Có thực mới vực được… tiến sĩ

Ảnh minh họa

Tiến sĩ trên thực tế được đào tạo qua các trường đại học, học viện, nhưng để được công nhận tiến sĩ lại không phải qua các kỳ thi phổ cập chung. Tại một số quốc gia ở Mỹ và châu Âu, nghiên cứu sinh sau đại học phải thực hiện luận án nghiên cứu và được trường đánh giá là hoàn toàn mới chưa từng có ai làm qua thì mới được cấp học vị tiến sĩ. Thời gian để hoàn thành luận án tiến sĩ có thể từ 2 đến 5 năm hay dài hơn, tùy thuộc vào tình hình hay điều kiện khác nhau của từng nghiên cứu sinh.

Với thực tế các nghiên cứu tiến sĩ tại Việt Nam rất ít được phổ biến, ứng dụng trong thực tế, nhiều người cho rằng trong số trên 15.000 tiến sĩ không tham gia giảng dạy không ít người lý do làm luận án chỉ vì “muốn có tấm bằng làm căn cứ thăng quan, tiến chức”.

Đó là nguyên Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch một tỉnh lấy bằng tiến sĩ nhưng không biết tiếng Anh; nguyên lãnh đạo một tỉnh cũng lấy bằng tiến sĩ ở một trường nọ chỉ trong 6 tháng với giá 17.000 USD. Đặc biệt là vụ nguyên lãnh đạo một tổng công ty đã học lớp tại chức ở đại học, tiếp đó học lấy bằng thạc sĩ, rồi tiến sĩ kinh doanh thương mại... Chúng ta cũng từng biết đến một số trường chuyên đào tạo tiến sĩ “rởm”.

Rõ ràng việc “mua bán” hoặc đào tạo tiến sĩ không đúng chuẩn mực là một thực tế trong cuộc sống hiện nay. Chính vì vậy, nhằm lập lại trật tự trong việc đào tạo tiến sĩ, Bộ Giáo dục & Đào tạo vừa ban hành Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ nhằm siết chặt hoạt động này. Quy chế sẽ có hiệu lực từ ngày 18/5/2017. Theo đó, quy chế mới đã thay đổi những quy định về người dự tuyển, nghiên cứu sinh, giảng viên, người hướng dẫn, tuyển sinh, quy trình tổ chức đào tạo, bảo vệ luận án…

Đặc biệt ở quy chế mới, ngoại ngữ được xác định là công cụ hỗ trợ không thể thiếu cho nghiên cứu sinh trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Vì vậy, ứng viên dự tuyển phải có trình độ ngoại ngữ đầu vào (đặc biệt là tiếng Anh) đạt chuẩn ở mức độ nhất định để bảo đảm có thể nghiên cứu, tham khảo tài liệu của nước ngoài trong quá trình học tập, nghiên cứu khoa học và hoàn thiện luận án.

Ngoài ra, quy chế cũng yêu cầu nghiên cứu sinh phải công bố kết quả nghiên cứu của luận án trong các tạp chí khoa học thuộc danh mục các tạp chí ISI-Scopus hoặc báo cáo trong kỷ yếu hội thảo quốc tế có phản biện hoặc trong các tạp chí khoa học nước ngoài có phản biện trước thời điểm luận án được thông qua ở đơn vị chuyên môn.