Phó Thống đốc Đào Minh Tú: Ngân hàng luôn đồng hành cùng người nông dân

TS. Võ Trí Thành, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia:

TS. Võ Trí Thành

Hệ thống NH từ lâu đã rất quan tâm tới việc cung ứng vốn cho khu vực nông nghiệp, nông thôn và có không ít nỗ lực theo hướng đó. Nếu như trước kia, đây là lĩnh vực mà gần như chỉ có NHTM Nhà nước tham gia, thì những năm gần đây một số NHTM cổ phần khác cũng bắt đầu vào cuộc. Cùng với đó, các công cụ và chính sách điều hành của NHNN cũng kết hợp hài hoà giữa chú trọng ổn định kinh tế vĩ mô với góp phần thúc đẩy tăng trưởng, cả đối với nông nghiệp.

Một biểu hiện rất rõ là tỷ trọng tín dụng vào nông nghiệp liên tục tăng trên mức trung bình trong thời gian qua. Nỗ lực của ngành NH trong việc mở rộng tín dụng cũng được ghi nhận ở Báo cáo của WB, trong đó chỉ số Tiếp cận tín dụng năm 2018 của Việt Nam tăng 3 bậc so với năm 2017 và xếp thứ hạng khá cao, 29 trên tổng số 190 nền kinh tế được khảo sát. Kết quả đó ghi nhận những thay đổi tích cực trong khung khổ pháp lý của Việt Nam mở rộng hơn diện tài sản thế chấp và hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng, nâng cao khả năng tiếp cận thông tin.

Tuy nhiên nhiều nghiên cứu cho thấy các trở ngại vẫn còn nhiều mà chỉ số Tiếp cận tín dụng chưa phản ánh hết được. Một yêu cầu có tính chiến lược là tăng cường tiếp cận tài chính (không chỉ tiếp cận tín dụng) thông qua việc đa dạng hoá thị trường tài chính, loại hình định chế tài chính gắn kết với nông nghiệp.

Tôi lấy ví dụ hiện nay NH chủ yếu huy động vốn ngắn hạn nhưng sản xuất nông nghiệp có tính chu kỳ rất cao, và trong nhiều trường hợp lại dài hạn, chẳng hạn như trồng cây lâu năm, thời gian thu hồi vốn dài; vậy phải làm sao có các khoản vay thích ứng với loại cây trồng này.

Ngược lại, nếu đầu tư một nhà máy xay xát hay nhà máy chế biến nông sản, nhưng sản xuất cầm chừng, chỉ chạy theo thời vụ nhất thời, thì không ai muốn đầu tư. Các khoản vay ngắn không giải quyết được, và kể cả có vốn dài cũng chưa chắc đã xong. Nó đòi hỏi sản xuất nông nghiệp theo hướng đảm bảo liên tục nguồn cung cho công đoạn chế biến, hoặc tạo được lợi thế nhờ quy mô, hoặc cùng đa dạng hoá sản phẩm, nếu không chi phí vốn là cực cao, trong khi khả năng cho vay của NHTM cũng rất khó, chưa nói đến độ hấp dẫn để thu hút các NĐT. Hàm ý ở đây là phải nhìn rộng hơn rất nhiều, không chỉ là tiếp cận tín dụng, tiếp cận tài chính vốn đã quan trọng.

Nói cách khác, chúng ta cần phát triển một hệ thống tài chính đủ đa dạng, bao gồm cả thị trường vốn, các định chế tài chính (NHTM, tài chính vi mô, quỹ đầu tư mạo hiểm...) cùng nhiều công cụ tương thích (bảo lãnh tín dụng, cho thuê tài chính, bao thanh toán...) đặt trong bối cảnh đẩy mạnh tái cấu trúc ngành nông nghiệp. Chính vì vậy, rất cần sự vào cuộc của các bộ, ban ngành, các bên liên quan, chứ không chỉ là việc riêng của ngành Ngân hàng, dù trách nhiệm của ngành Ngân hàng là rất nặng nề.

Bà Nguyễn Thị Phượng – Phó Tổng giám đốc Agribank:

Đẩy lùi tín dụng đen, chuyện không của riêng ai

Bà Nguyễn Thị Phượng

Đến thời điểm này, dư nợ của Agribank đối với nền kinh tế đạt hơn 900 nghìn tỷ đồng. Riêng dư nợ dành cho lĩnh vực nông nghiệp nông thôn (NNNT) chiếm tới 73,6%/tổng dư nợ và chiếm tới hơn 51% tổng tín dụng của toàn ngành. Hiện nay, Agribank có hơn 11 triệu khách hàng. Các con số trên cho thấy nguồn cung tín dụng Agribank phủ sóng rất mạnh tại khu vực NNNT.

