Mỏng manh trước biển
Già trước tuổi
Xã đảo Nghi Sơn, huyện Tĩnh Gia (Thanh Hóa) vươn vai đón gió từ biển khơi. Người phụ nữ nơi đây quanh năm làm việc chăm chỉ, giúp chồng đánh cá, đan lưới. Hơn chục năm nay nhiều người còn đứng lên đầu tư nuôi cá lồng. Do khí hậu và đặc trưng của công việc nên người phụ nữ Nghi Sơn thường mặn mòi, già trước tuổi.
Chị Hoàng Thị Mai, mới ở tuổi 35, có 3 con nhưng nhìn chị như đã ngoài 40. Hỏi tuổi, chị bảo: “Người phụ nữ ở đây khó đoán tuổi lắm. Cũng bởi công việc vất vả, chịu nắng chịu gió, khỏe thì khỏe thật, rất ít khi ốm. Thế nhưng nhìn thì cứ già câng”.
Nhiều người phụ nữ lẻ bóng mưu sinh trên biển |
Chị Mai phân tích, người con gái ở vùng quê như chị chỉ được học hết lớp 7. Đa phần là do nhiều gia đình nghĩ học cũng chẳng để làm gì, đành ở nhà lao động sản xuất, đến năm 18 tuổi thì lấy chồng. Cứ như thế, tất thẩy cuốn vào vòng mưu sinh, làm việc, thậm chí có người phụ nữ làm việc quần quật mà cuộc sống chẳng được khấm khá.
Cũng chạc tuổi như Mai, nhưng nhìn qua còn già hơn là chị Nguyễn Thị Hòa, hiện có tới 4 mặt con. Chị cho biết, làm ni (việc này) nó nhanh già lắm. Biển thì mặn, gió cũng mặn, chị em lại chẳng có điều kiện chăm sóc da mặt, bản thân nên nhìn người lúc nào cũng cũ. “Một số phụ nữ, như em chẳng hạn, làm cá lồng có tí của ăn của để, gọi là tính đến chuyện làm đẹp thì cũng rất khó theo kịp với những vùng khác”.
Tìm hiểu tại Diễn Vạn, một trong 9 xã vùng biển của huyện Diễn Châu (Nghệ An), cũng thấy tình trạng tương tự. Có thôn phụ nữ chỉ biết mỗi việc vá lưới, nấu cơm cho chồng con và… đẻ. Nhiều gia đình sinh con thứ ba, thậm chí thứ tư. Người dân học hành ít, thiếu điều kiện chăm sóc sức khỏe bản thân, thiết kinh tế và thường phải làm việc nặng nhọc nên ảnh hưởng nhiều đến sắc vóc.
Cán bộ địa phương cho rằng, để người phụ nữ được thảnh thơi, tránh ảnh hưởng đến cơ thể thì bản thân gia đình phải có kinh tế vững, làm việc vừa phải, dành thời gian tiếp xúc với son phấn, gấm lụa, bồi bổ thường xuyên thì mới giảm sự lão hóa, gìn giữ được vẻ thanh xuân.
Nuôi con một mình
Phụ nữ nông thôn đa phần vất vả. Nhưng người miệt biển còn vất vả hơn. Ở xã Ngư Lộc, huyện Hậu Lộc (Thanh Hóa), nhiều người phụ nữ nay phải nuôi con một mình. Đó là nỗi đau không gì khỏa lấp. Vì sao ư? Bởi họ thường phải ra khơi xa đánh cá. Mà đi khơi thì gắn liền với rủi ro. Nhiều cơn sóng lớn, nhiều trận bão đã cướp đi sinh mạng của những người trụ cột gia đình.
Bà Bùi Thị Ngự, 61 tuổi, cho biết, người dân trong xã chỉ bám vào biển, do không có đất nông nghiệp. Bởi thế từ nhiều năm qua, biển đã nuôi sống người dân, nhưng cũng chính biển đã cướp đi những người đàn ông khỏe mạnh. Nặng nhất là vào tháng 10/1996, cơn bão ập tới và chỉ trong một đêm đã lấy mất 51 người đàn ông. Những ngày đó cả xã đâu đâu cũng thấy tiếng khóc, khói hương. Người dân gặp nhau chỉ biết lau nước mắt chứ chẳng ai cười nổi.
