Tăng giá xăng: Cần có lộ trình và minh bạch thông tin
Mấy ngày nay, thị trường xôn xao trước thông tin 4 DN đầu mối đề nghị tăng giá bán lẻ xăng dầu.
Phần lớn người dân "chán nản" trước thông tin này và cho rằng "Chính phủ quyết định tăng lương để giảm bớt khó khăn cho đời sống nhưng nếu xăng tăng giá thì việc tăng lương chả có ý nghĩa gì". Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế lưu ý rằng hãy bình tĩnh trước những thông tin nhạy cảm.
Thông tin chưa minh bạch
Thông tin 4 DN đề nghị tăng giá xăng đã khiến không ít người bi quan hơn vì xăng tăng, điện cũng nhấp nhổm muốn tăng giá thì giảm lạm phát không mấy hy vọng. Lý do đề nghị tăng giá, vẫn là do giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ, DN lỗ quá nhiều. Theo lãnh đạo Tổng công ty dầu Việt Nam (PV Oil), và Petrolimex, mỗi lít xăng DN lỗ từ 500 đến 600 đồng, mỗi lít dầu diezen lỗ khoảng 300 đến 400 đồng. DN này cho biết số lỗ của kinh doanh xăng dầu trong quý I là khoảng 30 tỷ đồng.
Bộ Tài chính vẫn chưa có thông tin gì về việc tăng giá xăng dầu. (Ảnh: BĐT)
Điều đáng quan tâm là xu hướng tăng giá của Việt Nam ngược với các nước láng giềng. Theo bản tin thị trường xăng dầu số ngày 4/4/2012 của Petrolimex, giá bán lẻ xăng RON 92 (quy đổi về đồng Việt Nam theo tỷ giá ngày 30/3/2012), tại Lào: 11.000 Kip/lít = 28.460 đồng/lít; Tại Campuchia: 5.650 Riels/lít = 29.202 đồng/lít; Tại Singapore: 2,180 S$/lít = 36.469 đồng/lít; Tại Trung Quốc: 8,430 NDT/lít = 27.685 đồng/lít. Theo Petrolimex, xăng RON 92 đang bán tại Việt Nam thấp hơn Lào 5.560 đồng/lít, thấp hơn Campuchia 6.302 đồng/lít, thấp hơn Singapore 13.569 đồng/lít và thấp hơn Trung Quốc 4.785 đồng/lít.
Thế nhưng đến Bản tin thị trường xăng dầu ngày 16/4/2012 của Petrolimex, tại thị trường Singapore, giá xăng RON 92 trong nửa đầu tháng 3 là 133,98 USD/thùng, giá trong nửa đầu tháng 4 là 133,83 USD/thùng, giảm 0,15 USD/thùng, (giảm 0,11%). Giá bán lẻ xăng RON 92 quy đổi về đồng Việt Nam theo tỷ giá ngày 16/4/2012: Tại Lào: 11.000 Kip/lít = 27.568 đồng/lít; Tại Campuchia: 5.450 Riels/lít = 27.460 đồng/lít; Tại Singapore: 2,150 S$/lít = 36.238 đồng/lít; Tại Trung Quốc: 8,430 NDT/lít = 27.502 đồng/lít. Theo Petrolimex, xăng RON 92 đang bán tại Việt Nam thấp hơn Lào 4.668 đồng/lít, thấp hơn Campuchia 4.560 đồng/lít, thấp hơn Singapore 13.338 đồng/lít và thấp hơn Trung Quốc 4.602 đồng/lít.
Như vậy, giá bán lẻ trong tháng 4 tại Lào, Singapore, Campuchia và Trung Quốc đều thấp hơn giá bán ở tháng 3. Với diễn biến giá như thế này, thông tin DN đề xuất tăng giá bán lẻ trong nước đã khiến người dân càng cho rằng giá xăng chưa minh bạch và DN vẫn có phản ứng "tăng nhanh, giảm chậm".
Tránh gây sốc cho thị trường
Dĩ nhiên, tâm lý chung của người dân là không muốn bất cứ mặt hàng gì tăng giá, với giá xăng lại càng không, nhất là khi cả nước đang chật vật kiềm chế lạm phát. TS.Lê Đình Ân - nguyên Giám đốc Trung tâm Phân tích và Dự báo kinh tế - xã hội quốc gia, giải thích: "Nhu cầu được tăng giá bán lẻ trong nước của DN là có thật. Nhưng người dân phải bình tĩnh trước những thông tin về việc tăng giá, nhất là khi cơ quan chức năng (cụ thể là Bộ Tài chính) chưa hề có động thái gì về việc nghiên cứu sẽ cho tăng giá bao nhiêu, lúc nào". Ông nhấn mạnh quan trọng là lựa chọn thời điểm nào để quyết định tăng giá và mức tăng bao nhiêu cho phù hợp. Theo ông "tăng ở mức 10% như đợt tăng giá tháng 3 là rất nguy hiểm cho lạm phát, nên có lộ trình và quay lại phương thức cho tăng nhỏ giọt kiểu 400-500 đồng/lít mỗi lần tăng".
Đồng quan điểm này, nhiều ý kiến cho rằng giá xăng tăng với mức thấp thì không có tác động đáng kể tới lạm phát. Đại diện cho luồng ý kiến này là TS.Nguyễn Thị Hiền: "Không nên dồn vào thế khó khăn cho cả người kinh doanh và người tiêu dùng khi cùng lúc phải tiếp nhận giá xăng quá cao".
Đặc biệt với kinh nghiệm nghiên cứu và dự báo nhiều năm, ông Ân cho rằng, mỗi một thông tin tăng giá các mặt hàng thiết yếu và nhạy cảm như xăng dầu, điện… phải hết sức minh bạch để dân tin. Ông nhấn mạnh lòng tin của nhân dân lúc này rất quan trọng. Thông tin không minh bạch, phân tích không thấu đáo sẽ khiến người dân lo lắng và đẩy lạm phát kỳ vọng tăng cao "như thế sẽ rất khó cho Chính phủ điều hành và càng khó cho việc ổn định vĩ mô". Một số các nhà nghiên cứu đều đồng tình quan điểm, cầm cự không được thì buộc phải tăng giá nhưng cần có một lộ trình tăng giá dần dần và cần có sự minh bạch để tránh gây sốc cho thị trường. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô còn một loạt bất ổn như mối lo lạm phát, bội chi ngân sách lớn, lãi suất cao, Chính phủ phải hết sức thận trọng trong việc điều hành kinh tế để kiềm chế lạm phát. Mối lo ngại về kịch bản lạm phát năm 2011 đang tái hiện khi đầu năm giá cả ồ ạt tăng để rồi cuối năm chật vật kiềm chế lạm phát.
Linh Ly