Những khát vọng lớn của VAMC

	VAMC đặt mục tiêu mua khoảng 4.000 tỷ đồng nợ theo giá thị trường
	Phấn đấu đưa tỷ lệ nợ xấu nội bảng xuống dưới 2%
	Đẩy nhanh xử lý nợ xấu bằng các giải pháp thị trường

Xử lý nợ xấu qua lăng kính VAMC

Khởi đầu với mức vốn điều lệ vẻn vẹn 500 tỷ đồng, trong khi nhiệm vụ gánh trên vai là một khối lượng nợ xấu lên tới 600 nghìn tỷ đồng; lúc bấy giờ, đã có không ít những hoài nghi lo VAMC không mua được nợ xấu, chưa nói đến việc xử lý nợ xấu ra sao với nguồn lực tài chính eo hẹp như vậy. Vậy mà, chỉ trong vòng 3 tháng sau khi chính thức mua khoản nợ xấu đầu tiên, VAMC đã mua gần 39.000 tỷ đồng nợ xấu, vượt kế hoạch 35.000 tỷ đồng được giao.

VAMC đang triển khai phần mềm mua bán nợ theo thị trường, xây dựng các hệ thống dữ liệu về nợ xấu

Song điều dư luận quan tâm lúc đó là đầu ra của nợ xấu. Nếu chỉ đơn thuần nhấc lên kệ bán hàng ngay thì có lẽ không quá khó cho VAMC trong việc xử lý số nợ xấu được chuyển về kho của mình. Song khi mà quyền con nợ to hơn chủ nợ thì không thể nào đẩy nhanh được tốc độ giải quyết nợ xấu. Thời điểm đó, một lãnh đạo VAMC đã phải than: nếu không có cơ chế tháo gỡ vướng mắc về hành lang pháp lý thì có cho thêm tiền chúng tôi cũng không dám nhận!

Chính vì vậy, ngay sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu với quy định mang tính lịch sử - lần đầu tiên quyền chủ nợ được khẳng định và bảo vệ, đã tạo cú hích cho hoạt động xử lý nợ xấu của VAMC, các TCTD. Bằng chứng là sau khi Nghị quyết đi vào cuộc sống chưa đầy 1 tuần, VAMC đã “nổ phát súng đầu tiên” đó là thực hiện thu giữ tòa nhà Saigon One Tower – con nợ lớn nhất từ trước tới nay của VAMC với dư nợ lên tới hơn 7.000 tỷ đồng. “Phát súng khai hỏa” này đã tạo cho VAMC một vị thế mới trong việc đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu được nhanh hơn. Không ít con nợ lớn nhỏ tự nguyện bàn giao tài sản thế chấp, có tài sản lên tới vài nghìn tỷ đồng cho VAMC mà chưa cần có tác động mạnh từ công ty này.

Đặc biệt khi được cấp vốn điều lệ lên 2.000 tỷ đồng, VAMC đã mạnh tay hơn trong việc mua nợ theo giá trị thị trường. Tính đến thời điểm này, số nợ mua theo giá thị trường được nâng lên là hơn 3.500 tỷ đồng. Dù đây không phải con số quá lớn đối với một công ty xử lý nợ quốc gia nhưng trong bối cảnh khó cả về cơ chế lẫn nguồn lực thì cuộc tập dượt trên được đánh giá thành công. Hơn cả mong đợi khi VAMC đã hoàn tất việc thu nợ từ khoản nợ mua theo giá thị trường. Lũy kế từ khi thành lập đến 30/11/2018, tổng số tiền VAMC thu hồi từ các khoản nợ xấu đã mua được là 107.372 tỷ đồng.

Thách thức nào đang chờ

Tuy nhiên, VAMC vẫn đang phải đối mặt với không ít khó khăn thách thức cả về con người cũng như mạng lưới hoạt động, trong khi số lượng khoản nợ VAMC đã mua rất lớn, tài sản bảo đảm (TSBĐ) của các khoản nợ xấu đa dạng, phân tán... Bên cạnh đó, những khó khăn liên quan đến xử lý TSBĐ vẫn đang đeo đuổi VAMC dù đã có Nghị quyết 42 ra đời. Hiện tại, Chính phủ mới chỉ ban hành Nghị định quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ mua bán nợ và Bộ Tài chính mới được giao xúc tiến xây dựng Dự thảo Nghị định quy định về hoạt động mua bán nợ. Điều đó có nghĩa hành lang pháp lý cho việc hình thành và phát triển thị trường mua bán nợ cũng như sàn giao dịch nợ vẫn còn là một khoảng trống chờ hướng dẫn của các cơ quan chức năng.

