Ngân sách “tấm tức” ôm nợ đọng
"Đại gia" nợ lớn: thiếu tiền hay yếu quản trị?
Quản trị DN kém, sản xuất kinh doanh giảm sút, thị trường bất động sản đóng băng... là nguyên nhân chính của tình hình nợ thuế. Tổng cục Thuế cũng cho biết, nhiều DN lớn như Công ty cổ phần (CTCP) Hoàng Anh Gia Lai, Tập đoàn Công nghiệp tàu thuỷ Việt Nam, Tổng công ty Xây dựng Hà Nội, CTCP Cavico CTCP Tập đoàn than Thành Công, CTCP Bia và nước giải khát Phú Yên… đang nợ thuế lên đến hàng nghìn tỷ đồng và là nợ dây dưa kéo dài.
Nền kinh tế gặp khó khăn khiến nhiều DN thua lỗ. (Ảnh: Cafeland)
Ông Cao Anh Tuấn - Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Bộ Tài chính cho biết, hiện DN ngành bất động sản thuộc nhóm nợ thuế cao nhất. Nhóm nợ nhiều tiếp theo là nhóm DN ngành xây dựng thi công các công trình sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, nhưng chưa được thanh toán nên cũng không có tiền nộp thuế. Số tiền nợ thuế của các DN này chiếm tới 72,3% tổng số nợ thuế. Chậm nộp thuế, để nợ đọng, DN vừa phải gánh nợ gốc lại gộp thêm tiền lãi số nợ thuế vừa phải nộp phạt tiền chậm nộp. Vậy là nợ chồng nợ. DN khó lại càng khó.
Số nợ thuế năm 2011 tăng thêm 29,5% so với năm 2010. Tỷ trọng nợ khó thu/tổng thu Ngân sách Nhà nước năm 2011 là 1,1%, cao hơn so với 1% của năm 2010. (Báo cáo tình hình nợ thuế năm 2011 của Tổng cục Thuế). |
Hơn thế, tình trạng nợ thuế ở Hoàng Anh Gia Lai hay như ở FPT đang đặt dấu hỏi về sự lỏng lẻo trong quản trị DN và ý thức chấp hành pháp luật về nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước. Chi nhánh nợ đọng thuế nhiều năm và lãnh đạo cấp cao không biết hoặc biết mà không có biện pháp giải quyết dứt điểm. Đây cũng là lý do Tổng cục Hải quan vừa phải gửi văn bản tới ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Hội đồng quản trị và ông Trương Đình Anh Tổng giám đốc CTCP FPT để "đòi khoản nợ thuế" hơn 14,4 tỷ đồng của chi nhánh CTCP Phát triển Đầu tư, công nghệ FPT tại quận 3, TP.Hồ Chí Minh. Đây là khoản truy thu thuế mặt hàng thẻ nhớ của chi nhánh FPT từ tháng 10/2008. Cơ quan Hải quan đã phải cưỡng chế, trích nộp từ tài khoản của chi nhánh FPT gửi tại các ngân hàng nhưng chỉ thu được 587 triệu đồng, số nợ thuế còn tới 13,84 tỷ đồng, chưa kể tiền phạt chậm nộp thuế (0,05% mỗi ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp).
Ngậm ngùi với nợ khó đòi
"Câu chuyện giảm nợ thuế đang gặp khó ngay từ cơ chế và đang mong được sửa đổi trong Luật Quản lý thuế sửa đổi tới đây", Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết.
Nợ thuế để "né" lãi ngân hàng - không có căn cứ Theo quy định tại điều từ Điều 106 đến Điều 108 Luật quy định các mức xử phạt: 0,05%/ngày đối với số tiền thuế chậm nộp; 10% đối với số tiền thuế khai thiếu; phạt từ 1 đến 3 lần số tiền thuế trốn. Nếu so với mức lãi suất cho vay trong thời kỳ cao điểm của ngân hàng là 18- 20%/năm, quy ra lãi suất ngày là 0,49 - 0,54%/ngày thì đây là mức chênh lệch không đáng để DN cố tình chậm nộp thuế "né" lãi suất ngân hàng. Chưa kể, nếu DN cố tình chây ỳ, chiếm dụng tiền thuế thì vừa phải chịu lãi chậm nộp, vừa phải nộp tiền phạt. Như vậy, rõ ràng khoản này cao hơn lãi vay ngân hàng trong thời kỳ lãi suất cao chứ chưa nói tới những giai đoạn lãi suất ổn định 10-12%/năm hoặc trong bối cảnh hiện tại đã có ngân hàng giảm lãi suất về khoảng từ 14,5% đến 16%/năm. Bên cạnh đó, nếu nợ thuế, chậm nộp thuế thì hồ sơ DN sẽ không "đẹp". Từ những phân tích đó, theo tôi, không có cơ sở để suy đoán, DN cố tình chậm nộp thuế, nợ thuế là để chiếm dụng tiền thuế, "né" lãi suất ngân hàng. Ông Cao Anh Tuấn |
Bà Mai diễn giải, thời gian qua ngành thuế, Hải quan áp dụng nhiều biện pháp quản lý và thu nợ. Song, chính quy định hiện hành đã khiến việc thu hồi nợ đọng thuế, truy thu thuế bị kéo dài và giảm hiệu lực của ngành thuế, hải quan. Luật Quản lý thuế hiện hành có quy định 7 biện pháp cưỡng chế nợ thuế và cơ quan chức năng phải thực hiện từ biện pháp thứ nhất mà không hiệu quả mới chuyển sang biện pháp thứ hai và nếu không hiệu quả mới lần lượt áp dụng các biện pháp tiếp theo. Tốt nhất là cho phép cơ quan chức năng, tùy tình hình thực tế có thể thực hiện các biện pháp cưỡng chế thuế sao cho hiệu quả nhất, không bắt buộc phải tuần tự từng biện pháp như hiện hành.
Ở một góc độ khác, do cơ chế, có những khoản nợ đã trở thành vô chủ do DN đã không còn tồn tại nhưng cứ treo từ năm này sang năm khác. Một số trường hợp nợ thuế trở thành khó đòi và không thể áp dụng các biện pháp cưỡng chế thuế như: trường hợp người nộp thuế bị thương tật, già yếu, các hộ khai thác, đánh bắt thuỷ hải sản bị thiên tai và tài sản thế chấp bị phát mãi. Với loại nợ thuế khó đòi này và nợ không còn chủ, Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cũng đã đồng quan điểm với Bộ Tài chính là nên sửa đổi Luật Quản lý thuế cho phép xem xét phân loại nợ để có thể xóa nợ. Nếu những khoản nợ này không được xóa, ngành Tài chính sẽ vẫn cứ phải ngậm ngùi ôm những khoản nợ khó đòi, không thể đòi từ năm này sang năm khác.
Không chỉ có vậy, việc xử lý nợ thuế còn gặp khó khăn ngay từ sự phối hợp của các cơ quan hữu quan. Sự phối hợp truy tìm, điều tra xác minh đối tượng nợ thuế bỏ trốn chưa tốt cùng với việc chưa có quy định trách nhiệm với người đứng đầu DN khi DN không tuân thủ tốt pháp luật về thuế khiến bài toán xử lý thuế khó càng thêm khó.
Tri Nhân