi đã đôn đốc các đơn vị địa phương của NHCSXH tập trung giải ngân, điều quan trọng là khi cho vay sớm thì người dân được hưởng sớm dẫn đến nguồn vốn của NHCSXH sẽ thành dư nợ. Như vậy, người dân thì có nguồn vốn sớm để cải thiện cuộc sống, NHCSXH thì thu được lãi, tự chủ được tài chính dẫn đến mọi hoạt động đi vào ổn định.
Nổi bật thứ hai là, việc huy động vốn của NHCSXH rất tốt, đặc biệt là qua kênh trái phiếu Chính phủ. Đây có thể nói là thời điểm “cái khó của người là thuận lợi của ta”. Nguồn vốn của các NHTM hiện không cho vay được thì lại là điều thuận lợi để NHCSXH huy động vốn dễ, dẫn đến thêm nguồn vốn tốt thì NHCSXH giải ngân tốt. Hiện nay, nguồn vốn của NHCSXH tăng trưởng chủ yếu trên cơ sở Chính phủ bảo lãnh cho NHCSXH phát hành trái phiếu.
Điểm nổi bật thứ ba là, NHCSXH đã tập trung cao độ triển khai chương trình phần mềm Intellect - Corebanking tại các chi nhánh còn lại trong hệ thống. Năm 2013, chúng tôi đã triển khai thí điểm 2 đợt: Đợt 1 là 6 chi nhánh tỉnh, đợt 2 là 30 chi nhánh tỉnh và trong quý I/2014 chúng tôi triển khai các chi nhánh còn lại; cơ bản là xong để trong thời gian sớm nhất có thể kết thúc dự án với nhà thầu.
Trong thời gian tất toán này sẽ đảm bảo dự án thành công tuyệt đối, trong sự thành công của dự án thì cũng ảnh hưởng tích cực đến xã hội vì đây là chương trình tin học phục vụ được cho tín dụng của Chính phủ với hơn 7 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác đang có dư nợ giải ngân tại NHCSXH. Chương trình tin học này phải phục vụ tốt kinh tế vi mô của các hộ.
Dự án hiện đại hoá tin học của NHCSXH là một chìa khoá vàng để chúng tôi giải quyết các “mâu thuẫn” hiện nay của NHCSXH - đó là phải phục vụ nhân dân tốt hơn, thuận lợi nhất, chính xác nhất, đó là phải khối lượng công việc tăng nhưng không tăng biên chế. Chương trình tin học này có mạng lưới rất rộng nhưng đảm bảo vận hành tốt và có thông tin để cho người điều hành quản lý nắm bắt được.
Dự án tin học này chúng tôi đã đạt được mục đích và thành công, trước hết đó là phục vụ nhân dân ở đây là hơn 7 triệu người nghèo và đối tượng chính sách khác một cách chính xác và nhanh chóng. Trước đây, khi chưa có dự án tin học này, chúng tôi mới chỉ mở được tài khoản tiền vay tới từng hộ, nhưng nay, khi dự án tin học được triển khai chúng tôi đã có thể mở được cả tài khoản tiền gửi tới từng hộ, không như trước đây mới đến từng Tổ; bây giờ chúng tôi mở cho hơn 7 triệu hộ, mỗi hộ một tài khoản tiền gửi thanh toán riêng, tiền tiết kiệm.
Vừa qua, Phó Thủ tướng Chính phủ có đặt câu hỏi cho NHCSXH: “Ngân hàng có khả năng trả một số khoản trợ cấp của Chính phủ đến từng hộ không?. Vì chỉ có tiền điện 50 nghìn đồng, 30 nghìn đồng, nhưng mỗi hộ phải lên tận Uỷ ban xã để chi trả, đi lại mất nửa ngày có khi cả ngày, chưa tính tiền xe đi lại”.
NHCSXH cũng cho biết với dự án tin học này thì hiện nay đã mở được tài khoản và trả đến từng hộ. Một Tổ tiết kiệm và vay vốn bình quân 40 người, đáng lẽ 40 người đi thanh toán thì hiện nay chỉ cần người Tổ trưởng đi. Nhưng cái khó nhất là hệ thống thanh toán và kiểm soát. Bình thường thì nhận tiền rồi đi phát, nhưng liệu người thụ hưởng có nhận được tiền không? Đối với hệ thống tin học của NHCSXH, toàn bộ tiền thanh toán, nhận tiết kiệm sẽ được dội trở lại qua hệ thống kiểm toán đối chứng toàn bộ - đây là vấn đề khó với ngân hàng hiện nay.
