Quy hoạch trên giấy thì dễ
Dự án Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn với tổng mức đầu tư hơn 9 tỷ USD có thể coi là niềm tự hào của tỉnh Thanh Hóa. Năm 2013, với dự án lọc hóa dầu nói trên, Thanh Hóa nhảy vọt lên vị trí thứ 2 trong bảng xếp hạng các địa phương thu hút FDI nhiều nhất trong năm qua.
Đối với lãnh đạo tỉnh Bắc Trung bộ này, sự thăng hạng trên có được nhờ xác định phải đi trước một bước trong quy hoạch vùng. Ông Ngô Văn Tuấn, Giám đốc Sở Xây dựng Thanh Hóa cho biết như vậy, tại Hội nghị trực tuyến ngành xây dựng, được tổ chức sáng 7/1/2014 tại Hà Nội. Theo ông Tuấn, trong năm vừa qua, tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện vượt mức quy hoạch được phê duyệt, lập thêm 24 dự án quy hoạch lên thị trấn trước 2015, quy hoạch 544 xã nông thôn mới...
Không riêng Thanh Hóa, báo cáo về tình hình thực hiện nhiệm vụ kế hoạch năm 2013, các nhiệm vụ trọng tâm năm 2014 của ngành xây dựng đã cho thấy một góc nhìn về công tác quy hoạch đô thị trong năm vừa qua. Trước bối cảnh nền kinh tế khó khăn, đầu tư công thắt chặt, song nhiều chỉ tiêu nâng cấp, phát triển đô thị vẫn đạt con số tăng trưởng dương. Theo đó, tỷ lệ đô thị hóa trên toàn quốc tính đến tháng 12/2013 là 33,47%, tăng 1,02% so với năm 2012, tương đương dân số đô thị tăng khoảng 1,3 triệu người/năm.
Thanh Hóa thu hút đầu tư nhờ quy hoạch đi trước
Tính đến nay, có 13 quy hoạch xây dựng vùng liên tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; 60/63 tỉnh đã phê duyệt quy hoạch xây dựng vùng, tỉnh; 765/765 các đô thị có quy hoạch chung được duyệt; 14/15 khu kinh tế ven biển, 10/28 khu kinh tế cửa khẩu đã phê duyệt quy hoạch chung. Đến tháng 12/2013, cả nước có 770 đô thị, trong đó có 2 đô thị đặc biệt...
Trái với thành tích về quy hoạch trên giấy như trên, những con số về phát triển đô thị trong suốt thời gian qua lại tỷ lệ nghịch với chất lượng. Mặt trái của việc chạy đua mở rộng quy hoạch theo phong trào và nâng cấp vô tội vạ của các tỉnh thành cho bằng bạn, bằng bè có thể thấy rõ sự phát triển nóng này đang kéo theo nhiều hệ lụy, khi dân cư đô thị phân bố không đều, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn (khoảng 50% dân số đô thị tập trung tại 16/770 đô thị trên cả nước). Đây là thách thức lớn đối với các đô thị về nhà ở, lao động việc làm, hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật và môi trường.
Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cũng thẳng thắn nhìn nhận, một số địa phương mới chỉ chú trọng mở rộng quy mô mà chưa quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đô thị; hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội còn thiếu đồng bộ. “Đa số dự án mọc lên chỉ thấy cột điện và đường, không có cửa hàng, chợ, siêu thị, bệnh viện... chắc chắn sẽ kém hấp dẫn người đến”, ông Dũng nói.
Cũng theo báo cáo của Bộ Xây dựng, việc triển khai xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của từng lĩnh vực chưa đáp ứng yêu cầu cả về tiến độ và chất lượng, chưa được kết nối chặt chẽ. Một số đồ án quy hoạch chất lượng còn thấp, thiếu tầm nhìn dài hạn và kế hoạch để triển khai thực hiện.
Phó thủ tướng Hoàng Trung Hải lo ngại: “Chúng ta đang thừa quy hoạch chiến lược”. Nhiều quy hoạch viết ra không biết để làm gì, chồng chéo lung tung lại thiếu vốn để triển khai. Phó thủ tướng cho biết, hiện Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn quy hoạch chiến lược, tuy nhiên ngành xây dựng cũng cần vào cuộc tiến hành tổng hợp các địa phương đang gặp khó khăn về lập quy hoạch. Trong vấn đề này, nên có quy hoạch và thiết kế mẫu.
Bên cạnh đó, Phó thủ tướng cũng nêu lên một nghịch lý trong lập quy hoạch hiện nay, đó là việc thiếu thông tin về các tổ chức tư vấn thiết kế quy hoạch trong nước. Vừa qua, có một số địa phương đề nghị trung ương cung cấp thông tin về các tổ chức tư vấn trong nước. Trong khi đó, có địa phương xin cơ chế để thuê đơn vị tư vấn nước ngoài hỗ trợ lập quy hoạch của địa phương mình. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng phải cân nhắc vấn đề này, thông qua việc đánh giá hiệu quả những đề án quy hoạch thuê nước ngoài thực hiện trong thời gian qua.
“Trong nước, nhiều tổ chức tư vấn cũng rất tốt. Nên cân nhắc ưu tiên thuê các đơn vị trong nước, hoặc ít nhất cho họ được cùng tham gia tư vấn nếu có đủ năng lực”, Phó thủ tướng chỉ đạo.
Ngọc Khanh