Cần đổi mới việc học từ trẻ nhỏ cho tới người già

Công nhân kiểm tra điện thoại trước khi xuất xưởng.

Thách thức buộc thay đổi

Chia sẻ thông tin trên tại phiên thảo luận sáng 13/9 về tương lai việc làm khu vực ASEAN, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế thế giới về ASEAN 2018 (WEF ASEAN) tại Hà Nội, Phó Thủ tướng cho biết thêm, giới trẻ Việt Nam hiện nay rất lạc quan vào tương lai cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Tuy nhiên, về phía những nhà hoạch định chính sách, không chỉ có tâm trạng lạc quan, mà còn phải nghĩ nhiều hơn về những thách thức.

Dù giáo dục phổ thông được các tổ chức quốc tế đánh giá có nhiều điểm tốt, nhưng vẫn cần đổi mới. Bên cạnh đó, để đảm bảo việc học tập suốt đời nhằm đáp ứng với các thay đổi liên tục của nghề nghiệp, cũng cần đổi mới việc học từ trẻ nhỏ cho tới người già.

Theo Phó Thủ tướng, trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, rất nhiều nghề nghiệp sẽ bị thay thế. Trong đó, có nhiều nghề chiếm tỷ trọng lao động rất lớn ở Việt Nam như dệt may, da giày, xây dựng, hay những công việc thường dành cho nữ giới như công nhân lắp ráp trong nhà máy điện tử...

Thách thức đặt ra là phải đào tạo để mọi người có thể chuyển sang nghề mới, hoặc vẫn làm nghề cũ nhưng ở trình độ cao hơn, có thể đáp ứng yêu cầu khoa học-kỹ thuật mới.

Việt Nam có 38% số lao động đang làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp. Vì vậy, không chỉ phải giải quyết nhu cầu việc làm mới hay việc làm thay thế cho những người đang làm việc cho khu vực công nghiệp, dịch vụ... Việt Nam còn phải tiếp tục chuyển đổi những người đang làm nông nghiệp sang làm công nghiệp và dịch vụ.

Phó Thủ tướng chỉ ra 2 vấn đề. Thứ nhất, phải đào tạo để những người làm nông nghiệp, và cả những người đang làm công nghiệp, dịch vụ học được các kỹ năng với mục tiêu không chỉ học nghề mới, mà còn tạo ra công việc cho riêng mình; không chỉ phụ thuộc vào việc làm các doanh nghiệp tạo ra cho họ, mà họ phải tạo ra việc làm.

Với 38% nông dân hiện nay, phải làm thế nào để họ không chỉ canh tác, mà thông qua những công nghệ mới có thể tiếp cận với khách hàng ở trong và ngoài nước để họ bán sản phẩm của mình, làm các dịch vụ khác.

Thứ hai, khi đối phó với những thách thức mới trong vấn đề lao động, chúng ta phải đẩy mạnh học tập suốt đời, học tập cho người lớn. Nói về học tập cho người lớn, phần nhiều hiện vẫn nói về những người trong độ tuổi từ 30-40 tuổi, ít người nghĩ ngay tới việc học tập dành cho những người trên 60 tuổi.

Đổi mới học tập từ trẻ đến già

Cùng với thách thức, theo Phó Thủ tướng, Cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đem lại cơ hội cho tất cả. Để tận dụng được những cơ hội này, với người trẻ, phải làm cho các em ngay từ thuở bé đã ý thức được thế giới tương lai rất khó đoán định trước. Các em thay vì chỉ học một cách thụ động, vâng lời thì giờ phải biết nghĩ khác đi…

Đồng thời, cũng cần phải chú ý hơn tới việc giúp người cao tuổi học tập, nắm bắt cuộc cách mạng này. “Tóm lại, tôi muốn nói rằng, phải đổi mới việc học từ trẻ nhỏ cho tới người già”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng khẳng định, hiện nay chúng ta đã có công nghệ thông tin và các công nghệ liên quan giúp việc học tốt hơn. Không cần phải tới lớp, không cần phải có thầy, chúng ta có thể học trên mạng. Việt Nam cũng đã có một số dự án được khởi động nhằm tạo ra kho tri thức nhằm giúp mọi người, đặc biệt là người cao tuổi qua smartphone, truyền hình có thể học nâng cao kiến thức, thích ứng với yêu cầu mới.

Trả lời câu hỏi của ông Warren Jude Fernandez, từ tờ Straits Times (Singapore) về các chương trình đào tạo lao động chuyển đổi tại Việt Nam, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết Chính phủ đang tiến hành đổi mới từ bậc học phổ thông, dạy nghề tới đại học với tinh thần phải tương thích với khung trình độ ASEAN, tiến tới khung trình độ quốc tế.

“Các nước ASEAN phải tiến tới hợp tác, công nhận bằng cấp của nhau, chia sẻ học liệu, kinh nghiệm để cùng phát huy những điều tốt nhất của nhau”, Phó Thủ tướng khuyến nghị.

Chia sẻ về các định hướng phát triển giáo dục cho các lứa tuổi, cũng là cơ hội đầu tư cho các start-up tại Việt Nam, Phó Thủ tướng cho biết, với lĩnh vực giáo dục cho trẻ em, năm tới, Việt Nam sẽ ban hành chương trình sách giáo khoa mới cho trẻ từ lớp 1 trên tinh thần khuyến khích sáng tạo nhiều hơn.

“Quan trọng nhất, phải dạy cho các em, một mặt là tôn trọng văn hóa truyền thống, mặt khác phải dám nghĩ khác, dám đặt câu hỏi ngược lại với giáo viên. Nói theo ngôn ngữ Việt Nam không phải là cãi lại, mà là dám hỏi lại”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Với người già, Việt Nam đang xây dựng một chương trình là Tri thức Việt số hóa. Theo đó, cố gắng thu thập kiến thức của Việt Nam và các nước, biên tập lại dưới dạng câu hỏi - trả lời cho mọi lứa tuổi, ngành nghề, nhằm tạo một kho dữ liệu, khuyến khích các star-up trẻ vào đó, đào kho dữ liệu lớn lên, làm các ứng dụng dành cho mọi người.

“Chúng tôi hi vọng sẽ có hàng trăm, hàng nghìn ứng dụng trên đó. Các bạn start-up có thể qua đó phát triển sự nghiệp của mình. Nhưng mặt khác là ứng dụng của các bạn giúp được mọi người. Ví dụ, hiện nay đã có một số ứng dụng về ngôn ngữ, phục vụ du lịch, hỏi đường, hỏi thời tiết. Người già chỉ cần một chiếc smartphone, có thể hỏi bằng tiếng Việt và ứng dụng sẽ trả lời”, Phó Thủ tướng kêu gọi.