Hiện, hệ thống tin học này chúng tôi mở tài khoản đến từng hộ, hạch toán, mọi dịch vụ chúng tôi sẽ đảm nhận được và mỗi hộ nghèo ở vùng sâu vùng xa nhất, thậm chí nhà cách trụ sở xã một hai ngày đi đường, thông qua hệ thống tin học của NHCSXH, cũng có thể thanh toán được vào các dịch vụ thanh toán hiện đại của ngành Ngân hàng, như trích tiền gửi ngân hàng để thanh toán tiền điện nước, gửi tiền học cho con và gần như không tính phí.
Quy trình của chúng tôi hiện nay không tính phí, vì trước nay Tổ trưởng sẽ đến từng nhà thu lãi sau đó lên ngân hàng nộp vào ngày giao dịch, sau đó NHCSXH sẽ thông qua Tổ trưởng gửi chúng từ về cho từng hộ, như vậy các hộ sẽ biết tiền của họ đã đến được ngân hàng chưa, bây giờ có thêm dịch vụ khác kèm theo thì chi phí vẫn không tăng. Vậy nên khi có dự án tin học này chúng tôi mừng lắm khi vận hành thử thì gần như đáp ứng được các yêu cầu của Khối Tín dụng chúng tôi và khi đã đáp ứng được gần hết các nghiệp vụ tín dụng thì coi như căn bản thành công.
Dự án tin học này trước hết là phục vụ nhân dân, cái thứ hai, thông qua dự án tin học này chúng tôi sẽ có dữ liệu nhanh hơn, chính xác hơn và sẽ có tác dụng trở lại cho công tác lãnh đạo quản lý. Ngay trong hệ thống tin học này chúng tôi cũng cài đặt những nguyên tắc về tính chính xác để kiểm soát nếu người sử dụng thao tác sai thì máy không nhập dữ liệu, vì vậy phần mềm này sẽ tăng cường góp phần quản lý để toàn ngành thống nhất về chế độ chính sách để người thụ hưởng được hưởng như nhau, công bằng, minh bạch.
Dự án tin học sẽ nâng cao năng lực NHCSXH đáp ứng nhiệm vụ, chương trình được Chính phủ giao với chi phí thấp nhất. Đặc biệt với tài chính vi mô ở vùng sâu vùng xa hiện cực kỳ yếu. Dự án hiện đại hoá tin học của chúng tôi sẽ đáp ứng được tài chính vi mô của người nghèo ở vùng sâu vùng xa không có điều kiện tiếp cận với các NHTM lớn.
NHCSXH có chương trình gì để hỗ trợ, tập huấn cho người dân sử dụng khi NHCSXH mở tài khoản đến từng hộ?
Hiện nay, ngoài khoảng hơn 8 nghìn cán bộ NHCSXH thì khi chuyển tải dịch vụ trong lĩnh vực tín dụng nói riêng và tài chính vi mô nói chung cho người dân, thì chúng tôi có huy động khoảng 600 nghìn người cùng làm với chúng tôi. 11 năm vừa rồi chúng tôi tập huấn liên tục, năm nào cũng tập huấn một đến hai đợt, hơn một nửa triệu người cùng chúng tôi làm là một con số ghê gớm.
Chúng tôi tập huấn rất bài bản, đầu tiên chúng tôi tập huấn cho tiểu giáo viên, sau đó tiểu giáo viên về tập huấn cho Hội, đoàn thể, rồi tập huấn cho các Tổ tiết kiệm và vay vốn. Rồi các tổ trưởng và các cán bộ hội, đoàn thể lại tập huấn đến người thụ hưởng biết. Năm 2013, riêng doanh số vận hành trên hệ thống này đạt gần 70 nghìn tỷ đồng giao dịch với dân tại thôn xã.
Thông qua việc áp dụng chương tình tin học mới này, NHCSXH có dự dịnh mở thêm dịch vụ nào mới không?
Dự án tin học này là mở đường, mở ra khả năng để sẵn sàng phục vụ cho dịch vụ có khả năng ra đời, còn về vấn đề mở thêm dịch vụ là việc bài bản, đúng luật, an toàn và phải có nhu cầu của người dân.
Trong các dịch vụ hiện có, chúng tôi luôn sẵn sàng cho cả dịch vụ chuyển tiền vì chúng tôi là công cụ của Chính phủ để thực hiện tín dụng chính sách, hiện nay chúng tôi đang thí điểm một một số tỉnh dịch vụ chuyển tiền Western Union của Ngân hàng Công thương - đây là hoạt động kinh doanh, tuy nhiên nhiệm vụ chính của chúng tôi là phục vụ người nghèo, Chính phủ giao nhiệm vụ nào cho chúng tôi thì chúng tôi phải ưu tiên thực hiện trước, đầu tư ngoài ngành sau.
Về cho vay ưu đãi đối với hộ nghèo trên địa bàn các huyện nghèo, NHCSXH chuẩn bị nguồn vốn cho chương trình như thế nào? Bên cạnh đó, với chính sách này liệu có tạo tâm lý ỷ lại cho người nghèo hay không và việc thoát nghèo bên vững có đạt kết quả không?
