Dự báo thị trường: ai đúng ai sai?
Riêng cái khoản thông tin kinh tế, ta hội nhập từ lâu. Tưởng cũng đến cả gần ba chục năm nay, nhiều công ty trong nước đã mua mạng thông tin kinh tế của Reuters, Dow Jones…và nhiều nữa kể cả Bloomberg, CoffeeNetwork… Cũng có một giai đoạn nhiều anh em khá chật vật với tiếng Anh, đến nay hy vọng các nơi đều đã làu làu.
Thế mà trong kinh doanh, một khi thắng, cả làng im re. Đến khi thua, mọi người đều đổ tội nào vì ta thiếu thông tin, nào do bạn hàng biết trước ta một bước… Thật ra, có dịp đi thăm một vài bạn hàng ở nước ngoài, có người về bảo phương tiện thông tin của vài công ty bạn theo ta ngửi khói vẫn không kịp!
Song, cũng nên công nhận rằng từ khi có mạng thông tin, có internet, thị trường như loạn xạ cả lên, làm cho buôn bán làm ăn như càng khó khăn, gay gắt thêm. Hay là do có quá nhiều dự báo, khi thì cùng chiều, lúc thì trái chiều; rồi ông này nói giá sẽ lên, bà kia báo giá xuống… chẳng biết ai đúng ai sai, làm mình mất phương hướng. Thật tình, đôi khi như một anh tập khí công, vận khí linh tinh lang tang, rồi “tẩu hỏa nhập ma” giở chứng điên điên khùng khùng.
Đặc biệt, một số công ty tham gia vào kinh doanh mua bán trên các sàn hàng hóa như cà phê, cao su, vàng, dầu thô, ca cao, tiêu đen… được thêm các nhà môi giới gửi biếu không biết bao nhiêu là dự báo sản lượng, hướng giá tới tấp như bươm bướm, toàn của các vị “tai to mặt lớn” như Morgan Stanley, Goldman Sachs, Sucden… Họ là những tay thiện nghệ trong đầu tư với tiền rừng bạc bể hay môi giới chuyên nghiệp kinh qua mấy đời. Họ có cả hệ thống tìm hiều và sưu tầm cung cầu cho nhiều loại hàng hóa trên toàn cầu cũng như ban bệ nghiên cứu kỹ thuật thị trường chi li đến từng chút. Cho nên, với sức mạnh đó, hầu như không chỉ họ có thể khuynh loát thị trường bằng tiền và giá mà còn cả bằng thông tin. Còn ta và nhiều bạn hàng kinh doanh thường thường bậc trung như ta đều là những người đi kiếm từng đồng từng xu, để nuôi sống gia đình, nhân viên một cách khó nhọc hàng ngày.
Về việc tiếp nhận và đánh giá thông tin từ các tay trùm, tùy: ai muốn tin thì tốt, không tin chẳng sao. Họ thả ra đó, ai nghe cứ việc. Có đôi khi vừa mới dự báo giá bắp sẽ tăng mạnh do khô hạn tại một nước sản xuất ở Nam Mỹ, sẽ ảnh hưởng sản lượng thế giới, thì chỉ thời gian ngắn sau đó có nguồn tin khác báo mưa về rần rần cũng ngay tại chỗ trồng bắp ấy, giá xuống ào ào. Nhiều lần họ dự báo giá vàng sẽ tăng lên lại 2.000 đô la Mỹ/ounce thì chưa tới một tuần sau đó giá ùn ùn xuống không kịp đỡ đối với ai đã lỡ mua khống.
Chỉ tội cho ai quá cả tin và không chịu nhận định để quyết định vội vã trong mua bán hàng hóa. Như trường hợp trong kinh doanh cà phê. Cứ như một thói quen, đến dịp vào mùa, thị trường chết ngộp với nhiều luồng thông tin trái chiều nhau. Bên bán nói mất sản lượng, bên mua nói giá sẽ xuống vì cà phê quá nhiều, đôi khi cãi nhau trối chết…Nên, như dịp đầu niên vụ này, bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái, có người nhanh tay vội bán rẻ. Đến khi vào mùa, giá tăng, đành ngồi khóc lên khóc xuống, ai dám thương cho!
Trong khi đó, đối với bất kỳ thị trường hàng hóa nào, hàng ngày có muôn vàn yếu tố ảnh hưởng đến giá. Thí dụ giá một mặt hàng nào đó đang yên ổn, bỗng nhiên ông chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Bernanke tuyên bố này kia, thế là giá kéo xuống hay tăng lên nhanh đến vuốt cổ không kịp. Đó là chưa nói đến thời tiết. Trong kinh doanh cà phê, thị trường chỉ cần nghe một luồng khí lạnh đang tập trung ngoài khơi Argentina, là giá bên Brazil và Mỹ bắt đầu phóng nhanh còn quá hơn tên lửa liên lục địa! Thế nhưng, ngay sau đó, các hãng tin chỉ cần chỉnh nói rằng có lạnh nhưng không đủ thành “băng”, giá cà phê trên các sàn rã nhanh như nước sôi rưới phải.
Thực ra, trên tất cả các sàn hàng hóa, có người theo bên mua nhưng ngay trong thời điểm ấy, có người khác lại đứng về phía bán. Nên mỗi người đều có vị thế kinh doanh (trading position) riêng và tâm thế riêng. Khi tôi đang “binh” bên bán mà báo rằng giá sẽ tăng thì rõ ràng anh đã chọc giận tôi rồi (và ngược lại)! Huống hồ giá tăng thật, thua lỗ lớn thì chẳng bằng đưa tôi đi “chọc tiết”.
Nên, sau mấy chục năm lặn ngụp trong nghề kinh doanh, mới thấy rằng trên thị trường hàng hóa, dự báo nào cũng có lý. Và tôi không hề ba phải!
Dự báo của người khác sẽ sai nếu như nói không đúng theo vị thế kinh doanh của mình hay nói không đúng như cái mình đang mong. Hay, bản thân ý mình nói, nhận định thị trường lúc nào cũng đúng một trăm phần trăm, dứt khoát vậy rồi.
Chỉ có thị trường là sai vì giá đi trật ý mình.
Nguyễn Quang Bình, Giám đốc Công ty TNHH CTA Việt Nam