Nhiều biện pháp để “trị” giá vàng

Cụ thể, khối lượng vàng miếng của một lô giao dịch: 100 lượng. Tỷ lệ đặt cọc là 10%. Giá tham chiếu để tính giá trị đặt cọc là 88,6 triệu đồng/lượng. Khối lượng đấu thầu tối thiểu của một thành viên là 5 lô tương đương 500 lượng vàng. Một thành viên được phép đặt thầu tối đa là 40 lô tương đương 4.000 lượng.

Đây là phiên đấu thầu vàng miếng thứ 8 của NHNN. Trước đó, nhà điều hành đã tổ chức 7 phiên đấu thầu bán vàng miếng ra thị trường. Trong 7 phiên đấu thầu bán vàng miếng SJC tăng cung ra thị trường, có 4 phiên đấu thầu thành công với tổng khối lượng trúng thầu là 27.200 lượng, 3 phiên còn lại không thành công do không có đủ số lượng thành viên tham gia.

NHNN cho biết, trong thời gian tới sẽ tiếp tục tổ chức phiên đấu thầu để tăng cung vàng miếng ra thị trường.

Việc “trị" chênh lệch giá vàng không thể chỉ dựa vào việc nhập khẩu vàng

Liên quan đến vấn đề cung vàng miếng, thời gian gần đây, có ý kiến cho rằng, cần phải nhập khẩu vàng mới cung ứng đủ vàng cho thị trường. Song, tại báo cáo mới nhất của Nhóm Nghiên cứu kinh tế mô của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho rằng, sóng vàng thời gian qua không hẳn chỉ do mất cân đối cung cầu mà do thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Thiên thời, địa lợi là do giá vàng thế giới tăng vì bất ổn địa chính trị và kênh chứng khoán, bất động sản không nóng để hút tiền như năm 2021-2022. Còn nhân hòa chính là tâm lý đám đông rất dễ bị thu hút bởi sóng. Sóng càng cao càng dễ hút tiền. Bong bóng tài sản luôn hình thành bởi tâm lý “bầy đàn” như vậy.

Nhìn vào lịch sử giá vàng, nhóm nghiên cứu cho rằng, có nhiều giai đoạn không cần nhập khẩu vàng, không cần phá độc quyền thương hiệu vàng miếng SJC, chênh lệch giá vàng vẫn có những giai đoạn dài được kiểm soát, giá vàng trong nước và thế giới đồng pha gần như tuyệt đối. Ngược lại, có giai đoạn nhập khẩu vàng lớn nhưng chênh lệch giá vàng vẫn ở mức cao.

Cụ thể, giai đoạn 2014-2015, sau khi bán 74 tấn vàng, chênh lệch giá vàng vẫn còn ở mức cao, bằng 10%-20% giá vàng thế giới. Giai đoạn này giá vàng thế giới giảm 12% nhưng giá trong nước chỉ giảm 5,7%. Vậy là dù đã phải nhập một lượng vàng rất lớn, mục tiêu bình ổn và giảm chênh lệch giá vàng cũng khó đạt được trong một sớm một chiều. Điều này khẳng định sự cần thiết phải tính đến các phương án khác để giảm chênh lệch giá vàng chứ không đơn giản là hy sinh dự trữ để mua vàng về bán.

Giai đoạn 2016-2019 là giai đoạn chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới gần như bằng 0. Đây là giai đoạn kinh tế Việt Nam đã qua giai đoạn khó khăn, bước vào chu kỳ ổn định và tăng trưởng cao.

Giai đoạn 2019-2020 là giai đoạn thử thách sóng vàng thế giới lần 1. Giá vàng thế giới tăng mạnh 55% và giá vàng trong nước tăng theo tương ứng, chênh lệch giá vàng vẫn không đáng kể. Đây là bằng chứng để phủ định lập luận cho rằng, vì có sóng vàng thế giới (như đang xảy ra trong năm 2024), nên người dân tăng nhu cầu mua vàng và kéo tăng chênh lệch.

Giai đoạn 2021-2024 là giai đoạn chênh lệch giá vàng tăng cao. Đây cũng là giai đoạn lãi suất có nhiều biến động. Cụ thể, từ tháng 9/2020 đến tháng 8/2022, giá vàng thế giới giảm 10%, nhưng giá vàng trong không giảm theo, trái lại tăng 10%. Đây là giai đoạn lãi suất thấp khiến chứng khoán, bất động sản tăng nóng và thu hút dòng tiền rất lớn từ giới đầu tư. Đó là thời gian “người người, nhà nhà đi mở tài khoản chứng khoán và đi buôn đất”, chứ không phải đi mua vàng. Ngược lại, giới đầu tư rất có thể đã bán vàng để dồn tiền vào chứng khoán và bất động sản. Vậy là không phải do sóng vàng thế giới, cũng không phải do nhu cầu mua vàng mà chênh lệch giá vàng vẫn tăng. Chênh lệch giá vàng tăng lên mức cao nhất lịch sử vào tháng 9/2022, tương đương 42% giá vàng thế giới.

