Phao cứu sinh của người nghèo đô thị
ThS-KTS Đỗ Viết Chiến - Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) cho biết, quỹ phát triển cộng đồng thực sự là giải pháp tốt trong việc cải tạo các khu tập thể cũ. Đây là bài học về tính đoàn kết trong cộng đồng và tính làm chủ của người dân trong cộng đồng ấy cùng sự ủng hộ của chính quyền và các tổ chức khác. Mô hình này góp phần nâng cấp đô thị và cần được nhân rộng tại tất cả các thành phố trong cả nước.
Ảnh minh họa
Hiện cả nước có hàng ngàn khu tập thể cũ đã xuống cấp cần được cải tạo. Tuy nhiên việc cải tạo lại các khu tập thể này đang gặp rất nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân như vấn đề quy hoạch, thiếu vốn, tranh chấp… Sau khi triển khai thí điểm ở một số tỉnh thành trong cả nước, mô hình quỹ cộng đồng nhằm cải tạo các khu tập thể, chung cư xuống cấp đã mang lại hiệu quả nhất định và được người dân đánh giá cao.
Việc xây dựng thành công khu tập thể Công ty cổ phần Hữu Nghị (ở phường Cửa Nam, TP. Vinh, Nghệ An) dựa vào quỹ cộng đồng là minh chứng rõ nét. Ông Lê Viết Hùng (Khu tập thể Hữu Nghị) khẳng định, quỹ cộng đồng thực sự là phao cứu sinh cho các gia đình ở khu tập thể này. “Cộng đồng phải đồng thuận, đồng lòng, đây là vấn đề then chốt giúp các hộ nghèo tham gia xây dựng quỹ cộng đồng để cùng nhau góp phần cải thiện đời sống dân cư, thực hiện xóa đói giảm nghèo”, ông Hùng nhấn mạnh.
Khu tập thể Công ty cổ phần Hữu Nghị được xây dựng từ năm 1974, có 29 hộ, 103 khẩu đang sinh sống. Các hộ đều thuộc diện nghèo, thu nhập thấp và không đủ điều kiện mua đất làm nhà riêng. Qua thời gian, khu tập thể đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Hệ thống mương thoát nước chật hẹp, không đồng bộ; đường đi nhỏ, xuống cấp; thường xuyên trong tình trạng ngập úng, rất mất vệ sinh, nhất là vào mùa mưa.
Năm 2007, UBND tỉnh Nghệ An có quyết định phê duyệt đề án “Giải quyết nhà ở tập thể cũ trên địa bàn TP. Vinh”. Tuy nhiên chương trình mới khởi động chứ chưa có phương pháp cụ thể. Đến đầu năm 2009, Hiệp hội Các đô thị Việt Nam, Tổ chức COID Thái Lan và Quỹ phát triển cộng đồng TP. Vinh mở cuộc hội thảo với nội dung “Cộng đồng chung tay xây dựng nhà giá rẻ”, đại diện Khu tập thể Hữu Nghị đã tiếp cận và học hỏi kinh nghiệm.
Lần đầu tiên, tại Nghệ An, Hiệp hội Các đô thị Việt Nam, Tổ chức liên minh nhà châu Á (ACHR) phối hợp với UBND TP. Vinh triển khai Dự án nhà ở cộng đồng dành cho người nghèo ở đô thị và thực hiện dự án xóa nhà ở tập thể cũ. Sau khi được Sở Xây dựng, UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt quy hoạch, tháng 3/2010 dự án tiến hành giải phóng mặt bằng và khởi công. Tháng 10/2010 khu tập thể mới xây dựng chính thức được cắt băng khánh thành.
Thông qua việc thực hiện dự án nhà ở cộng đồng, các hộ dân ở khu tập thể Công ty cổ phần Hữu Nghị được vay tiền 10 năm không tính lãi để xây nhà. Khoản vay này các hộ trả góp hàng tháng, thấp nhất 150.000 đồng/tháng để sau 10 năm hoàn trả hết nợ. “Thành lập tháng 5/2009, đến nay, ngoài việc hàng tháng trả nợ 20 triệu đồng tiền vay xây dựng nhà cho Quỹ phát triển cộng đồng TP. Vinh, quỹ tiết kiệm cộng đồng chúng tôi vẫn có số dư trên 320 triệu đồng trong tài khoản”, ông Lê Viết Hùng cho biết.
Điểm đáng nói ở mô hình này là bên cạnh nguồn vốn hỗ trợ, cộng đồng Khu tập thể Hữu Nghị cùng chung tay xây dựng dự án. Ngay từ khi bắt đầu triển khai dự án, cộng đồng khu tập thể cùng bàn bạc để có thể đưa ra giải pháp nâng cấp khu tập thể dột nát với giá rẻ nhất và cộng đồng tham gia. Chi phí cho việc đầu tư xây dựng được tiết kiệm một cách tối đa.
Theo tính toán, chi phí xây dựng chỉ vào khoảng hơn 1 triệu đồng/m2 trong khi giá thị trường vào khoảng 2,5 triệu đồng/m2. Hiện tại Khu tập thể Hữu Nghị được công nhận là ngõ phố văn minh có hệ thống chiếu sáng đồng bộ, hệ thống mương thoát nước, không còn nạn ô nhiễm môi trường và 100% các hộ dân được dùng nước sạch.
Quỹ cộng đồng, nghĩa là cộng đồng vay, cộng đồng cùng tham gia quỹ này và có sự hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài nước.
Nguyễn Minh