Với lượng nợ xấu đang quản lý hơn 10 tỷ USD, song vốn điều lệ mới chỉ có 2.000 tỷ đồng, rất khó để VAMC có thể xử lý hiệu quả số nợ trên. Trong khi nhiệm vụ đặt ra cho VAMC tại Đề án 1058 là đến năm 2020 phải xử lý căn bản nợ xấu đã mua. Thế nhưng kinh nghiệm nhiều nước trên thế giới cho thấy, muốn xử lý dứt điểm nợ xấu cần phải đẩy mạnh phát triển thị trường mua bán nợ. Song, hiện thị trường mua bán nợ tại Việt Nam chưa phát triển do khung pháp lý chưa hoàn chỉnh, khó khăn trong việc định giá và đánh giá mức độ tín nhiệm các khoản nợ.

Việc thiếu cơ sở dữ liệu bao quát về nợ xấu cũng là một cản trở lớn trong việc thu hút nhà đầu tư tham gia thị trường mua bán nợ. Đó cũng là điều mà lãnh đạo VAMC trăn trở trong thời gian qua và cũng là lý do mà công ty này đang triển khai phần mềm mua bán nợ theo thị trường, xây dựng các hệ thống dữ liệu về nợ xấu. “Khi công khai thông tin ai quan tâm đến nợ xấu thì có thể vào đó tìm hiểu giao dịch trên cơ sở thuận mua vừa bán. Đây là yêu cầu bắt buộc để hình thành thị trường mua bán nợ xấu trong tương lai”, ông Nguyễn Tiến Đông nhấn mạnh và cho biết, tham vọng của VAMC trong thời gian tới sẽ là cầm chịch đối với thị trường mua bán nợ xấu và là trung tâm mua bán nợ xấu của nền kinh tế, ngành Ngân hàng. Tuy nhiên, vị lãnh đạo này cũng thừa nhận, để hình thành thị trường mua bán nợ còn rất nhiều việc phải làm.

Phát triển thị trường mua bán

Là một trong những thành viên tổ soạn thảo Nghị quyết 42, TS. Nguyễn Đức Kiên - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội hiểu rất rõ cái khó của VAMC. Muốn đẩy mạnh được mua bán nợ ra thị trường, phải xác định rõ mục tiêu chính trong xử lý nợ xấu của VAMC là chênh lệch giá mua - bán khoản nợ cao hay chỉ xử lý “cục máu đông” và bảo toàn vốn. Bởi nó liên quan đến tiêu chí đánh giá tính hiệu quả của VAMC là tạo được lợi nhuận từ việc chênh lệch mua bán tài sản hay là giải quyết nhanh các khoản nợ xấu, TSBĐ. “Điều này rất quan trọng để cán bộ VAMC yên tâm khi xử lý các khoản nợ xấu này”, ông nhấn mạnh.

Đối với một thị trường mua bán nợ vẫn còn chưa phát triển như ở Việt Nam, theo gợi ý của TS. Kiên, nên tiếp tục nghiên cứu các luật, tạo cơ chế trong xử lý nợ xấu, đặc biệt nên tổng kết từ thực tiễn một số vụ việc mua bán nợ điển hình thành công để cho các TCTD vận dụng. Đồng quan điểm cần một cơ chế táo bạo hơn trong xử lý nợ xấu, TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho rằng, nếu Chính phủ vừa chấp thuận cho VAMC cơ chế mua bán nợ theo nguyên tắc hoàn vốn hoặc có sinh lời, vừa cho phép NĐT tư nhân góp vốn để tăng vốn, chắc chắn đơn vị này sẽ mạnh dạn đẩy nhanh hoạt động mua bán nợ theo giá thị trường.

Để đa dạng hoá các giải pháp xử lý nợ, một chuyên gia ngân hàng khuyến nghị: cần mạnh dạn xây dựng khuôn khổ pháp lý cho hoạt động chứng khoán hoá các khoản nợ, đồng thời phát triển hệ thống các tổ chức xếp hạng tín nhiệm đối với chủ nợ và tổ chức định giá độc lập đối với các khoản nợ, giúp cho bên mua và bên bán xác định được giá trị thị trường của khoản nợ. Từ đó xem xét quyết định việc mua bán.

Ngoài cần một cơ chế thông thoáng, yêu cầu cấp thiết nữa đối với VAMC là tăng cường nguồn lực tài chính. Khi tiềm lực tài chính của VAMC cải thiện thì đương nhiên vị thế trong mua bán, giao dịch cũng dễ dàng, quyền mặc cả tốt hơn, ngã giá cũng dễ và được chọn giá tốt hơn.