Ổn định tài chính khu vực Đông Á: Tăng giám sát, giảm rủi ro

Gần 400 đại biểu, đại diện các cơ quan quản lý, các cơ quan hoạch định chính sách, các cơ quan giám sát tài chính quốc tế đã đến tham dự hội nghị Ổn định tài chính khu vực Đông Á với chủ đề: “Khuôn khổ ổn định và giám sát tài chính trong môi trường nhiều biến động” (được tổ chức trong hai ngày 27 và 28/11/2012) tại Hà Nội. Đây là hội nghị quốc tế đầu tiên về ổn định tài chính và giám sát vĩ mô do Việt Nam đăng cai tổ chức.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh: Những diễn biến phức tạp hiện nay đang đặt hệ thống tài chính khu vực Đông Á trước không ít rủi ro, đòi hỏi các nhà lãnh đạo, các nhà hoạch định chính sách tài chính, các cơ quan giám sát phải tăng cường phối hợp chính sách và giám sát thị trường tài chính hiệu quả để xây dựng một hệ thống tài chính Đông Á an toàn hơn, bền vững hơn.

Trong bối cảnh thị trường tài chính quốc tế và Việt Nam tiềm ẩn nhiều bất ổn, việc nỗ lực tổ chức Hội nghị này là minh chứng mạnh mẽ cho quyết tâm cải cách hệ thống tài chính theo hướng an toàn, vững chắc tạo tiền đề duy trì đà tăng trưởng và phát triển bền vững của Chính phủ Việt Nam.

Thời báo Ngân hàng xin trích đăng các nhận định, ý tưởng, kiến nghị và những đề xuất giải pháp chính sách thiết thực với Việt Nam được các diễn giả trình bày tại Hội nghị.

Ông Sameer Goyal - Điều phối viên khu vực tài chính và phát triển tư nhân (WB):

Vấn đề quản trị phải đặt lên hàng đầu

	Ông Sameer Goyal

Những công trình nghiên cứu của các tổ chức quốc tế từ đầu năm 2000 đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đó là nhà đầu tư trên thế giới sẵn sàng trả tiền, bỏ vốn góp nếu DN đảm bảo quản trị công ty tốt hơn.

Ngân hàng được coi là các thực thể đóng vai trò kép. Thứ nhất, họ tạo nên giá trị dài hạn cho cổ đông, tập trung ổn định tài chính, hỗ trợ lưu chuyển dòng vốn trong nền kinh tế.

Đồng thời, ngân hàng đóng vai trò giữ niềm tin trong công chúng. Đây là vai trò quan trọng bậc nhất. Và trụ cột chính để đạt được hiệu quả quản trị trong ngân hàng là môi trường pháp lý; tính chủ sở hữu rõ ràng; vai trò của HĐQT, tổng giám đốc phải tách bạch rõ ràng; chức năng tra soát nội bộ phải lành mạnh... từ đó quyết định sự lành mạnh trong hoạt động ngân hàng.

Những va vấp mà các ngân hàng trên thế giới nói chung, Đông Á nói riêng gặp phải trong thời gian gần đây xuất phát từ việc không thực hiện nghiêm chỉnh các quy tắc chung, chuẩn mực chung mà họ làm theo kiểu “bóc ngắn cắn dài”, hay nói cách khác chỉ vì lợi nhuận ngắn hạn.

Do sự thiếu vắng những nhà quản lý chuyên môn cao trong HĐQT nên chiến lược kinh doanh của ngân hàng không có trọng tâm, không tạo được sự đột phá, chủ yếu là các giải pháp ngắn hạn. Bên cạnh đó là việc các ngân hàng kiểm soát rủi ro nội bộ kém, trong khi đó tín dụng tăng nóng vượt khả năng kiểm soát rủi ro…

Trong môi trường nhiều biến động như hiện nay, vấn đề quản trị phải đặt lên hàng đầu với các giải pháp tổng thể. Điều quan trọng là cố gắng tìm ra người tiên phong, có đủ năng lực điều hành; đặt ra chuẩn mực, chiến lược kinh doanh rõ ràng, khẩu vị rủi ro được xác lập, giám sát phải có hiệu quả; tăng cường thông tin tài chính lẫn phi tài chính... Ngoài ra, việc động viên, khuyến khích cổ đông tổ chức tham gia vào HĐQT cũng là giải pháp Việt Nam nên nghiên cứu trong quá trình tái cơ cấu.

