Sức hút cho thị trường đầu tư từ M&A
Lĩnh vực nào cũng tiềm năng…
Theo con số thống kê từ các tổ chức nghiên cứu mua bán - sáp nhập (M&A) như ThomsonReuter, IMAA và AVM... các thương vụ M&A ở thị trường Việt Nam vẫn sẽ tập trung nhiều vào lĩnh vực công nghiệp, hàng tiêu dùng và tài chính – ngân hàng. Vì các NĐT đều cho rằng, DN sản xuất trong các ngành công nghiệp luôn chiếm tỷ trọng cao trong các thương vụ M&A ở quá khứ cũng như thời gian tới tại Việt Nam. Nguyên do các DN trong lĩnh vực này ít nhiều sở hữu những tài sản giá trị như các dự án, đất đai, nhà xưởng, hệ thống... và là đối tượng phù hợp cho các công ty cùng ngành mua lại hoặc liên kết.
Một số lĩnh vực khác cũng đáng chú ý và có nhiều tiềm năng là viễn thông, khai khoáng, dược phẩm, giải trí – truyền thông. Nhiều NĐT nước ngoài vẫn chờ đợi các cơ hội đầu tư vào MobiFone và Vinaphone. Thời gian tới có thể sẽ có các thương vụ đến từ S-Fone, FPT. Các động thái của Gtel sau khi Vimpelcom rút khỏi thị trường Việt Nam cũng đang được các NĐT nước ngoài đặc biệt quan tâm. Bên cạnh đó, 2 năm trở lại đây, thị trường bất động sản của Việt Nam trở thành lĩnh vực hút vốn ngoại. Tuy nhiên, sau những giai đoạn tăng trưởng nóng, một số phân khúc thị trường trở nên bão hòa cùng với một số khó khăn về vốn nên nhiều chuyên gia dự báo nhu cầu chuyển nhượng dự án bất động sản sẽ tiếp tục diễn ra mạnh trong vài năm tới.
Thị trường viễn thông của Việt Nam vẫn rất hấp dẫn các NĐT nước ngoài (Ảnh: MH)
Ông Andy Ho - Giám đốc điều hành VinaCapital Group lại nhìn nhận cơ hội để thực hiện các thương vụ M&A ở lĩnh vực cổ phần hóa tư nhân, cơ sở hạ tầng và các doanh nghiệp Nhà nước. Theo đó, ông Andy Ho cho rằng, cổ phần hóa tư nhân là một lĩnh vực hấp dẫn cho M&A tại Việt Nam. Riêng về cơ sở hạ tầng đang nổi lên như là các tài sản thay thế với lợi nhuận cố định và bền vững. Vì hiện nay ở Việt Nam, hoạt động đầu tư vào lĩnh vực này chưa mạnh và không đồng bộ, không đủ để đáp ứng nền kinh tế. Đơn cử như cảng biển, hiện hàng chục cảng biển đang trong tình trạng ùn ứ đặc biệt nghiêm trọng. Chính vì vậy dự kiến 5 năm tới sẽ có khoảng 4,5 tỷ USD đầu tư vào cảng biển nước ta. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đang khuyến khích và kêu gọi đầu tư vào ngành năng lượng. Ước tính của các chuyên gia sẽ có 14 tỷ USD đổ vào ngành năng lượng trong vài năm nữa. Như vậy, thời gian tới Việt Nam sẽ đón nhận làn sóng đầu tư mới qua phương thức M&A.
Vẫn còn những rào cản
Tuy nhiên hiện hành lang pháp lý điều chỉnh hoạt động M&A còn sơ sài. Về mặt nội dung, còn mâu thuẫn, chồng chéo và thiếu nhiều quy định cụ thể rõ ràng. Chính điều này đã tạo nên những khoảng trống pháp lý trong việc điều chỉnh hoạt động M&A, gây khó khăn cho DN.
Một số vấn đề pháp lý hiện nay mà DN thường gặp là việc lựa chọn áp dụng, phương thức tiến hành M&A, xác định giá và tỷ lệ sở hữu cổ phiếu, việc thông qua các điều lệ và đăng ký lại vốn điều lệ sau M&A, việc tham gia quản lý điều hành công ty sau khi mua lại cổ phần. Ngoài ra, một trong những yếu tố khiến M&A còn kém tính hấp dẫn hơn so với một số quốc gia trong khu vực là do có nhiều định nghĩa và cách hiểu không đúng về DN có vốn đầu tư nước ngoài liên quan đến một số nghị định của Chính phủ, cách điều hành cơ quan quản lý.
Đặc biệt Quyết định số 10/2007/QĐ-BTM của Bộ Thương mại công bố lộ trình thực hiện hoạt động mua bán hàng hóa và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hóa quy định nước ngoài không được phép tham gia vào thị trường phân phối Việt Nam ở một số mặt hàng như: dược, lúa gạo... Điều này tạo ra nghịch cảnh đối với trường hợp của Công ty cổ phần Mekophar. Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.Hồ Chí Minh không cấp phép hoạt động lại cho công ty này chỉ vì tỷ lệ sở hữu NĐT nước ngoài chiếm 47%. Theo đó, Mekophar đã có kiến nghị với UBCKNN, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Cực chẳng đã Mekophar phải thực hiện việc xin mua lại cổ phần và niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh.
Ông Phạm Tuấn Anh - Phó vụ trưởng Vụ Đổi mới doanh nghiệp – Văn phòng Chính phủ lưu ý DN, một thương vụ M&A được coi là thành công khi các bên tham gia không chỉ đạt mục tiêu về tài chính, thương mại (tăng quy mô vốn, nâng cao năng lực quản trị thương hiệu...) mà còn bảo đảm an toàn, hạn chế rủi ro ở mức thấp nhất. Việc chú trọng các khía cạnh pháp lý chính là yếu tố quyết định sự an toàn của thương vụ M&A và bảo đảm lợi ích của các bên. Nhiều thương vụ M&A đổ vỡ giữa chừng do những vấn đề nảy sinh mà các bên không thống nhất được. Những vụ được cho là thành công thì cũng rất ít vụ được các bên cảm thấy thỏa mãn thực sự. Nguyên nhân quan trọng là khi tiến hành M&A, các DN không thẩm định và đánh giá kỹ lưỡng vụ việc, đặc biệt là khía cạnh pháp lý nên đã không nhận biết hết mức độ rủi ro và những vấn đề phức tạp nảy sinh. Bên cạnh đó, những khoảng trống pháp luật cũng đang là rào cản đối với các thương vụ M&A…
Ông Lê Đức Thúy nguyên Thống đốc NHNN Việt Nam M&A trong lĩnh vực ngân hàng có thể được coi là trọng điểm phát triển và còn có nhiều triển vọng phát triển trong thời gian tới. Đồng thời, M&A cũng là một nội dung của chương trình cơ cấu ngân hàng. Một trong những giải pháp để làm cho hệ thống ngân hàng trở nên lành mạnh hơn, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, tái cơ cấu hệ thống ngân hàng sẽ rộng lớn, khó khăn hơn nhiều so với M&A. Hiện mới đang thực hiện cơ cấu lại một số ngân hàng nhỏ. Nhưng ngay cả việc mới chỉ đụng đến ngân hàng nhỏ thì cũng chỉ mới thực hiện vài động tác là sáp nhập, hợp nhất chứ chưa phải toàn bộ nội dung của quá trình tái cơ cấu. Vì cái gọi là cơ cấu lại ngân hàng là việc to lớn hơn nhiều, nếu thực hiện nó sẽ làm thay đổi căn bản toàn bộ hệ thống ngân hàng Việt Nam. |
Hữu Quang