Giải pháp nào cho mục tiêu tăng trưởng 8%

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025

Nền tảng vững chắc

Năm 2024 đánh dấu một bước tiến vượt bậc trong phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, bất chấp bối cảnh thế giới đầy biến động với chiến tranh thương mại, cạnh tranh địa chính trị và xu hướng bảo hộ gia tăng. Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, Việt Nam đã đạt và vượt toàn bộ 15/15 chỉ tiêu chủ yếu, tạo chuyển biến toàn diện trên các lĩnh vực. Kinh tế vĩ mô được duy trì ổn định, lạm phát được kiểm soát chặt chẽ, và các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo.

Sự phục hồi tích cực của nền kinh tế được thể hiện qua tốc độ tăng trưởng GDP đạt 7,09%, đưa quy mô nền kinh tế lên 476,3 tỷ USD, xếp thứ 32 toàn cầu. Thu ngân sách nhà nước (NSNN) đạt kỷ lục trên 2 triệu tỷ đồng, vượt 342,7 nghìn tỷ đồng so với dự toán, trong khi đã miễn, giảm, gia hạn 197,3 nghìn tỷ đồng tiền thuế, phí. Các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu tiếp tục phát huy hiệu quả. Vốn FDI thực hiện đạt 25,4 tỷ USD, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng 9%, và xuất siêu đạt 24,8 tỷ USD.

Chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo là điểm sáng, với Đề án 06 mang lại kết quả thực chất. Thương mại điện tử tăng trưởng 20%, dẫn đầu khu vực, và chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu tăng hai bậc, đạt hạng 44/133. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, y tế, an sinh và thể thao được chú trọng, với tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đặc biệt tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc, củng cố khối đại đoàn kết.

Ông Phan Văn Mãi khẳng định rằng những kết quả này là minh chứng cho sự chỉ đạo đúng đắn của Đảng, sự quyết tâm của Chính phủ, sự đồng hành của Quốc hội và nỗ lực của cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng nền kinh tế vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức, như khả năng chống chịu trước các cú sốc bên ngoài còn hạn chế và công tác dự báo thu NSNN chưa sát thực tiễn.

Quang cảnh Kỳ họp

Kinh tế - xã hội những tháng đầu năm 2025 nhiều thách thức

Bước sang năm 2025, kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực, với GDP quý I đạt 6,93%, cao nhất cùng kỳ giai đoạn 2020-2025. Kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức 3,2%, và các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch ghi nhận tăng trưởng mạnh mẽ. Du lịch đạt kỷ lục với 7,7 triệu lượt khách quốc tế, tăng 23,8% so với cùng kỳ. Thu hút đầu tư nước ngoài khởi sắc, với vốn FDI thực hiện đạt 6,7 tỷ USD, cao nhất giai đoạn 2020-2025.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi chỉ ra rằng, tăng trưởng quý I/2025 chưa đạt kịch bản đề ra, gây áp lực lớn để đạt mục tiêu 8% cả năm, đòi hỏi các quý còn lại phải tăng trưởng bình quân 8,4%. Tiêu dùng trong nước tăng chậm, với doanh thu bán lẻ hàng hóa chỉ tăng khoảng 5,6% sau khi loại trừ yếu tố giá. Khu vực kinh tế tư nhân chưa tạo được đột phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, với trung bình 26,3 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường mỗi tháng.

Tiến độ giải ngân đầu tư công dù có cải thiện nhưng chỉ đạt 9,53% kế hoạch tính đến hết tháng 3, thấp hơn mức 12,27% cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu hàng hóa tăng trưởng chậm lại, với ba thị trường lớn chiếm tới 49% tổng kim ngạch, cho thấy sự phụ thuộc thương mại gia tăng. Thị trường tài chính, tiền tệ đối mặt với rủi ro nợ xấu và áp lực đáo hạn trái phiếu bất động sản, chiếm 64% tổng giá trị đáo hạn năm 2025. Giá vàng trong nước biến động khó lường, và công tác quản lý thị trường vàng còn hạn chế.

Quang cảnh Kỳ họp

Về mặt xã hội, tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, như sữa giả, thuốc giả và giá đỗ ngâm hóa chất, gây bức xúc và đe dọa sức khỏe cộng đồng. Một số vấn đề an sinh xã hội và trật tự an toàn xã hội cũng cần được xử lý kịp thời. Phan Văn Mãi nhấn mạnh rằng cần giải pháp đồng bộ để khắc phục các hạn chế, đảm bảo đạt mục tiêu tăng trưởng và phát triển bền vững.

