Nói “không” với sách giả, sách lậu
Đau đầu với sách lậu
Hội thảo “Chống xuất bản phẩm lậu” do Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam tổ chức gần đây đã thu hút đông đảo các chuyên gia, đại diện NXB và các đơn vị, tổ chức kinh doanh, in ấn, phát hành sách ở nước ta. Theo ông Nguyễn Đức Thái, Chủ tịch hội đồng thành viên NXB Giáo dục Việt Nam, những năm gần đây, vấn nạn xuất bản phẩm lậu lưu hành trái phép trên thị trường nước ta diễn biến ngày càng phức tạp với quy mô lớn.
Cơ quan chức năng tỉnh Bình Định kiểm tra và tạm giữ 72.602 cuốn sách giáo khoa nghi làm giả của nhà sách Mỹ Huyền (thị trấn Bồng Sơn, huyện Hoài Nhơn) |
Trung tuần tháng 6/2019, đội liên ngành phòng chống in lậu tỉnh Bình Định đã kiểm tra và làm việc với chủ nhà sách Mỹ Huyền (thị trấn Bồng Sơn, huyện Hoài Nhơn, Bình Định). Theo đó, lực lượng chức năng đã tiến hành niêm phong, tạm giữ, đưa 72.602 cuốn sách giáo khoa nghi làm giả đến kho của Sở Thông tin – Truyền thông Bình Định chờ xem xét, xử lý theo quy định. Theo nhận định ban đầu của các cơ quan chức năng, 72.602 cuốn sách tại nhà sách Mỹ Huyền làm giả sách của NXB Giáo dục Việt Nam, in tại một số cơ sở in trong nước. Đáng nói, theo số liệu của NXB Giáo dục Việt Nam, khoảng 9 năm trở lại đây, có gần 500.000 bản sách giáo dục và hơn 8 tấn thành phẩm sách giáo dục in lậu dở dang đã bị phát hiện và xử lý tại hầu hết các tỉnh thành nước ta.
Đặc biệt gần đây, nhiều cơ sở, cá nhân in ấn, kinh doanh sách lậu tại Hà Nội bị cơ quan chức năng “tuýt còi”. Đó là cơ sở kinh doanh sách tại đường Trần Bình (Mai Dịch, Cầu Giấy, Hà Nội) do ông Nguyễn Tuấn Anh làm chủ, tổ chức phát hành hàng trăm đầu sách giáo trình học tiếng Nhật với số lượng khoảng 10.000 cuốn nhưng không có giấy tờ, hóa đơn xuất xứ, in ấn và xuất bản. Toàn bộ số sách này được in ấn ở nước ngoài và chủ yếu bán cho sinh viên qua mạng, thuê người giao hàng. Bên cạnh đó, Cục Quản lý thị trường Hà Nội cuối tháng 5/2019 đã phát hiện hơn 30.000 sách giáo khoa các cấp 1, 2, 3 được làm giả, hầu hết đều không có hóa đơn chứng từ tại một kho chứa sách ở xã Dương Liễu (huyện Hoài Đức, Hà Nội) do ông Phí Công Được làm chủ.
Gần đây nhất, đại diện Công ty First News - Trí Việt cũng thông báo, hàng trăm đơn hàng sách của First News giữ bản quyền giao dịch qua mạng đa phần là sách giả, sách kém chất lượng như cuốn Đắc Nhân Tâm, Hạt giống tâm hồn, Hành trình về Phương Đông, Đi tìm lẽ sống, Làm điều quan trọng, Không bao giờ là thất bại, Bí mật tư duy triệu phú, Nghĩ giàu làm giàu - Cách nghĩ để thành công, Khác biệt hay là chết... Không chỉ có sách in bị làm giả, in lậu mà ebook cũng là nạn nhân của tình trạng này. Bà Trần Phương Thảo, Phó tổng giám đốc Thái Hà Books cho biết, các sản phẩm ebook, audio book của đơn vị này bị làm giả và “ăn cắp” liên tục, phát tán khắp nơi. Ngoài ra, nhiều đơn vị còn tự tiện lấy nội dung của Thái Hà Book làm các app ứng dụng trên điện thoại. Khi bị phát hiện, họ đổi tên app, rất khó phát hiện.
Theo ông Nguyễn Đức Thái, hoạt động in, phát hành xuất bản phẩm lậu là hành vi vi phạm Luật Xuất bản, vi phạm Luật sở hữu trí tuệ; chiếm đoạt bất hợp pháp giá trị vật chất, giá trị tinh thần của người khác, gián tiếp hủy hoại giá trị sáng tạo của tác giả, làm ảnh hưởng tới an ninh, trật tự văn hóa xã hội. Đồng thời, vi phạm Pháp lệnh bảo vệ người tiêu dùng để thu lợi bất chính.
Cần chế tài đủ sức răn đe
Thực tế trên cho thấy, sách giả, sách lậu đang là vấn nạn, ngày càng lộng hành trên thị trường làm ảnh hưởng đến uy tín, doanh thu của các NXB, đơn vị in ấn, kinh doanh và phát hành sách chính thống. Tác hại của sách lậu và sách giả rất lớn vì ảnh hưởng đến thẩm mỹ của người tiếp nhận (độc giả), tác động không tốt đến thị trường sách, ngành xuất bản và ảnh hưởng đến văn hóa đọc nước nhà.
Tham dự Hội thảo vừa qua, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam, Gareth Ward chia sẻ, để ngăn chặn, đẩy lùi sách giả, sách lậu thì cần tiếp tục nâng cao nhận thức về vấn đề phòng chống in lậu xuất bản phẩm và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực xuất bản cho tất cả người dân Việt Nam nhằm cải thiện môi trường kinh doanh khi Việt Nam tiếp tục hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu. Việc loại trừ các hành vi in, phát hành xuất bản phẩm lậu, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ là nhiệm vụ không chỉ của các cơ quan quản lý Nhà nước, của chính quyền các địa phương mà cần có sự góp sức của các chủ sở hữu xuất bản phẩm và của toàn xã hội.
Ngoài ra, nhiều ý kiến cho rằng chúng ta cần có chế tài xử phạt đủ răn đe đối với tổ chức, cá nhân có hành vi in ấn, phát hành sách giả, sách lậu vì theo Nghị định 159 năm 2013, hành vi in xuất bản phẩm không có quyết định xuất bản (in lậu) chỉ bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 40 triệu đồng. Mức phạt hành chính vài chục triệu đồng là quá nhỏ so với lợi nhuận lên tới hàng chục tỷ đồng từ hoạt động in và phát hành sách lậu. Thậm chí, sau khi nộp phạt, các đối tượng lại tiếp tục phát hành sách lậu một cách “tỉnh táo” hơn, với mức độ cao hơn. Nhiều chuyên gia cho rằng, chúng ta cần tăng cường nguồn lực thanh tra, kiểm tra để kiểm soát tình trạng in lậu vì lực lượng này hiện còn quá mỏng, trong khi hành vi in ấn, phát hành sách lậu ngày càng tinh vi cũng như bài bản hơn.