Quản lý chặt thu – chi
Phó Chủ tịch Quốc hội - bà Tòng Thị Phóng tỏ ra phân vân khi Uỷ ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội đề nghị: từ nay trở đi ghi vào trong luật “Quốc hội quyết định NSNN phải thông qua tại hai kỳ họp”. Bởi, ghi như vậy liệu có tiến bộ gì so với trước đây, có thuận lợi hơn không, quyền lực của Quốc hội có được khẳng định hơn không hay sẽ ảnh hưởng đến quá trình đưa ra những quyết định cụ thể?
“Thực tế là đến nay đã trải qua 13 khóa, Quốc hội chưa có gì khó khăn trong quá trình điều chỉnh vì chúng ta còn có cơ quan thường trực của Quốc hội và UBTV Quốc hội. Nếu thông qua tại hai kỳ họp thì vai trò của UBTV Quốc hội còn có sự điều hành giữa hai kỳ họp nữa hay không”, bà Phóng bày tỏ băn khoăn.
Dự toán chi ngân sách nhà nước 2015 |
Phó chủ tịch Quốc hội – ông Uông Chu Lưu thì cho rằng, cơ quan soạn thảo cần giải trình thêm một số nội dung như theo quy định của Hiến pháp năm 2013, các khoản thu chi NSNN phải được dự toán và do luật định. Thế nhưng Luật NSNN thường niên dự kiến vẫn giữ theo tinh thần ban hành nghị quyết như hiện hành, vậy cần phải lý giải thế nào cho chặt chẽ.
Điểm khác là hiện nay một số địa phương, nhất là tỉnh, thành phố lớn là nơi chủ yếu thực hiện nhiệm vụ xuất nhập khẩu (XNK) như Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh... nhưng theo luật hiện hành, thuế XNK 100% nộp NSNN.
Song, qua nhiều kỳ họp của Quốc hội, đại biểu của những tỉnh này cho rằng đang có bất hợp lý vì thu XNK trên địa bàn rất lớn nhưng cứ phải nộp về trung ương. Trong khi đó địa phương phải chi rất nhiều khoản của mình để hỗ trợ bảo đảm cho hoạt động XNK, nhưng Dự thảo Luật vẫn giữ như hiện hành, không trích lại cho địa phương khoản nào. Như vậy có hợp lý hay không?
Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Quốc hội Phan Trung Lý thì cho biết, chúng ta hy vọng rất nhiều vào lần sửa đổi luật này theo tinh thần Hiến pháp mới. “Hiện nay có vấn đề là những thứ ngoài NSNN còn rất nhiều, nhưng chưa được quy định cụ thể. Về mặt tài chính cần xác định rõ khoản nào phải thu, khoản nào không thu. Các loại quỹ cũng vậy. Hiện có tới 70 loại quỹ vì cứ một luật ra đời lại có 1 quỹ... Chúng ta nói khi làm Luật NSNN (sửa đổi) thì sẽ thắt chặt lại, vậy bây giờ chúng ta làm thế nào”, ông Lý hỏi.
Giải trình vấn đề này, ông Phùng Quốc Hiển, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội cho rằng, tất cả khoản thu, chi phải được dự toán và đã được Hiến pháp 2013 quy định rõ. Luật NSNN sửa đổi cũng chỉ quy định rõ ràng hơn. “Việc ban hành nghị quyết có tính pháp lý hạn chế hơn nhưng vẫn đảm bảo đáp ứng được thực tế nên chúng ta vẫn kế thừa những nguyên tắc trước đây. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta không áp dụng Luật NSNN thường niên mà chỉ là nghị quyết hàng năm mà thôi”, ông Hiển giải thích thêm.
Giải trình về băn khoăn của Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu, ông Hiển cho biết, hiện nay, việc thu thuế XNK, thuế tiêu thụ đặc biệt với hàng hóa XNK về NSNN trung ương 100% là thông lệ thế giới. Việc một số địa phương đề nghị phải chia phần thu này vì có cửa khẩu và họ phải chi ra để đảm bảo duy trì an ninh, đường xá của cửa khẩu là không hợp lý vì thuế XNK và thuế tiêu thụ đặc biệt với hàng hoá XNK là thuế quốc gia, thuế gián thu, cửa khẩu của địa phương chỉ là thay mặt quốc gia thu thuế hàng hóa chứ không có nghĩa địa phương đó tạo ra giá trị hàng hóa đó.
“Thời gian tới, thuế XNK sẽ giảm, các khoản thu về dầu khí cũng giảm nên nguồn lực tài chính trung ương giảm. Trong khi đó NSNN ở trung ương là rất quan trọng, ngân sách địa phương phải phụ thuộc trung ương nếu không sẽ xảy ra tình trạng cát cứ”, ông Hiển giải thích.
Giải trình thêm về quy định Quốc hội quyết định NSNN phải thông qua tại 2 kỳ họp mà Phó Chủ tịch Tòng Thị Phóng băn khoăn, ông Phùng Quốc Hiển cho biết, theo quy định hiện nay, Chính phủ chỉ ban hành cơ chế xây dựng dự toán NSNN của năm đó vào tháng 5 và 6.
Trên cơ sở đó, các địa phương bắt đầu xây dựng dự toán NSNN của mình, trình lên Bộ Tài chính xem xét, sau đó trình ra Quốc hội. Song, các đại biểu Quốc hội cho rằng, các chính sách ban đầu là rất quan trọng. Những vấn đề để đưa ra dự toán NSNN cho chính xác thì quan trọng nhất là chính sách ban đầu là gì, dự kiến năm nay sẽ chi tiêu cho việc gì, khung thu thế nào, khung chi ra sao…
Quốc hội nếu nắm được và cho ý kiến ngay từ đầu năm sẽ giúp cho Chính phủ xây dựng dự toán NSNN chặt chẽ và đầy đủ hơn. Quốc hội cũng có thực quyền hơn và đến kỳ họp thứ 2, Quốc hội sẽ quyết định những vấn đề cụ thể. Như vậy cũng giống như xây dựng Luật NSNN thường niên nhưng qua 2 kỳ họp, như thế sẽ sâu hơn và Quốc hội cũng ra quyết định sát hơn theo đúng tinh thần của Hiến pháp.