Doanh nghiệp siêu nhỏ, làm khó ngân hàng
Tuy nhiên, nhìn lại gần một năm qua, các ngân hàng từ Bắc tới Nam đều nhận định rằng, bên cạnh khó khăn khách quan từ nền kinh tế thì vướng mắc không nhỏ hiện nay của hệ thống ngân hàng là khách hàng của họ phần lớn là những DNNVV và quá nhỏ, năng lực rất yếu.
Năng lực quản trị, điều hành của nhiều DN rất hạn chế, dự án sản xuất kinh doanh không khả thi là những khó khăn khi xét duyệt cho vay
Ông Nguyễn Đức Tín - Giám đốc NHNN Chi nhánh Hòa Bình cho biết, tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng trên địa bàn tỉnh ước đạt khoảng 10% trong năm nay. Mức này có thể thấp hơn so với tăng bình quân của hệ thống ngân hàng cả nước, nhưng với một tỉnh miền núi, kết quả này là sự nỗ lực không mệt mỏi của các TCTD trên địa bàn.
Bởi hiện nay, việc đầu tư cho vay của các NHTM đối với các DN gặp nhiều khó khăn, do DN chưa đáp ứng yêu cầu về điều kiện vay vốn. Phần lớn các DN có quy mô nhỏ, hạn chế về nguồn lực tài chính, vốn tự có thấp, vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh chủ yếu dựa vào nguồn vốn vay dẫn đến mất cân đối về cung cầu vốn. Một số DN còn vay vốn tại nhiều chi nhánh ngân hàng, TCTD trên địa bàn và ngoài địa bàn tỉnh, dẫn đến tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với các chi nhánh NHTM trong quản lý nợ vay.
Trong khi đó, năng lực quản trị điều hành của lãnh đạo DN còn hạn chế, tình hình sản xuất kinh doanh của các DN còn gặp nhiều khó khăn, hàng tồn kho không tiêu thụ được dẫn đến nợ quá hạn và nợ xấu phát sinh tại một số ngân hàng, nợ thuế Nhà nước lớn. Thậm chí tài sản đảm bảo của một số DN có giá trị thấp nay lại mất giá, khả năng phát mại tài sản thu hồi nợ gặp khó khăn nên không đáp ứng yêu cầu về đảm bảo tín dụng theo quy định của ngân hàng.
Nhưng, điều mà các ngân hàng băn khoăn nhất là hệ thống sổ sách chứng từ của nhiều DN chưa đầy đủ, hạch toán chưa thường xuyên và thiếu chính xác. Do đó, chưa phản ánh đúng thực trạng hoạt động của DN, dẫn đến thông tin cung cấp đối với ngân hàng chưa tin cậy, gây khó khăn cho công tác thẩm định của cán bộ tín dụng trong quá trình tiếp cận cho vay đối với DN.
Ngay như Hải Dương - một tỉnh có nền kinh tế khá sôi động, nhưng khi nói về khó khăn hiện nay, trong tổng kết của ngành ngân hàng vẫn phải ghi nhận: “năng lực quản trị, điều hành của nhiều DN rất hạn chế và bất cập; phương án, dự án sản xuất kinh doanh không khả thi, tiềm lực tài chính nhỏ, phụ thuộc 80-90% vốn vay ngân hàng… là những khó khăn khi xét duyệt cho vay”.
Đặc biệt, theo các NHTM trên địa bàn Hải Dương, đã xuất hiện một số DN thuê luật sư để tranh tụng tại tòa án, tìm các “kẽ hở” trong các điều khoản liên quan đến hợp đồng tín dụng, hợp đồng thế chấp, cầm cố nhằm vô hiệu hợp đồng thế chấp, kéo dài thời gian trả nợ, biến khoản nợ từ “có bảo đảm” sang khoản nợ “không có bảo đảm bằng tài sản” gây khó khăn cho các TCTD xử lý thu hồi nợ.
Hay tại Bạc Liêu, DN trên địa bàn tỉnh chủ yếu kinh doanh quy mô nhỏ và vừa, siêu nhỏ. Tình trạng gặp khó khăn chung về hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN đã ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng.
Việc tiếp cận vốn của các DNNVV còn hạn chế do DN không đáp ứng đủ điều kiện vay vốn bởi tình hình tài chính yếu kém, không chứng minh được tính khả thi, hiệu quả của dự án, phương án sản xuất kinh doanh, báo cáo tài chính không rõ ràng, minh bạch để chứng minh khả năng trả nợ.
Thêm vào đó, hầu hết tài sản của DN đã dùng để thế chấp cho các khoản vay cũ chưa trả được nợ nên không có tài sản đảm bảo cho khoản vay mới.
Phía các ngân hàng nhìn nhận, do khách hàng hiện nay chủ yếu là DNNVV nên rất khó khăn khi thẩm định năng lực tài chính. Nếu như trước kia, chỉ cần tài sản thế chấp DN có thể vay được vốn nhưng hiện nay đây chỉ là điều kiện “cần”, chứ chưa phải điều kiện “đủ”.
Vì vậy, khi duyệt hồ sơ tín dụng ngân hàng phải thẩm định kỹ phương án sản xuất kinh doanh, xem xét khả năng kiểm soát dòng tiền của DN. DN trong nước nhỏ nhưng nhiều khi làm ăn kiểu chụp giật, ăn sổi, không chịu nâng cao tiềm lực… thế nhưng ngân hàng vẫn phải “chắt chiu” cơ hội để tìm được khách hàng tốt.
Mặc dù khó khăn là vậy, nhưng lãnh đạo nhiều nhà băng khẳng định rằng, hầu hết các ngân hàng đã có bộ phận chuyên trách cho vay DNNVV nên có đủ kinh nghiệm, khả năng để thẩm định “gạn đục, khơi trong” tìm ra DN tốt nhất mới cho vay.
Hồng Liên