Giảm bớt gánh nặng TPCP
Cần 3 huy động được 1
Nghị quyết số 12/2011/QH13 của Quốc hội quy định trần huy động TPCP giai đoạn 2011- 2015 là 225.000 tỷ đồng. Nhưng "tính riêng nhu cầu vốn TPCP để hoàn thành các dự án trong Danh mục dự án đầu tư từ nguồn TPCP là trên 381.800 tỷ đồng", thay mặt Chính phủ, ông Bùi Quang Vinh - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo trong phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân bổ trái phiếu. Theo ông, "nếu tính thêm cả yếu tố trượt giá trong 4 năm tới thì tổng nhu cầu vốn TPCP sẽ lên trên 500.000 tỷ đồng, trong khi từ nay đến năm 2015, khả năng chỉ có thể huy động được 180.000 tỷ đồng, tức là chỉ đáp ứng được 36% nhu cầu"...
Mặc dù vậy, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội vẫn đề nghị Chính phủ “thực hiện phân bổ vốn trái phiếu trong khả năng Chính phủ dự kiến huy động là 180.000 tỷ đồng cho cả giai đoạn 2012 - 2015 và năm 2012, không sử dụng vượt trần là 225.000 tỷ đồng” với lý do là để “bảo đảm an ninh tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô”.
Để cân đối giữa khả năng huy động và nhu cầu, Chính phủ báo cáo, chỉ bố trí vốn cho các dự án thuộc Danh mục dự án đầu tư bằng nguồn vốn TPCP đang triển khai thực hiện; kiên quyết không bố trí vốn cho dự án thuộc Danh mục nhưng chưa triển khai và những hạng mục khởi công mới thuộc dự án phải giãn, hoãn tiến độ thi công sau năm 2015. Năm 2012, chỉ tập trung vốn cho các dự án đã hoàn thành và đưa vào sử dụng trước ngày 31/12/2011; ưu tiên vốn cho các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2012 và các dự án trọng điểm, cấp bách; bố trí vốn thanh toán khối lượng đã thực hiện và thi công đến điểm dừng kỹ thuật hợp lý ở các hạng mục dở dang của những dự án phải giãn hoãn tiến độ thực hiện sau năm 2015.
Về cơ bản, Ủy ban Thường vụ Q uốc hội đã đồng ý với phương án phân bổ vốn trên của Chính phủ. Tuy nhiên, nhiều ý kiến trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, Chính phủ chưa giải quyết hết được các yêu cầu của Quốc hội vì chưa rà soát kỹ để loại bỏ các công trình, dự án không nằm trong danh mục Nghị quyết của Quốc hội; chưa làm rõ các công trình, dự án không đưa vào chương trình TPCP và phương án xử lý hậu quả sau cắt, giảm; một số bộ, ngành và địa phương chưa thực sự cương quyết thực hiện việc rà soát, cắt, giảm...
Giải pháp là hợp tác công - tư
Ông Phùng Quốc Hiển - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho biết: "Qua giám sát tại các bộ, ngành, địa phương, thấy còn nổi lên một số vấn đề đó là: Việc ưu tiên bố trí cho các công trình, dự án có khối lượng hoàn thành, đưa vào sử dụng trước ngày 31/12/2011 và các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2012 thiếu sự kiểm soát, đã dẫn đến các địa phương chỉ đạo thi công vượt khối lượng khá lớn so với số vốn được phê duyệt, không bám sát vào kế hoạch vốn được phê duyệt hàng năm để phân kỳ đầu tư, gây ra nợ khối lượng xây dựng cơ bản lớn ở nhiều địa phương, gây khó khăn cho các nhà thầu, tạo gánh nặng nợ rất lớn cho ngân sách Nhà nước. Nhiều nơi còn lúng túng trong việc sắp xếp thứ tự ưu tiên, chuyển đổi hình thức đầu tư".
Để bù đắp giữa nhu cầu và khả năng huy động vốn, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị nên sử dụng một phần tăng thu của ngân sách Trung ương và vốn đầu tư từ nguồn vốn ngân sách tập trung của ngân sách Trung ương hàng năm để bố trí vốn cho các công trình, dự án sử dụng vốn TPCP do Trung ương quản lý; sử dụng nguồn tăng thu của ngân sách địa phương, nguồn thu từ đất đai, xổ số để bố trí vốn cho các công trình, dự án vốn TPCP do địa phương quản lý; Tích cực chuyển đổi sang hình thức huy động khác như hợp tác công - tư (BOT, BT, BOO...), vốn ODA và các nguồn vốn xã hội khác để có thể tiếp tục triển khai thực hiện các công trình, dự án trong danh mục vốn TPCP.
Tri Nhân