Ông Đào Minh Tú - Phó Thống đốc NHNN Việt Nam:

Đẩy nhanh tiến trình tái cơ cấu các TCTD

Ông Đào Minh Tú

Trong nhiều năm qua, Việt Nam là nước có tỷ lệ lạm phát cao nhất châu Á; tỷ giá chịu áp lực phá giá đồng tiền và thị trường tài chính biến động với biên độ cao. Hệ thống ngân hàng Việt Nam đối diện với các vấn đề lớn, đe dọa đến tính ổn định của hệ thống…

Trước những thách thức này, NHNN Việt Nam đã chủ động điều hành CSTT chặt chẽ, thận trọng nhằm kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng.

Cụ thể, NHNN đã điều chỉnh các mức lãi suất điều hành một cách hợp lý, nhằm tạo hành lang lãi suất phù hợp với định hướng kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng; kiểm soát chặt chẽ các chỉ tiêu tiền tệ, tín dụng; chuyển đổi cơ cấu tín dụng theo hướng thúc đẩy dòng vốn vào khu vực sản xuất thực, kiểm soát chặt chẽ dòng vốn vào các lĩnh vực rủi ro cao.

Đặc biệt, việc tỷ giá được duy trì ổn định đã hạn chế tác động lên lạm phát, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế, tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước, qua đó ngày càng củng cố niềm tin của người dân vào VND…

Năm 2012 các nền kinh tế trên thế giới cũng như Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với rủi ro suy thoái, tăng trưởng kinh tế thấp, đình trệ... gây lo ngại về một cuộc khủng hoảng kép như cuộc khủng hoảng 2008 – 2009. Cùng với sự điều chuyển linh hoạt mục tiêu của Chính phủ, NHNN điều hành CSTT linh hoạt, phù hợp với diễn biến lạm phát và điều kiện thị trường nhưng vẫn thận trọng để đảm bảo không tạo áp lực lên mục tiêu kiềm chế lạm phát và tình trạng đô la hóa.

Các giải pháp của NHNN nhằm hỗ trợ các chủ thể trên thị trường tiếp cận được vốn ngân hàng với lãi suất hợp lý, nhưng kiên quyết không hạ thấp điều kiện tín dụng, nhằm hạn chế nợ xấu gia tăng. Song hành với các giải pháp điều hành CSTT, NHNN cũng đặt ưu tiên hàng đầu đối với việc tăng cường các giải pháp đảm bảo an toàn và ổn định hệ thống, thanh tra giám sát nghiêm nhằm hạn chế rủi ro đạo đức và rủi ro thị trường. Đặc biệt, NHNN đã tích cực triển khai Đề án cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2011 – 2015.

Trong thời gian tới, NHNN tiếp tục điều hành CSTT chặt chẽ, thận trọng, nhưng linh hoạt, duy trì sự ổn định thị trường tiền tệ và hoạt động ngân hàng; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc hệ thống các TCTD hướng tới mục tiêu hoạt động an toàn, hiệu quả, vững chắc.

Ông Chua Kim Leng - Cơ quan tiền tệ Singapore:

Giám sát hợp nhất các hoạt động của tập đoàn tài chính

Ở Singapore có ủy ban những người lãnh đạo các đơn vị giám sát, đảm trách xây dựng các quy định về ngân hàng, lập ra các quy tắc, quy định cho các tập đoàn tài chính, không chỉ của Singapore mà cả các chi nhánh công ty, định chế nước ngoài có mặt ở Singapore.

Chúng tôi không cho phép các tập đoàn tài chính tham gia hoạt động phi tài chính, vì nó có thể gây ra “lây nhiễm” rủi ro cho các bộ phận khác, và họ cũng không có đủ người chuyên trách, nếu làm không tốt thì nguy cơ lây nhiễm càng cao hơn.