Biển nhân hậu lắm và cũng dữ dằn. Biết vậy nhưng chẳng người phụ nữ nào quay lưng lại với biển. Bởi “biển cho ta cá như lòng mẹ”. Không bám vào biển, thì với cả xã đất chật người đông, không có đất nông nghiệp thì người dân biết sống dựa vào đâu? Thiếu vắng chồng, nhiều người phụ nữ chấp nhận ở vậy, làm lụng nuôi con.
Thống kê của UBND xã Ngư Lộc cho thấy, toàn xã có 150 phụ nữ ở vậy thờ chồng, nuôi con. Nhiều người đã dựng vợ gả chồng cho con cái đàng hoàng, nay trên đầu tóc đã bạc trắng, vẫn ngóng ra phía trùng khơi như ngóng về những kỷ niệm với người chồng của mình.
Bà Nguyễn Thị Toán, cho hay: “Bây giờ kinh tế cũng khấm khá lên rồi. Bà con chúng tôi mua được ti vi, thưởng thức các chương trình chiếu trên đó. Chứ cứ ở cái xứ biển này, chẳng đi đến đâu mà không có cái xóa mù văn hóa thì làm sao biết bên ngoài dân tình sống ra sao. Lắm khi thấy các con nó quây quần bên gia đình nhỏ, tôi nghĩ đến chồng mà tủi thân, lại khóc. Thế mà lúc nuôi chúng nó vất vả là vậy, mà chẳng rơi giọt nước mắt nào”.
Nhiều người phụ nữ mất chồng khi còn quá trẻ. Như trường hợp chị Đồng Thị Bảo (sinh năm 1983), mất chồng năm 27 tuổi, lúc đó đã có hai mặt con. Đến tận bây giờ chị vẫn chưa hết bàng hoàng về sự ra đi của chồng. Sau khi chồng mất, chị Bảo mất một thời gian dài để ổn định tinh thần. Nhiều lúc đã nghĩ đến cái chết nhưng vì hai đứa con thơ, chị lại gượng dậy để tiếp tục sống và nuôi con.
Như một định mệnh, ở xóm 6, xã Nghi Hương (thị xã Cửa Lò – Nghệ An) cũng có tới 38 người phụ nữ góa chồng trong tổng số hơn 90 hộ dân. Trừ đi 12 hộ là ông già bà cả, thì có đến gần một nửa số hộ “lẻ bóng”.
Người đàn ông cứ đi biển và bị biển khơi cướp đi, để lại những người vợ tội nghiệp cùng con cái sống cảnh mồ côi. Nghề biển quá vất vả, khi không còn chồng đa số chị em đã chọn việc khác, là buôn cá, buôn rau, kiếm ăn qua ngày.
Không ngừng vươn lên
Ở vùng quê nào, người phụ nữ cũng phải gồng mình lên để vượt qua khó khăn, vất vả. Với người phụ nữ vùng biển, sống phụ thuộc vào biển khơi, con nước và sự thất thường của thời tiết. Họ là những người vất vả gấp đôi, gấp ba song không ngừng vươn lên. Chị Hoàng Thị Đại (xã Nghi Hương - Cửa Lò) tâm sự: “Ngày chồng tôi mất, cậu con trai đầu mới có 9 tuổi, con gái sau 2 tuổi. Một mình chăm 4 đứa con nhỏ dại, tôi hiểu phía trước là đoạn đường truân chuyên, nhưng không thể buông tay”.
Nhiều phụ nữ dù khó khăn, đã vươn lên thoát khỏi đói nghèo. Có người thành lập được đội đánh bắt xa bờ, có người phụ nữ lập quỹ khuyến học, để một mai trong tương lai không xa trẻ em ở làng xóm họ hàng heo hút vươn lên, đỗ đạt vào các trường đại học, cao đẳng, thoát khỏi sự khắc nghiệt của biển khơi.
Họ đã từng gửi gắm ước mơ vào biển, nay lại gửi vào con cái, âu đó cũng là lẽ thường tình. Dường như người phụ nữ Việt Nam luôn hằn in trong mình một nghị lực và sức mạnh vượt lên hoàn cảnh.