Chống lãng phí: Nổi cộm nhất vẫn là... đầu tư công
Tràn lan... lãng phí
Thẩm tra sơ bộ kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2012, Chủ nhiệm Ủy banTài chính Ngân sách (UBTCNS) Phùng Quốc Hiển cho rằng, lãng phí, thất thoát trong đầu tư công năm 2012 vẫn là vấn đề nổi lên được dư luận xã hội quan tâm.
Nhiều công trình sử dụng vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) gây lãng phí phần lớn do quy hoạch thiếu tính chiến lược, chưa đồng bộ. Riêng tại Hà Nội, đến tháng 7/2012, chậm triển khai 500 công trình do chờ quy hoạch, 27 sân golf nằm ngoài quy hoạch với diện tích đất bình quân trên 10 ha/sân golf. Tình trạng phê duyệt, quyết định nhiều dự án đầu tư không tính đến khả năng cân đối về nguồn vốn dẫn đến tình trạng đầu tư bị phân tán, dàn trải, nhiều dự án, công trình thi công kéo dài, gây lãng phí nguồn lực. Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng số vốn trái phiếu Chính phủ (TPCP) bố trí của 5 năm chỉ đáp ứng được khoảng dưới 36% số công trình, dự án đã và đang dở dang. Nhu cầu vốn để hoàn thành 20.921 dự án đang triển khai theo tổng mức đầu tư là 512.230 tỷ đồng. Ngoài ra còn 7.335 dự án đã có quyết định đầu tư, với tổng mức đầu tư là 273.469 tỷ đồng nhưng hết năm 2011 chưa được bố trí vốn...
Đầu tư công kém hiệu quả vừa lãng phí ngân sách, vừa tạo áp lực lên lạm phát. (Ảnh: TTX)
Tình trạng trốn lậu thuế, nợ đọng thuế còn lớn và tiếp tục gia tăng. Số nợ đọng tiền thuế đến cuối tháng 7/2012 tăng 939 tỷ đồng so với năm 2011. Nhiều doanh nghiệp lợi dụng tình hình khó khăn chung cố tình chây ỳ không nộp đầy đủ tiền thuế vào NSNN.
“Quốc hội cần sớm sửa đổi, bổ sung Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Trong đó, cần quy định rõ những nội dung về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan, tổ chức để xảy ra lãng phí và có chế tài xử lý cụ thể, phù hợp, vừa mang tính răn đe, vừa mang tính giáo dục, thuyết phục. Đồng thời cần rà soát về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước, xác định rõ thẩm quyền, hạn chế tối đa những lỗ hổng trong thực thi pháp luật, nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước, tạo sự thống nhất”, ông Hiển đề xuất.
Quy trách nhiệm cho người đứng đầu
Những con số công bố thẩm tra về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí khiến nhiều đại biểu lo lắng bởi xu hướng ngày càng tăng lên nhưng chưa có giải pháp hữu hiệu. Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện cho rằng, quản lý tài sản công, quản lý dự án là hai vấn đề màu mỡ trong tình hình tham nhũng hiện nay. Từ triển khai, giám định, nghiệm thu dự án đều có thể tham nhũng được. Thậm chí ở các địa phương có hiện tượng chỉ cần xin dự án đã có hoa hồng. “Nếu không quản lý tốt thì đây là lỗ thủng lớn gây lãng phí tiền của của Nhà nước”, ông Hiện cảnh báo.
Từ thực tế quản lý đã kinh qua, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học - Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng cho rằng, hiệu quả của cải cách hành chính trong việc chống lãng phí cần được đánh giá và xem xét lại. Chính phủ cần làm rõ những tồn tại hạn chế khi vận hành bộ máy hành chính nằm ở khâu nào, bộ ngành nào nhiều nhất. Bên cạnh đó, giải phóng mặt bằng cũng là lĩnh vực gây lãng phí “ghê gớm”. Nhiều công trình, phải mất 2 năm sau nhà thầu mới có thể thi công, không chỉ gây lãng phí cho nhà đầu tư phải trả lãi vay mà còn cho cả Nhà nước và xã hội khi công trình chậm đưa vào sử dụng.
Cũng theo ông Dũng, qua theo dõi công tác thanh tra, giám sát, mặc dù kết quả rất tích cực nhưng mới chỉ là phát hiện và đề xuất khắc phục. Báo cáo kiểm toán, thanh tra năm nào cũng có hàng loạt phát hiện sai phạm, năm nào cũng có đề xuất xử lý, nhưng năm sau vẫn không có thay đổi nhiều. “Chúng ta phải quy trách nhiệm cho người đứng đầu của cơ quan, tổ chức. Người đứng đầu phải là người tiêu biểu trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Đây cũng là tiêu chí để xem xét đánh giá, đề bạt bổ nhiệm cán bộ”, ông Dũng đề xuất.
Đồng tình với quan điểm này, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc nêu vấn đề, trong khi chi tiêu thường xuyên phải chi li từng đồng thì lãng phí trong đầu tư xây dựng cơ bản rất lớn. Có công trình giá chào ban đầu không nhiều, chỉ trên dưới 1 tỷ đồng nhưng rất mất thời gian, thủ tục kéo dài. Để tổ chức đầu thầu được phải mất đến 2-3 tháng. Điều này đã làm đội giá đầu tư, rất lãng phí.
Lãng phí thời gian rất phổ biến. Hội họp nhiều, chất lượng thấp cũng là lãng phí. Thời gian không cân đong được, nhưng lãng phí thời gian rất có tác hại. Viết thế nào để thấy được việc này không đơn giản, nhưng lãng phí thời gian trong hoạt động của bộ máy nhà nước cần phải được đề cập trong báo cáo thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trước Quốc hội. Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn |
Dương Công Chiến