Nhìn chung, các cơ quan đều có bộ phận giám sát tại chỗ và từ xa. Chúng tôi giám sát rất kỹ, đảm bảo các quy định được tuân thủ đúng. Ngoài giám sát đánh giá hàng năm, xếp hạng cho điểm, đánh giá cả năm về công tác quản lý của ngân hàng... còn bổ sung thêm hoạt động kiểm tra tại chỗ của chúng tôi. Chúng tôi cũng công khai cách cho điểm và kiến nghị để họ hoạt động tốt hơn.

Chúng tôi xác định không thể hoàn thành công việc nếu không có sự hợp tác tốt. Bởi vậy, giám sát hợp nhất các hoạt động kinh doanh của tập đoàn tài chính phải bao gồm cả ba lĩnh vực là ngân hàng, thị trường vốn, bảo hiểm. Ranh giới giữa các thị trường này ngày càng mờ hơn.

Ông Liao Min - Tổng giám đốc Chi nhánh Thượng Hải, Ủy ban Giám sát Ngân hàng Trung Quốc:

Tăng cường giám sát định chế tài chính lớn

	Ông Liao Min

Những di chứng nặng nề và sự đổ vỡ ngày càng lan rộng sau khủng hoảng và suy thoái toàn cầu kéo dài đến nay cho thấy thế giới dường như thiếu cơ chế giám sát. Hiện tượng giao dịch ngầm trong hệ thống ngân hàng ngày càng phổ biến.

Theo báo cáo của G20 đưa ra mới đây: năm 2007, những giao dịch ngầm xuyên biên giới trong hệ thống ngân hàng có quy mô là 62 nghìn tỷ USD, thì năm 2011 đã lên 67 nghìn tỷ USD. Những con số đó cho chúng ta hình dung tác động của giao dịch ngầm như thế nào và cũng cho thấy chúng ta chưa xử lý vấn đề này đúng mức.

Trung Quốc đã kịp có những biện pháp quản trị hiệu quả. Nợ xấu đã giảm mạnh trước quý IV/2011, nhưng sau đó đã tăng dần trong 4 quý liên tiếp. Nếu so với tháng 9/2011, nợ xấu ở tháng 9/2012 đã tăng 0,98%.

“Liệu các ngân hàng Trung Quốc có sống sót và duy trì được khả năng phục hồi hay không?” là câu hỏi đã được đặt ra. “Chắc chắn là có” – đó là câu trả lời vì Trung Quốc đã có những chính sách và biện pháp trên quan điểm vi mô: các ngân hàng hoạt động vì lợi nhuận nhưng phải quản lý rủi ro tốt hơn; cung ứng tín dụng dựa trên khả năng thanh khoản tốt hơn.

Quan điểm vĩ mô của chúng tôi là giám sát và điều tiết ngân hàng vững mạnh; tăng trưởng kinh tế bền vững và lành mạnh về tài khoá.

Chúng tôi nhận thấy vấn đề chính là ở 5 ngân hàng của nhà nước, và đã nâng cấp năng lực quản trị, quản lý rủi ro của các ngân hàng này. Chúng tôi đã áp dụng bộ công cụ quản lý của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc. Theo đó, các ngân hàng này tự động điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc theo điều kiện thị trường, dựa trên nguồn lực vốn, quy mô tài sản, chỉ số kinh tế vĩ mô... Chúng tôi cũng đặt trần tăng trưởng tín dụng.

Với các NHTM khác, chúng tôi yêu cầu họ công bố thông tin quản lý vốn; tính toán tỷ lệ an toàn; đánh giá nguy cơ rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và đánh giá an toàn vốn nội bộ… Chúng tôi yêu cầu các ngân hàng này trích lập dự phòng rủi ro tăng lên, với tỷ lệ trích lập dự phòng/nợ khoảng 2,5%; tỷ lệ trích lập dự phòng bảo hiểm cũng được nâng lên.

Trung Quốc đã tăng cường giám sát đối với các định chế tài chính quan trọng theo hướng chặt chẽ hơn, cấm ngân hàng bảo lãnh phát hành trái phiếu, ngăn chặn ngân hàng cho vay kinh doanh chứng khoán; ngăn không để tiền tiết kiệm của người gửi tiền thả vào thị trường cổ phiếu mang tính đầu cơ cao…

Nhóm PV