Diện mạo mới, sức mạnh mới

Những con số biết nói

Tháng 9/2011, NHNN công bố mục tiêu giảm lãi suất cho vay xuống còn 17-19%/năm vào cuối năm 2011; năm 2012 giảm mặt bằng lãi suất huy động còn 9-10%/năm; năm 2013-2014 tiếp tục điều chỉnh giảm nhẹ lãi suất; năm 2015 duy trì ổn định mặt bằng lãi suất, phấn đấu tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất cho vay trung và dài hạn thêm 1-1,5%.

Đến nay, mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm mạnh từ mức 20-25%/năm xuống còn 6-11%/năm, bằng khoảng 50% mức lãi suất vào cuối năm 2011, thấp hơn giai đoạn 2005-2006 là thời kỳ kinh tế phát triển ổn định, hỗ trợ tích cực trong việc tháo gỡ khó khăn cho DN và người dân.

Từ 2011-2014, tín dụng tăng bình quân khoảng 13,6%/năm, thấp hơn nhiều so với mức 33,3%/năm của giai đoạn 2006-2010, nhưng vẫn hỗ trợ cho tăng trưởng kinh tế đạt mức hợp lý (giai đoạn 2011-2015 bình quân đạt 5,9%), cho thấy chất lượng và hiệu quả tín dụng đã được nâng cao đáng kể.

Sau hơn 4 năm triển khai xử lý nợ xấu, gần 463.000 tỷ đồng nợ xấu được xử lý (bằng khoảng 99,6% số nợ xấu tại thời điểm tháng 9/2012). Tỷ trọng tiền mặt trong tổng phương tiện thanh toán giảm từ mức 14,2% năm 2010 xuống mức 12% hiện nay. Tính riêng trong giai đoạn 2011-2015, NHNN đã đàm phán/ký kết với WB 56 chương trình/dự án với tổng trị giá là 8,58 tỷ USD; và ký với ADB 51 chương trình/dự án với tổng trị giá gần 5,3 tỷ USD.

TS. Lê Xuân Nghĩa – Viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển kinh doanh (BDI):

Ngành Ngân hàng đã tạo được sự đồng thuận rộng rãi

CSTT của chúng ta trong năm 2015 và cả giai đoạn 2011 – 2015 có nhiều thành công.

Điều này thể hiện qua các mặt như: đưa lạm phát xuống thấp; thiết lập được kỷ cương và kỷ luật thị trường; hệ thống NH lành mạnh… Các tổ chức quốc tế nâng xếp hạng tín nhiệm cho Việt Nam thời gian qua cũng chủ yếu dựa vào các chỉ số như kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Bên cạnh đó, chưa bao giờ CSTT lại đạt được sự đồng thuận rộng rãi như vậy, từ Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội, người dân đều đồng tình.

Chúng ta vẫn trên đà tăng trưởng, nhưng các chỉ số cơ bản của nền kinh tế như chỉ số tài chính, chỉ số giá nhập khẩu đầu vào cuối 2015 đều suy giảm. Chỉ số PMI suy giảm, chỉ số hoạt động kinh tế cũng suy giảm. Tuy nhiên, đây chỉ là sự suy giảm ngắn hạn, có thể chỉ kéo dài trong giai đoạn quý II/2015 đến hết quý I/2016 nên không có gì bi quan. GDP sẽ giữ được đà tăng trưởng mạnh trong dài hạn. Nhưng một trong những yếu tố quyết định GDP có giữ được sự tăng trưởng dài hạn hay không là ở điều hành CSTT.

Năm 2016 và các năm tới sẽ có những thách thức đối với CSTT. Đó là, lãi suất trái phiếu Chính phủ vẫn ở mức cao, nên cần phải có sự điều chỉnh để có đường cong chuẩn.

Bên cạnh đó, chỉ số CDS (đánh giá mức độ rủi ro của việc nắm giữ trái phiếu Chính phủ Việt Nam) rất đáng ngại khi đang ở mức 270 điểm. Nếu chỉ số này ở mức từ 270 – 300 điểm sẽ là yếu tố cho thấy nguy cơ lãi suất trái phiếu Chính phủ tăng.

Một áp lực khác trong điều hành lãi suất của NHNN là hiện lạm phát ở Việt Nam và Mỹ tương đương nhau, nhưng mặt bằng lãi suất ở Mỹ thì bằng một nửa chúng ta. Nhưng nếu NHTM giảm lãi suất cho vay xuống nữa thì lo ngại sẽ gặp bẫy thanh khoản.

Ngoài ra, lãi suất sẽ khó giảm do chi phí hoạt động trên tổng chi phí của ngân hàng đã tăng từ 16% đến 23%, trong khi chỉ số này ở các nước khu vực chỉ khoảng 11-14%.

TS. Trương Văn Phước – Phó Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính Quốc gia:

CSTT hỗ trợ tích cực, giảm gánh nặng cho chính sách tài khóa

Các giải pháp điều hành CSTT của NHNN trong 5 năm qua đã giúp kinh tế Việt Nam lấy lại đà tăng trưởng, tốc độ tăng trưởng kinh tế phù hợp với tốc độ tăng trưởng tín dụng, cung tiền và giữ xu hướng tăng qua các năm.