Chính phủ đã có Quyết định 2621 về việc cho vay hộ nghèo tại 64 huyện nghèo theo Nghị quyết 30a năm 2008 của Chính phủ - Nghị quyết 30a giải quyết cho các huyện nghèo trên 50% tầm nhìn đến năm 2020. Các huyện nghèo này ngoài thụ hưởng các chính sách hiện tại thì được thụ hưởng thêm một số chính sách đặc thù khác.
Trước đây các huyện nghèo này được vay một số chương trình với lãi suất bằng không, nhưng theo Quyết định 2621 bổ sung cho văn bản 30a trong đó về phần NHCSXH: các hộ nghèo trên địa bàn huyện nghèo 30a được vay chỉ bằng nửa lãi suất hộ nghèo các khu vực khác và không quá 3 năm để thực hiện chăn nuôi gia súc, gia cầm, thuỷ hải sản và mở rộng ngành nghề.
Với chính sách này bổ sung thêm dự kiến ở 64 huyện nghèo khoảng trên 300 nghìn/700 nghìn hộ thuộc diện hộ nghèo, qua khảo sát, số đã vay và chưa được vay thì với chính sách mới này, dự kiến nguồn vốn khoảng trên dưới 2 nghìn tỷ đồng và được giải ngân đều trong vòng 2 - 3 năm. Do đó, NHCSXH dự kiến mỗi năm tăng khoảng 500 - 600 tỷ đồng thì nguồn vốn này không quá lớn để chúng tôi phục vụ đối tượng này.
Hiện nay, chúng tôi đang có nguồn vốn khoảng 43 nghìn tỷ đồng kèm theo khoảng 10 nghìn tỷ đồng cho vay hộ cận nghèo, tổng nguồn vốn suýt soát gần 60 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, hằng năm NHCSXH tăng trưởng khoảng 5 - 6% tương đương khoảng 10 nghìn tỷ đồng. Như vậy riêng đối tượng này luôn luôn được ưu tiên bố trí vốn đủ, mỗi năm khoảng 500 - 600 tỷ đồng thì không khó với NHCSXH, nguồn vốn dành cho chương trình này gần như không phải vấn đề nổi cộm được đặt ra, NHCSXH sẽ đáp ứng đủ nhu cầu cho vay của đối tượng này.
Về vấn đề thứ hai là chính sách mới này liệu có làm hộ nghèo ở các huyện nghèo ỷ lại vào Chính phủ không khiến chúng tôi rất ngạc nhiên, là vì các hộ đồng bào ở các huyện này với trình độ dân trí thấp, giao thông đi lại khó khăn, vật tư đưa lên sản xuất đã khó, khi sản xuất rồi bán cũng khó, thì với chính sách mới này sẽ ưu tiên vốn của Chính phủ để tạo thuận lợi cho các hộ đồng bào này có sự tương đồng trong sản xuất như đồng bào khác.
Hỗ trợ như vậy không làm “hư” đồng bào, vì hiện nay đi kèm theo hộ nghèo đó là dân trí thấp hơn, kèm theo sức vươn lên kém, kỹ năng sản xuất kém, vì họ như vậy nên Chính phủ đã đưa ra chương trình này để hỗ trợ nhằm tạo sự bình đẳng trong xã hội.
Thưa ông, cơ sở nào để đưa ra mức cho vay tối đa 10 triệu đồng và trong vòng 3 năm?
Dựa trên nhu cầu vay vốn của hộ nghèo và năng lực đáp ứng của Chính phủ có hạn. Theo tôi, những hộ nghèo ở 64 huyện nghèo đáng được hưởng hơn vậy để họ bám lấy giữ đất giữ rừng tránh di dân gây bất ổn trong xã hội, nhưng năng lực đáp ứng của Chính phủ có hạn, trước kia cho vay 5 triệu đồng nay tăng lên 10 triệu đồng với lãi suất bằng 50% lãi suất cho vay hộ nghèo ở vùng khác, trước tối đa 2 năm nay lên 3 năm, nhằm tạo sự ý thức nhắc nhở người dân sử dụng vốn đúng mục đích và tính toán làm ăn. Mức lãi suất này do NHCSXH cùng với các Bộ, ngành đã tính toán và đặt ra. Nếu cho vay không lãi suất như trước đây sẽ dễ gây tâm lý vay về mang gửi tiết kiệm, gây lãng phí vốn.
Do vậy, NHCSXH cùng với các Bộ, ngành đã tính toán và đặt ra. Theo định hướng của Chính phủ và đoàn giám sát Quốc hội là trong tương lai sẽ giảm dần các chương trình cho không, tăng cường cho vay đầu tư để người dân có ý thức quen dần với tính toán làm ăn, hội nhập với kinh tế thị trường.
Theo SBV