Suy thoái đáng sợ hơn lạm phát
Về chưa đến ngõ, bà đụng ngay đám con cháu. Bà lỏn lẻn với cô cháu dâu "Hôm nay rau đến cữ hái, để quá rau già uổng mất". Không hỏi lại nhưng cô cháu dâu đủ biết bà lại cố bòn thêm mấy đồng nhưng vẫn nói "bữa sau cháu về có bao nhiêu rau đến ngày hái, thím cho bọn cháu mang đi hết nhé". Đi quá đến cầu ao, gặp chị hàng xóm đang rửa hai sọt xà lách và một thúng cải để mang đi bán, chị cho biết "Bán hết thì được hơn ba chục nghìn. Rau giờ rẻ quá bác à. Tháng trước, một buổi rau đủ mua thức ăn mặn cho cả ngày, giờ không đủ. Ấy là thịt lợn rẻ hơn khối rồi đấy". Bà Chư bảo giá rau, giá thịt rẻ thì bữa ăn nhà quê nghèo hơn ấy chứ, bởi giá rẻ thì phải bán đi nhiều hơn mới có đủ tiền đóng học cho con, tiền điện tiền nước cho cả nhà. Bán đi nhiều hơn thì thứ để lại ăn ở nhà cũng ít đi.
"Ăn cơm xong, mình đảo qua nhà Thưởng tý nhá. Thằng cháu Huyền con nhà Thưởng dạo này mất việc rồi đang ở nhà đấy. Mấy hôm rày, nó quay xong cái chậu cảnh xi măng cho mình rồi đấy. Mình nên cố tìm việc cho cháu. Ở nhà vài tháng nữa là gay lắm", bà bảo cô cháu dâu. Hỏi ra, trong họ có tới 4 người cháu cả trai cả gái, đi làm công nhân, thợ kính ở Nam Định, giờ bị giảm việc về nhà.
2. Hai bàn tay bợt bạt bươi liên tục dưới cát nhặt từng con ngao nhỏ bằng cái cúc áo măng tô, chị Hiền dịch dần dịch dần trên bãi biển mải miết. Nhìn cảnh chị bươi, mấy chàng thanh niên Hà Nội cũng ngồi thụp xuống, cũng bới cát tìm ngao. Hai ba bới được một con ngao. Có lần gần chục bới mới được một con. Gần đấy mẹ con chị Hạnh cũng bới, cả ngao lẫn con ốc nhỏ xíu như hạt ngô. Chị Hạnh bảo "ốc ni cho trẻ nó khều". Chả biết chỗ ốc nhỏ xíu bằng độ một đĩa đầy kia, khêu ra thì thịt ốc chả bằng hạt đậu, lũ trẻ khêu đến bao giờ cho hết. "Nước ốc ni nấu canh ngọt lắm", chị Hạnh nói.
Bãi biển Cửa Lò đầu hè chỉ lác đác ít khách lạ là học viên lớp bồi dưỡng cán bộ ở Hà Nội vào. Tranh thủ sau buổi học mấy chàng thanh niên ra biển tắm, thấy cảnh bới ngao cũng muốn giúp mẹ con chị Hạnh chị Hiền một tay. Nhưng thì thụp cả tiếng, mấy cậu chỉ gom được vốc tay, nản chí bỏ xuống biển lội. Mẹ con chị Hạnh và chị Hiền cùng gần chục người bới ngao vẫn miệt mài. Nhà chị Hiền có 5 người con, con trai lớn cùng bố đi thuyền cá, con thứ đi làm thuê, 2 cô gái út còn đang đi học, cô con gái giữa đi làm ở Vinh. Nhưng đi thuyền cá hôm có hôm không, con trai con gái đi làm thuê giờ cũng đang ở nhà. "DN họ bảo tạm nghỉ đã, khi có việc họ gọi", chị Hiền kể. "Giờ đang cực lắm cô à, nhưng mà cực còn hơn không có việc ngồi chơi", chị thủ thỉ.
3. "Đối với người nghèo, suy thoái kinh tế dẫn đến thất nghiệp nên nó còn đáng sợ hơn lạm phát", PGS.TS Đào Nguyên Anh (Viện Khoa học xã hội Việt Nam) phát biểu tại Hội thảo Tái cấu trúc nền kinh tế trong bối cảnh nợ công và suy thoái kinh tế vừa được tổ chức cuối tuần qua. Cả hội thảo chỉ có mình ông nói về vấn đề an sinh, và cũng là bài tham luận hiếm hoi nói về an sinh xã hội và đời sống người nghèo trong các cuộc họp, hội thảo về các vấn đề kinh tế vĩ mô cho dù lúc nào ở hội thảo nào cũng nhắc đến một mục tiêu quan trọng: bảo đảm an sinh xã hội.
PGS.TS.Đào Nguyên Anh cho biết đời sống của công nhân đang rất khó khăn, bữa ăn của công nhân trong các khu công nghiệp rất thấp. "Tình trạng lương thấp, việc giảm, giá cả tăng làm giảm chất lượng bữa ăn của người lao động khiến cho lao động ngày càng "tuột dốc", sức khỏe đi xuống một cách nhanh chóng", theo TS.Đào Nguyên Anh. Ông còn có thêm lo lắng nữa: Hầu hết người già không có lương hưu, hai phần ba nông dân trong tình trạng "tay làm hàm nhai", thiếu tích lũy, người lao động không được trợ cấp, không có bảo hiểm y tế... Nông dân phải tự bươn chải, tự làm và phải chịu rủi ro về biến động giá cả, thời tiết và thị trường.
Hai câu chuyện nhặt ở hai miền quê, và những lời phát biểu của TS. Đào Nguyên Anh đã khiến người viết bài này mới thấu hiểu, vì sao trong những lần bàn đến vĩ mô, TS. Cao Viết Sinh - Thứ trưởng Thường trực Bộ Kế hoạch và Đầu tư vẫn luôn nhẹ nhắc đến "tăng trưởng hợp lý, tăng trưởng vì người nghèo bảo đảm an sinh xã hội" ngay cả khi Chính phủ đã nói rõ mục tiêu chấp nhận giảm tăng trưởng để kiềm chế lạm phát.
Tri Nhân