Cẩn trọng chiêu trò sử dụng công nghệ AI cắt ghép hình ảnh nhạy cảm, đe dọa tống tiền

Theo báo cáo từ Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, tổng thiệt hại của các cá nhân do lừa đảo trực tuyến trong năm 2024 tại Việt Nam lên tới 18.900 tỷ đồng. Trung bình, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có 1 người trở thành nạn nhân của lừa đảo.

Trong số các hình thức lừa đảo, thủ đoạn sử dụng công nghệ như deepfake để chỉnh sửa hình ảnh, video nhạy cảm nhằm tống tiền đang trở thành mối đe dọa mới. Dù chưa có con số thống kê tổng quát do nhiều nạn nhân không trình báo vì xấu hổ, tuy nhiên các địa phương như TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Huế... đã ghi nhận nhiều vụ việc điển hình trong thời gian qua.

Cẩn trọng chiêu trò sử dụng công nghệ AI cắt ghép hình ảnh nhạy cảm, đe dọa tống tiền

Theo đó, những kẻ lừa đảo thường thực hiện hành vi một cách có tổ chức và bài bản. Đầu tiên, chúng thu thập hình ảnh, video từ các nền tảng công khai như Facebook, Zalo, TikTok. Sau đó, sử dụng công nghệ AI, đặc biệt là deepfake, để cắt ghép khuôn mặt nạn nhân vào nội dung nhạy cảm, đồi trụy. Kế tiếp, chúng gửi tin nhắn, email hoặc gọi điện trực tiếp, kèm theo bằng chứng giả mạo, yêu cầu nạn nhân chuyển tiền qua ví điện tử hoặc tài khoản ngân hàng “ma”. Nếu không đáp ứng, chúng đe dọa sẽ phát tán nội dung đến gia đình, bạn bè hoặc nơi làm việc của nạn nhân.

Nếu bị hại không thực hiện yêu cầu, đối tượng đe dọa sẽ đăng tải những hình ảnh đã cắt ghép lên mạng xã hội. Trường hợp nạn nhân vì lo sợ mà chuyển tiền, các đối tượng sẽ tiếp tục yêu cầu chuyển thêm với số tiền ngày càng tăng cho đến khi nạn nhân không còn khả năng tài chính.

Anh M.H, 39 tuổi, nhân viên văn phòng ở Hai Bà Trưng, Hà Nội, nhận được tin nhắn kèm clip nhạy cảm giả mạo có khuôn mặt mình, với yêu cầu phải liên hệ lại với đối tượng, nếu không video sẽ được gửi đến người thân và phát tán lên mạng xã hội. Khi liên hệ số điện thoại này, anh được yêu cầu chuyển cho đối tượng 500 triệu đồng để không bị phát tán thông tin. “Tôi hoảng loạn, không biết làm thế nào. May mắn là tôi kịp trình báo công an và được hỗ trợ”, anh M.H chia sẻ.

Trường hợp khác là nữ ca sĩ P.M.C., người từng gây chú ý khi bị cắt ghép khuôn mặt vào clip nhạy cảm hồi tháng 12/2023. Sau khi nội dung giả mạo lan truyền khiến danh tiếng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, P.M.C khẳng định những thông tin lan truyền là sai lệch, vô căn cứ, xúc phạm tới hình ảnh và danh dự bản thân cô. Nữ ca sĩ nhờ chuyên gia an ninh mạng vào cuộc và gửi đơn trình báo tới cơ quan công an.

Trả lời báo chí, Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam từ Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an cho biết: "Các đối tượng lợi dụng những phát triển về công nghệ để sử dụng các công cụ AI như Deepfake, tạo ra những hình ảnh, clip giả mạo. Những video có hình ảnh nhạy cảm sẽ được gửi cho nạn nhân và người nhà hoặc người thân quen, yêu cầu chuyển tiền".

Theo Bộ Công an, một số người dân khi nhận những tin nhắn này sẽ gọi lại theo số điện thoại của đối tượng. Lúc này, nạn nhân sẽ bị dẫn dụ vào các đường link hoặc kết nối đến các kênh khác để các đối tượng có thể thực hiện hành vi tống tiền, cưỡng đoạt tài sản, thậm chí chiếm quyền kiểm soát điện thoại nạn nhân.

"Khi rơi vào tình huống này, nạn nhân thường mất bình tĩnh và vội vàng chuyển tiền cho kẻ lừa đảo. Sau lần chuyển tiền đầu tiên, họ dễ bị thao túng tâm lý, mất khả năng phán đoán và có thể tiếp tục chuyển tiền cho các đối tượng tội phạm nhiều lần, khiến thiệt hại ngày càng nghiêm trọng", Thiếu tá Nguyễn Tiến Nam cho hay.

Để không trở thành nạn nhân của thủ đoạn này, Bộ Công an khuyến cáo người dân không chuyển tiền khi bị đe dọa; Khi phát hiện dấu hiệu bị lừa đảo, cưỡng đoạt tài sản, người dân hãy nhanh chóng trình báo cơ quan công an nơi gần nhất và phản ánh qua ứng dụng VNeID.

Đồng thời, để đảm bảo an toàn trên môi trường mạng trước các hình thức lừa đảo tinh vi hiện nay, cần chú ý bảo vệ thông tin, dữ liệu cá nhân trong quá trình tham gia các hoạt động trên mạng; không chia sẻ thông tin cá nhân, hình thẻ căn cước, bảo hiểm y tế, giấy đăng ký xe hoặc các loại giấy tờ có chứa thông tin cá nhân của mình và người khác lên mạng xã hội.

Người dân tuyệt đối không truy cập vào các đường dẫn, trang web không rõ nguồn gốc (có thể được gửi kèm trong tin nhắn hoặc thư điện tử); chỉ cài đặt các ứng dụng trực tuyến từ nguồn chính thức của hệ điều hành điện thoại.

Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến cáo: “Tấn công lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục hoành hành trong năm 2025. Bên cạnh các biện pháp từ cơ quan quản lý, người dùng vẫn cần nâng cao cảnh giác, kỹ năng an toàn khi tham gia không gian mạng. Không chia sẻ thông tin cá nhân với những người không quen biết hoặc dịch vụ không tin tưởng. Cần xác minh kỹ lưỡng bất kỳ cuộc gọi hay trao đổi nào liên quan đến chuyển tiền. Sử dụng ứng dụng phòng chống lừa đảo nTrust để lọc và ngăn chặn các số điện thoại lừa đảo, website độc hại”.