Từ tháng 9/2022 đến tháng 7/2023 là 10 tháng tĩnh lặng đi ngang của giá vàng trong nước, trong khi giá vàng thế giới giao động mạnh, tăng 10% rồi giảm 3%. Thời điểm này tương đối trùng lặp với giai đoạn các ngân hàng tăng mạnh lãi suất VND để ổn định tỷ giá. Chứng khoán và bất động sản cùng thoái trào, nhưng vàng cũng không thể tạo sóng ngay cả khi vàng thế giới tăng. Vậy tăng lãi suất có thể là một liều thuốc hạ sốt cho chênh lệch giá vàng.

Từ tháng 8/2023 đến hiện tại, giá vàng trong nước và thế giới cùng có xu hướng tăng, tuy nhiên, nếu quan sát kỹ thì có 2 giai đoạn giá vàng trong nước tăng, trong khi giá vàng thế giới đi ngang, nới rộng chênh lệch giá vàng lên 32% và 26%. Lãi suất thấp, kênh chứng khoán và bất động sản đều trầm lắng, nương theo giá vàng thế giới thì vàng trong nước rất dễ tạo sóng.

Từ phân tích chênh lệch giá vàng các giai đoạn, nhóm nghiên cứu cho rằng, chênh lệch giá vàng không hoàn toàn phản ánh cân đối cung và cầu. Do đó, việc “trị" chênh lệch giá vàng không thể chỉ dựa vào việc nhập khẩu vàng ồ ạt để bình ổn giá.

“Hành động này không chỉ đi chệch mục tiêu, mà còn lãng phí các nguồn lực dự trữ không cần thiết. Trong tình hình này, các biện pháp hành chính trở nên đặc biệt quan trọng để đảm bảo sự minh bạch và ngăn chặn thao túng giá. Thanh tra thị trường vàng, yêu cầu sử dụng hóa đơn, điều tra hành vi thao túng... sẽ không tốn dự trữ ngoại hối mà lại có thể mang tới hiệu quả cao tức thì. Ngoài việc sử dụng các biện pháp hành chính, công cụ tiền tệ như lãi suất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các loại bong bóng tài sản, bao gồm cả vàng”, nhóm nghiên cứu VERP nhấn mạnh.

Bên cạnh tăng nguồn cung cho thị trường thông qua các phiên đấu thầu vàng, đại diện NHNN cho biết, việc quản lý thị trường vàng và trách nhiệm của các bộ, ngành đã được quy định tại Nghị định 24, bởi vậy, đi đôi với các giải pháp can thiệp thông qua đấu thầu và các giải pháp từ phía NHNN, cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp khác từ phía các cơ quan bộ, ngành (Thủ tướng đã có công điện chỉ đạo). Bởi vậy, NHNN đã chủ động có văn bản gửi các Bộ: Công an, Công Thương, Tài chính để triển khai thực hiện công tác nắm tình hình, thanh tra, kiểm tra, giám sát… theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu vàng qua biên giới, trục lợi, đầu cơ, thao túng, lợi dụng chính sách găm hàng đẩy giá của các tổ chức, cá nhân liên quan gây mất ổn định, an toàn thị trường vàng.

Tại cuộc họp ngày 16/5 vừa qua do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp về chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa nhằm tiếp tục thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.

Thủ tướng nhấn mạnh các nhiệm vụ, giải pháp thu hẹp chênh lệch giữa giá vàng miếng trong nước và quốc tế, trong đó có giải pháp truyền thông phù hợp, tăng cường thanh tra, giám sát, xử lý nghiêm các sai phạm; các NHTM đồng hành cùng với NHNN về vấn đề này. Kiên quyết thực hiện nghiêm quy định về hóa đơn điện tử trong hoạt động kinh doanh, mua, bán vàng. Đến ngày 15/6/2024, nếu đơn vị nào không thực hiện hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế trong mua bán vàng thì rút giấy phép. Ngoài ra, tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, đánh giá, tổng kết việc thực hiện Nghị định số 24/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Ngày 17/5/2024, NHNN đã ban hành Quyết định số 324/QĐ - TTGSNH2 thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng của các TCTD, doanh nghiệp (DN) hoạt động kinh doanh vàng.