Nhập siêu tăng nhưng không quá lo
Ảnh minh họa |
Theo Tổng cục Thống kê, tổng kim ngạch xuất khẩu quí I/2015 ước tính đạt 35,7 tỷ USD, tăng 6,9% so với cùng kỳ năm 2014. Đáng lưu ý là giá xuất khẩu quý I/2015 giảm 3,62% và xuất khẩu của các doanh nghiệp trong nước giảm 5,1% (cùng kỳ tăng 13%). Trong khi đó, tổng kim ngạch hàng hóa nhập khẩu quý I/2015 ước đạt 37 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm 2014 (giá nhập khẩu giảm 2,61%).
Như vậy, trong quý I/2015, Việt Nam nhập siêu khoảng 1,8 tỷ USD, bằng 5,1% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, khu vực FDI xuất siêu, nếu kể cả dầu thô thì đạt gần 2 tỷ USD, khu vực doanh nghiệp trong nước nhập siêu 3,8 tỷ USD.
Theo TS. Lê Đình Ân - nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia, thâm hụt thương mại ở mức cao chủ yếu do nhập khẩu các mặt hàng chính tăng mạnh như máy móc và linh kiện (tăng 50% so với cùng kỳ năm 2014); máy tính và điện tử tăng 44%; và điện thoại di động tăng 36% ô tô nguyên chiếc và phụ tùng lắp ráp. Việc nhập khẩu tăng mạnh chứng tỏ sự phát triển mạnh mẽ trong hoạt động sản xuất công nghiệp để đáp ứng đơn hàng xuất khẩu sau kỳ nghỉ Tết, song cũng cho thấy cầu tiêu dùng đang tăng lên đáng kể.
Sở dĩ có sự lo ngại về nhập siêu, theo một chuyên gia kinh tế là bởi 5 năm gần đây kim ngạch xuất khẩu thường xuyên tăng nhanh hơn kim ngạch nhập khẩu, dẫn tới từ năm 2012 đến nay nền kinh tế luôn trong tình trạng xuất siêu. Đặc biệt năm 2014 chúng ta đã xuất siêu xấp xỉ 2 tỷ USD - một con số chưa từng có từ trước tới nay. Điều này phản ánh một xu hướng phát triển tích cực, và chúng ta đã mong muốn nền kinh tế sẽ liên tục xuất siêu, đảm bảo có đủ nguồn thu ngoại tệ trả các khoản nợ nước ngoài vay từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, đã xuất hiện một số vấn đề đáng lưu ý trong hoạt động xuất khẩu.
Thứ nhất, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu liên tục giảm dần kể từ năm 2012. Tính chung cả năm 2014, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu đạt 150 tỷ USD, tăng 13,6% so với năm 2013 nhưng nếu loại trừ yếu tố tăng giá thì chỉ tăng 9,1%. Thứ hai, kim ngạch xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước đạt 48,4 tỷ USD, chỉ tăng 10,4%; trong khi khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 101,6 tỷ USD (gồm cả dầu thô), tăng 15,2%, và đạt 94,4 tỷ USD (không kể dầu thô), tăng tới 16,7%. Như vậy khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tiếp tục giữ tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao hơn nhiều so với khu vực trong nước. Họ ngày càng nắm vị thế áp đảo so với các doanh nghiệp trong nước.
TS. Hà Huy Tuấn - Phó chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính Quốc gia cho rằng, nền kinh tế Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức do tác động của sự biến động kinh tế thế giới và khu vực. Do đó thời gian tới có 2 vấn đề cần được tiếp tục theo dõi và có đánh giá thích hợp là việc giảm sút FDI và nhập siêu sẽ tác động tới công tác điều hành CSTT cũng như các vấn đề kinh tế vĩ mô khác.
Tuy nhiên, một chuyên gia NH cho rằng, nhập siêu tác động tới điều hành CSTT, trực tiếp là tỷ giá. Mặc dù tỷ giá có xu hướng tăng mạnh trong những tuần cuối tháng 3/2015, song việc kiểm soát tỷ giá tăng không quá 2% cả năm 2015 như cam kết của NHNN là cần thiết và khả thi khi có hàng loạt yếu tố “hậu thuẫn”: năm 2014 kiều hối vẫn tăng trưởng khoảng 10%/năm, lên 12,1 tỷ USD; tổng số vốn FDI giải ngân đạt 12,4 tỷ USD, tăng 7,4% so với năm 2013; Và đặc biệt dự trữ ngoại hối của Việt Nam khoảng 36 tỷ USD.
Trấn an lo ngại về nhập siêu, đại diện lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết, kim ngạch nhập khẩu tăng cao, nhưng điều đáng mừng là chủ yếu tập trung vào nhập khẩu máy móc, nguyên vật liệu. Các mặt hàng cần kiểm soát nhập khẩu tăng nhưng không cao. Việc tái nhập siêu trong quý I/2015 chưa phải là điều bất thường. Nếu trong thời gian tới, xuất khẩu được thúc đẩy và nhập khẩu được kiểm soát tốt thì vẫn đạt mục tiêu nhập siêu trong khoảng 5% tổng kim ngạch xuất khẩu.