Để đáp ứng được yêu cầu vốn cũng như khả năng tiếp cận tín dụng của khách hàng, trong thời gian qua, Agribank đã cố gắng triển khai nhiều biện pháp đồng bộ, linh hoạt sáng tạo. Đó là ngoài hệ thống mạng lưới rộng lớn hơn 2.300 chi nhánh, phòng giao dịch trên toàn quốc, Agribank còn thực hiện ký kết thỏa thuận hợp tác với Hội Nông dân Việt Nam và Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam thành lập tổ vay vốn.

Sau hơn 10 năm, đến nay Agribank đang duy trì 52.380 nghìn tổ vay vốn trên toàn quốc. Các tổ vay vốn này chính là những cánh tay nối dài đưa thông tin đến cho các hội viên của Hội Nông dân cũng như Hội Phụ nữ để mọi người được tiếp cận thông tin, chính sách tín dụng một cách chính thức, giúp cho hội viên trong việc lập hồ sơ vay vốn với các thủ tục được hướng dẫn cặn kẽ nhất cùng với sự hỗ trợ và tham gia trực tiếp của các cán bộ tín dụng.

Đối với vùng sâu, vùng xa do điều kiện địa lý việc cung cấp tín dụng thông qua tổ vay vốn không thuận lợi, Agribank đã khắc phục tình trạng này thông qua việc triển khai Dự án NH lưu động. Có thể nói, đó là nỗ lực rất lớn của Agribank tìm cách khắc phục mọi khó khăn để đáp ứng được nhu cầu vay vốn. Dẫu biết rằng, nhu cầu vay vốn còn rất lớn bởi lẽ hiện nay gần như các nhu cầu tài chính của nền kinh tế bao gồm cả DN và người dân đều phụ thuộc rất nhiều vào hệ thống NH. Song, Agribank đã, đang và sẽ cố gắng ở mức cao nhất để đáp ứng các nhu cầu vay trên cơ sở tuân thủ các quy định cấp tín dụng.

Còn vấn nạn về tín dụng đen, có lẽ không phải bây giờ mới đề cập tới mà đã có rất nhiều hội thảo, nhiều chuyên gia mổ xẻ phân tích vấn đề này. Là TCTD có đông đảo khách hàng ở địa bàn NNNT, qua kinh nghiệm thực tế, tôi thấy rằng có nhiều khó khăn và rào cản khiến cho việc đẩy lùi vấn nạn này chưa được như mong muốn. Trước hết, do thói quen những người dân khu vực nông thôn ngại hoàn thiện thủ tục, và ngại chứng minh mục đích vay vốn dù Agribank đã thành lập các tổ vay vốn thông qua các Hội để hỗ trợ nông dân tiếp cận tín dụng.

Có một nguyên nhân sâu xa nữa do sự thiếu hiểu biết của người dân nên nhiều đối tượng xấu lợi dụng lôi kéo họ tham gia cờ bạc, cá độ, đặc biệt là đầu tư kinh doanh đa cấp để rồi rơi vào vòng xoáy nợ nần. Vụ việc vỡ đường dây đa cấp tài sản ảo lên tới 15 nghìn tỷ đồng mới xảy ra gần đây nhất cũng do xuất phát từ nhận thức hạn chế lại hy vọng kiếm lời nhanh nên người dân đã bị lừa bởi lời hứa siêu lợi nhuận để rồi cuối cùng bị lừa đảo, mất trắng.

Phải khẳng định lại câu chuyện tín dụng đen không phải là vấn đề của riêng ngành NH. Khi nào xã hội còn tồn tại sóng kinh tế ngầm như vậy thì tín dụng đen vẫn diễn ra. Để khắc phục được vấn nạn này, bên cạnh sự nỗ lực của NH, theo tôi cần có sự vào cuộc mạnh mẽ, đồng bộ từ các cơ quan ban ngành khác.

Đơn cử, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ cần vào cuộc tích cực hơn để có thể phổ biến đầy đủ thông tin tới các hội viên về tổ vay vốn. Mọi người dân có nhu cầu hãy tìm đến kênh tổ vay vốn để được hướng dẫn tiếp cận vốn một cách chính thức. Về phía chính quyền địa phương, có trách nhiệm phát hiện cảnh báo đối với người dân, đồng thời phải có biện pháp xử lý đối với những đối tượng cố tình lừa đảo người dân.