Thu ngân sách vượt kế hoạch, chi còn hạn chế

Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với báo cáo của Chính phủ về kết quả thu NSNN năm 2024, đạt trên 2 triệu tỷ đồng, vượt 20,1% dự toán. Tuy nhiên, ông Phan Văn Mãi lưu ý rằng công tác dự báo thu NSNN chưa sát thực tiễn, ảnh hưởng đến việc lập dự toán cho năm 2025. Tình hình hoàn thuế giá trị gia tăng cần được báo cáo chi tiết hơn để đảm bảo tính chính xác và kịp thời. Đặc biệt, cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp vẫn chậm, chưa có giải pháp hiệu quả để tăng thu từ nguồn này.

Về chi NSNN, tiến độ giải ngân vốn ngoài nước còn chậm, và việc cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa cần thiết chưa được thực hiện triệt để. Số chi trả nợ gốc giảm so với dự toán, nhưng cần đảm bảo đầy đủ và đúng hạn. Việc giảm bội chi NSNN chủ yếu do hủy dự toán vốn vay ngoài nước và cắt giảm kế hoạch vốn, chưa phản ánh hiệu quả thực chất. Đặc biệt, việc cắt giảm chi đầu tư phát triển không giải ngân được có thể làm giảm động lực tăng trưởng kinh tế.

Trong bốn tháng đầu năm 2025, thu NSNN đạt 944 nghìn tỷ đồng, bằng 48% dự toán, tăng 26,3% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, nợ thuế nội địa ước tính 222,7 nghìn tỷ đồng tính đến 30/4/2025, tăng 12,3% so với cuối năm 2024. Ông Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ có giải pháp tích cực hơn để thu hồi nợ thuế, đảm bảo nguồn thu bền vững.

Về chi NSNN, số kinh phí thường xuyên chưa phân bổ chi tiết còn lớn, chiếm 77,4% tổng kinh phí chưa phân bổ. Tiến độ giải ngân chi đầu tư phát triển cần được đẩy nhanh, đặc biệt đối với ba Chương trình mục tiêu quốc gia và vốn ODA. Việc giải ngân vốn ODA chậm dẫn đến hủy dự toán, cần có chế tài xử lý đối với các trường hợp do nguyên nhân chủ quan.

Giải pháp nào để tăng tốc, bứt phá năm 2025

Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trở lên, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề xuất 10 giải pháp trọng tâm, tập trung vào củng cố nội lực, thúc đẩy động lực tăng trưởng và ứng phó linh hoạt với thách thức toàn cầu.

Thứ nhất, cần theo dõi sát diễn biến kinh tế thế giới và chính sách của các nền kinh tế lớn, củng cố ổn định vĩ mô và nâng cao sức chống chịu trước các cú sốc bên ngoài.

Thứ hai, thúc đẩy các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu, đồng thời khai thác động lực mới như chuyển đổi số, kinh tế xanh và kinh tế số. Tiến độ giải ngân đầu tư công cần đạt tối thiểu 95% kế hoạch, với cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ và xử lý triệt để tình trạng né tránh trách nhiệm.

Thứ ba, ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát, điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, phối hợp với chính sách tài khóa mở rộng hợp lý. Các ngân hàng cần chia sẻ giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp, đồng thời kiểm soát rủi ro trái phiếu doanh nghiệp và phát triển thị trường tài chính lành mạnh.

Thứ tư, tăng cường kỷ luật tài chính, cơ cấu lại thu, chi NSNN và giữ nợ công trong giới hạn an toàn. Siết chặt chi thường xuyên và chỉ ban hành chính sách tăng chi khi có nguồn đảm bảo.

Thứ năm, ứng phó với rủi ro từ chiến tranh thương mại và thuế quan, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời thúc đẩy tiêu dùng hàng Việt Nam và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Thứ sáu, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hoàn thiện khung pháp lý về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, sửa đổi các luật liên quan đến tổ chức bộ máy và hội nhập quốc tế.

Thứ bảy, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, thực hiện phân cấp, phân quyền gắn với giám sát hiệu quả, cắt giảm chi phí tuân thủ và triển khai Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Thứ tám, điều hành chi NSNN tiết kiệm, kiểm soát bội chi và tăng cường quản lý thuế để chống thất thu, chuyển giá.

Thứ chín, đảm bảo an sinh xã hội, phát triển văn hóa, giáo dục, y tế và ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường.

Thứ mười, nghiên cứu chính sách ứng phó với nguy cơ thất nghiệp do tự động hóa và chuyển đổi số, hỗ trợ đào tạo và chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động.

Ngoài ra, công tác đối ngoại kinh tế cần được triển khai toàn diện, tận dụng các hiệp định thương mại tự do để phục vụ phát triển. Thông tin tuyên truyền cần được cung cấp đầy đủ, nhất quán để định hướng kỳ vọng thị trường và tạo đồng thuận xã hội.