M&A - giải pháp tái cơ cấu hiệu quả
Sức nặng nghiêng về khối ngoại
Hoạt động mua bán – sáp nhập doanh nghiệp (M&A) đã trở thành xu hướng từ 5 năm nay. Giá trị các thương vụ M&A tăng gần 5 lần, tính đến năm 2012, đạt xấp xỉ 5 tỷ USD. Đặc biệt, trong năm 2013 này, đã có nhiều thương vụ M&A quy mô lớn trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế, từ sản xuất công nghiệp, bất động sản, đến dịch vụ.
Tại “Diễn đàn M&A 2013”, hôm 8/8/2013, do Báo Đầu tư và Công ty AVM Việt Nam tổ chức, tại TP. Hồ Chí Minh. Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - ông Đặng Huy Đông phát biểu: “Trong giai đoạn đang thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế, hoạt động M&A không chỉ là một kênh đầu tư thuần túy, mà trở thành giải pháp quan trọng góp phần thúc đẩy tái cơ cấu đầu tư, DN và hệ thống tài chính ngân hàng.
Diễn đàn phần nào phản ánh xu hướng M&A trong lĩnh vực bất động sản và làn sóng đầu tư của Nhật Bản và cơ hội M&A trong lĩnh vực ngân hàng, nhất là các cơ hội trong quá trình tái cấu trúc hệ thống NHTM.
SCB mô hình hợp nhất đầu tiên vào đầu năm 2012
Nhóm nghiên cứu M&A Vietnam Forum dự báo năm 2013, giá trị M&A có thể đạt 4 tỷ USD. Dự báo này được đưa ra cùng với những nhận xét rằng quan niệm về M&A của giới doanh nhân đã có nhiều thay đổi: M&A đã được coi là chiến lược phát triển của DN và được nhìn nhận theo góc độ tích cực.
Nhóm cũng đưa ra dự đoán năm 2013 này sẽ xuất hiện các cuộc “thôn tính” trên sàn chứng khoán, tạo cơ hội để nhiều DN có thể phát triển mạnh bằng hình thức M&A. Đáng chú ý là các nhà đầu tư nước ngoài rất quan tâm đến cơ hội M&A ở Việt Nam và các thương vụ M&A của các nhà đầu tư nước ngoài vẫn chiếm tỷ trọng lớn, trong đó đã xuất hiện các nhà đầu tư đến từ Nhật Bản.
Đặc biệt, chủ trương dài hạn và quá trình tái cấu trúc ngân hàng, tuy mới khởi động, nhưng đã tạo ra một số thương vụ sáp nhập và hợp nhất thực sự. Đáng chú ý là nhà đầu tư nước ngoài chiếm tỷ lệ 66% giá trị các giao dịch M&A trong lĩnh vực này.
Thương vụ được nói đến nhiều nhất là Mizuho trở thành đối tác chiến lược của Vietcombank hay thương vụ Unicham mua 95% cổ phần của Diana, Sumitomo mua cổ phần của tập đoàn Bảo Việt và UFJ Mitsubishi mua cổ phần của VietinBank. Đây là những thương vụ rất đáng chú ý và cũng cho thấy nhà đầu tư nước ngoài vẫn mong muốn được đầu tư chiến lược vào lĩnh vực tài chính ngân hàng và các tổ chức lớn đã cổ phần hóa.
Tại “Diễn đàn M&A 2013”, ông John Ditty, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc KPMG Việt Nam và Campuchia nêu rõ: “Bất chấp những vấn đề về kinh tế vĩ mô, giao dịch M&A tại Việt Nam đã gia tăng đáng kể từ năm 2009… Hy vọng nhiều giao dịch sẽ được hoàn tất hơn trong năm nay nhờ vào các yếu tố kinh tế cơ bản và cam kết mạnh mẽ của Chính phủ”.
Cũng theo ông, Việt Nam hiện được coi là điểm đến M&A với khả năng thu hút đầu tư không thua kém hoặc thậm chí hơn các nước trong khu vực.
M&A là định hướng để các DN nước ngoài tiến vào các thị trường mới nổi như Việt Nam. “M&A vào Việt Nam sẽ tiếp tục tăng mạnh mẽ, trong đó nhà đầu tư chủ yếu từ châu Á - Thái Bình Dương, đặt biệt là Nhật Bản. Tuy nhiên, hoạt động đầu tư vào các công ty Nhà nước còn hạn chế do nhiều công ty không muốn thay đổi và tìm kiếm sự hiệu quả”, John Ditty cho biết.
Ngân hàng - lời gợi mở “nặng ký”
Tổng giá trị các thương vụ M&A từ 2009 đến nay ước đạt 14,8 tỷ USD, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 65%/năm trong giai đoạn 2009 – 2012. |
Quay trở lại với những trường hợp sáp nhập, hợp nhất trong hệ thống ngân hàng vừa qua, được cả cơ quan nhà nước và giới chuyên gia bình luận cho rằng: đó là việc cần phải làm và là cách làm đúng.
Thế nhưng, tiếp ngay chính lời nhận xét cho là đúng đó, là những e ngại về khả năng lặp lại tình trạng đầu tư chéo và liệu có kéo theo gia tăng rủi ro mà chính vì tình trạng đó mà những ngân hàng này buộc phải sáp nhập.
Lời phát biểu của Phó Thống đốc Đào Minh Tú tại Diễn đàn đã gợi mở cơ hội M&A cho giai đoạn mới. Quá trình tái cấu trúc hệ thống Ngân hàng sẽ là lĩnh vực đầy triển vọng, một cơ hội tốt dành cho các nhà đầu tư cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng còn yếu kém của Việt Nam sớm tiếp cận được chuẩn mực quốc tế về chất lượng và an toàn hoạt động.
Bên cạnh lĩnh vực ngân hàng thì chủ trương thoái vốn nhà nước tại DN cũng đang đón chờ với nhiều hy vọng sẽ tạo ra nhiều cơ hội đầu tư. Không ít nhà đầu tư nước ngoài đang ngóng đợi.
Thế nhưng quả thực, những DN được chỉ đạo là phải thoái vốn, dường như vẫn chần chừ với những e ngại “làm mất vốn nhà nước”. Sự lần chần của các DN này, một phần do sợ trách nhiệm làm mất vốn, nhưng phần khác, do một số DN chưa sẵn sàng thay đổi chiến lược, một số khác thì lần lựa chuyện thoái vốn để cố giữ vị trí độc quyền.
Về vấn đề này, TS.Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế trung ương nhấn mạnh: “Lãnh đạo DNNN nên hiểu rằng, M&A không chỉ là thương vụ mua bán, đầu tư mà điều quan trọng nhất là tái cấu trúc được vấn đề kinh doanh của DN”.
Bảo Trâm