Lạm phát trong 5 năm qua cũng giảm mạnh từ mức 18,13% của năm 2011, xuống mức kỷ lục năm 2015 là 0,63%. Lạm phát giảm mạnh và được kiểm soát là nhờ công tác điều hành CSTT được thực hiện chủ động, đồng bộ, nhất quán: tỷ giá hối đoái ổn định cùng với luồng tín dụng được phân bổ hợp lý, lãi suất huy động và cho vay giảm đã giúp tăng trưởng tín dụng từ đó tác động giảm lạm phát và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô.

Điều hành CSTT hợp lý đã góp phần giúp cho cán cân thanh toán được cải thiện nhờ đó, giúp dự trữ ngoại hối tăng cao. Từ đó, tạo nguồn lực tài chính để đảm bảo can thiệp giữ ổn định tỷ giá.

Mặc dù, năm 2015, Trung Quốc liên tục phá giá CNY và kỳ vọng FED tăng lãi suất đã có những tác động đến tỷ giá, nhưng nhờ việc NHNN chủ động can thiệp, do đó đã ứng phó kịp thời với các tác động bất lợi từ bên ngoài, tạo sự ổn định cho thị trường ngoại hối. Diễn biến thuận lợi của cán cân thanh toán và tác động tích cực từ chính sách chống đô la hóa và ổn định tỷ giá đã tạo điều kiện thuận lợi kiềm chế lạm phát và ổn định vĩ mô.

Điểm tích cực nữa trong thời gian qua là tái cơ cấu hệ thống các TCTD đã có những bước đi nhanh hơn, rõ nét hơn và đạt được hiệu quả hơn so với hai trụ cột còn lại. Diện mạo của hệ thống các TCTD đã thay đổi, tình trạng tài chính và năng lực hoạt động của các TCTD được củng cố. Trật tự kỷ cương và nguyên tắc thị trường trong hoạt động ngân hàng được nâng cao. Sở hữu chéo, đầu tư chéo về cơ bản được giải quyết. Năng lực quản trị, điều hành của các TCTD được cải thiện đáng kể. Các chuẩn mực quốc tế trong hoạt động ngân hàng từng bước được áp dụng.

Trong 5 năm qua và năm 2015, CSTT đóng vai trò hỗ trợ tích cực, giảm gánh nặng cho chính sách tài khóa. Các TCTD tăng đầu tư, nắm giữ trái phiếu Chính phủ, từ đó tăng Ngân sách, giảm gánh nặng chính sách tài khóa qua các năm…

PGS -TS. Đặng Ngọc Đức – Viện trưởng Viện Nghiên cứu tài chính – ngân hàng (Trường Đại học Kinh tế quốc dân):

Nên giảm dần các can thiệp hành chính

Với các giải pháp điều hành tiền tệ thận trọng, linh hoạt có nhiều đổi mới sáng tạo, trong 5 năm qua, NHNN đã thực hiện thành công các nhiệm vụ chính trị được giao phó. Công tác điều hành CSTT đã nhận được sự đánh giá cao của Đảng và Nhà nước, của xã hội và từ các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế.

Chính sách của NHNN đã truyền dẫn hiệu quả tín hiệu điều hành ra nền kinh tế. Các công cụ điều hành được phối hợp đồng bộ, hiệu quả đảm bảo kiềm chế, ổn định lạm phát, tỷ giá, lãi suất, đáp ứng được nhu cầu vốn của các doanh nghiệp, phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế của đất nước trong giai đoạn vừa qua.

Kết quả đó được thể hiện ngày càng rõ nét thông qua sự chuyển dịch của các biến số vĩ mô như tỷ lệ lạm phát, tăng trưởng kinh tế, tỷ giá, tình trạng đô la hóa… qua từng năm với những dấu ấn đáng ghi nhận như sau:

Thứ nhất, tỷ lệ lạm phát được kiềm chế, và hiện đang ở mức thấp. Tỷ lệ lạm phát sau khi tăng cao trong nửa đầu năm 2011 đã giảm xuống và diễn biến ổn định cho tới nay.

Thứ hai, lãi suất nhanh chóng hạ nhiệt, hỗ trợ hợp lý cho khu vực sản xuất. Tính cho đến thời điểm hiện tại, mặt bằng lãi suất cho vay trung và dài hạn bằng khoảng 47% so với cuối năm 2011 và tương đương mức lãi suất của giai đoạn 2005 - 2006 là giai đoạn kinh tế phát triển ổn định, góp phần hỗ trợ giảm chi phí vốn vay của doanh nghiệp và hộ dân.

Thứ ba, tăng trưởng tín dụng hợp lý, đạt được mục tiêu điều hành, phù hợp với tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm.

Thứ tư, tỷ giá và thị trường ngoại hối diễn biến ổn định góp phần cải thiện cán cân thanh toán tổng thể, tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước, nâng cao vị thế VND, hỗ trợ tích cực cho lộ trình chống đô la hóa. Diễn biến thuận lợi của tỷ giá và thị trường ngoại hối trong giai đoạn vừa qua đã tạo ra tác động lan tỏa tích cực đến diễn biến của thị trường ngoại hối, cung cầu ngoại tệ trên thị trường tương đối cân bằng.

Trong giai đoạn tới, theo tôi điều hành CSTT nên giảm dần can thiệp hành chính, tăng cường sử dụng các công cụ điều hành gián tiếp để giảm chi phí nhưng mang lại hiệu quả cao hơn.