Nông sản bao giờ thoát ế?

“Điệp khúc” mất giá

Điều đáng nói, mặc dù giá thấp nhưng thương lái không thu mua, khiến nhiều hộ sau khi thu hoạch phải thuê xe vận chuyển vào tận TP. Hồ Chí Minh để bán nhằm vớt vát phần nào chi phí.

Thanh long dành cho mấy hộ nuôi bò

Theo ông Trần Ngọc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận, từ cuối tháng 8/2015 đến nay giá thanh long giảm thê thảm khiến người trồng lỗ nặng. Thanh long loại đạt chuẩn bán nội địa và xuất khẩu có giá chỉ 6.000-7.000 đồng/kg, loại cao nhất cũng ở mức thấp 10.000 đồng/kg. Với mức giá này, người trồng lỗ khoảng 4.000 đồng/kg. Giá thấp, lỗ nhưng nông dân buộc phải bán vì nguồn cung hiện nay quá lớn.

Tại Bình Thuận, hai địa phương có diện tích thanh long lớn nhất là huyện Hàm Thuận Bắc và Hàm Thuận Nam. Chính vì thế, thu nhập từ trồng thanh long là nguồn thu chính của các hộ nông dân tại các địa phương này. Trước tình hình giá bán sụt giảm mạnh đã tác động không nhỏ đến đời sống của người dân.

Một nông dân ở xã Hàm Chính, huyện Hàm Thuận Bắc than thở, hiện thanh long Bình Thuận đang vào cuối vụ nhưng giá bán chỉ 3.000 đồng/kg, bằng 1/3 so với mọi năm song rất khó tìm người mua. Vụ này thu hoạch được khoảng hơn 5 tấn, nhưng vì giá giảm mạnh nên càng bị thương lái o ép, đã loại hết 1,5 tấn. Hàng loại ra, bán không ai mua nên đành cho mấy hộ nuôi bò. Nhiều nhà vườn khác phải gánh hàng tấn thanh long ra bờ suối bỏ, vì không bán được.

Hiện thương lái chỉ thu mua loại đạt chuẩn như cân nặng mỗi trái phải 350gr trở lên, tai xanh, vỏ đỏ tự nhiên, đặc biệt không bị nứt và bệnh nấm trắng, số còn lại sẽ bị loại. Theo đại diện UBND xã Hàm Chính, do giá thanh long quá rẻ, không đủ tiền công thu hoạch, do đó dù thanh long đã chín đỏ, nhưng nhiều nông dân vẫn quyết định treo tiếp trên cây chờ giá lên. Song chờ mãi, đến nay gần 2/3 trái trong vườn có biểu hiện nứt vỏ mà giá vẫn không cải thiện. Giờ muốn bán cũng khó vì không tìm được người mua.

Chưa thể “thoát Trung”

Mới đây, các ngành chức năng tỉnh Bình Thuận đã tổ chức cuộc họp để thông tin về tình hình tiêu thụ thanh long tại thị trường Trung Quốc.

Theo Th.s Nguyễn Trọng Khương, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, thanh long Bình Thuận hiện chưa thể “thoát Trung” bởi thực tế Trung Quốc đang là thị trường tiêu thụ thanh long số một toàn cầu.

Riêng tại Bình Thuận, hàng năm sản lượng thanh long thu hoạch trên 500.000 tấn, chiếm tỷ trọng khoảng 80% cả nước và phần lớn dành xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Theo Sở Công Thương Bình Thuận, xuất khẩu trái thanh long vào thị trường Trung Quốc bằng phương thức biên mậu lẫn chính ngạch luôn duy trì tỷ trọng từ 80 - 85%.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, tình hình tiêu thụ thanh long tại thị trường Trung Quốc đang đối diện với nhiều thách thức. Gần đây, Trung Quốc đã khuyến khích người dân các tỉnh phía Nam phát triển trồng thanh long với diện tích lớn, khoảng hơn 20.000ha.

Kết quả là ngay trong năm 2015, khi thanh long Bình Thuận đang vào chính vụ thì tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) cũng thu hoạch rộ, khiến một số hộ sản xuất phải vứt bỏ thanh long do không tiêu thụ được. Dù là hiện tượng xảy ra cục bộ, nhưng từ đây đã phát đi tín hiệu về đối thủ cạnh tranh mới của thanh long Bình Thuận ngay tại “sân nhà Trung Quốc”.

Một yếu tố khác cũng tác động không nhỏ đến giá bán của thanh long Bình Thuận là thời gian qua, diện tích thanh long tại địa phương này tăng quá nhanh dẫn tới phá vỡ quy hoạch. Các chuyên gia nhận định, đây là một trong những nguyên nhân khiến thị trường tiêu thụ bão hòa, đôi lúc cung đã vượt cầu.

Trong khi, mạng lưới thu mua, kinh doanh thanh long manh mún, mạnh ai nấy làm, thiếu sự hợp tác nên xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán làm mất đi lợi thế cạnh tranh. Do không điều tiết được lượng hàng vận chuyển tới cửa khẩu giáp biên Trung Quốc nên thanh long Bình Thuận thường gặp hiện tượng khủng hoảng thừa cục bộ, tạo điều kiện cho thương nhân ép giá.

Trước tình hình này, các chuyên gia cho rằng, muốn nâng cao sức cạnh tranh thì trước hết thanh long Bình Thuận phải đảm bảo tiêu chí ngon - sạch. Tiếp đến, cần tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến thương mại, liên kết đối tác uy tín mở rộng thị trường tiêu thụ thông qua các kênh mua sắm từ nội địa ra nước ngoài. Từ đó vận động DN đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường đã được cấp chứng nhận bảo hộ nhãn hiệu thanh long Bình Thuận.