Hà Nội ơi, Thủ đô yêu dấu!

1. Sinh ra ở Hà Tây (cũ) và đến năm 2000, tôi chính thức trở thành người ngụp lặn trong đời sống phố thị Hà Nội với vô vàn những ngỡ ngàng, mới mẻ. Những năm đó chung cư, đường sá chưa náo nhiệt đông đúc như bây giờ. Rất nhiều con đường trầm lắng, lãng mạn vẫn giữ được vẻ đẹp bình dị như trong bao lời hát. Tôi đã đắm vào phố, cây, hồn người và bao trầm tích văn hóa. Tôi đã tìm hiểu, khai thác vẻ đẹp của thành phố và viết những trang sách nóng hổi, sinh động theo cách nhìn cá nhân mình và có lúc thậm chí còn ngợp trong kho tàng văn hóa, tri thức của bao lớp người đã góp phần làm nên văn hiến Thủ đô. Trước tôi, cùng với tôi và thế hệ sau tôi vẫn tiếp tục khai thác kho tàng ấy. Song càng viết càng thấy mình bé nhỏ, càng thấy những gì mình viết chưa đủ và chỉ khơi được một phần nhỏ chiều sâu của lớp lớp văn hóa. Sự kiện 1000 năm Thăng Long - Hà Nội 10 năm trước đã cho tôi mở mang tầm mắt bởi rất nhiều chương trình hướng đến đã được thực hiện. 10 năm qua đánh dấu cho tôi một chặng đường để thấy ngày càng nhiều người hướng về Hà Nội dựng nghiệp, lập danh. Rồi từ đó đến nay, với tổng cộng 20 năm nghĩ về Hà Nội, sống trong những giá trị mà Hà Nội mang lại cho mỗi người, tôi cảm thấy đó là một niềm hân hạnh lớn lao.

Hẳn nhiều người cũng chung cảm nhận ấy, hân hạnh sống trong lòng phố trầm tích. Biết bao áng văn trác tuyệt được sinh ra, tác phẩm nghệ thuật được tạo dựng cùng nhiều cảm hứng sống được khởi sinh. Bởi thế nhiều người mang ơn từng con ngõ, từng mái phố rêu phong bởi thành phố đã cưu mang tất cả mọi người, thành phố đã căng mình đủ rộng để ôm chứa, yêu thương tất cả. Nên mỗi người con xa Hà Nội đều muốn trở về để sống với không gian ký ức, không gian văn hóa. Dù thành phố có nhiều đổi thay nhưng vẫn có những góc riêng thật đặc biệt, là kho tàng ký ức tuyệt diệu chẳng ai muốn quên. Kho tàng ký ức ấy luôn được lắng đọng, chồng xếp lên nhau để kết tinh thành giá trị vĩnh hằng.

Người dân Thủ đô và cả nước, thế hệ này tiếp nối thế hệ trước, cùng làm đầy kho tàng tri thức, văn hóa Hà Nội, nét văn minh, thanh lịch của Hà thành. Để mạch chảy của Thăng Long mãi xuyên suốt, như sợi chỉ đỏ kết nối từng nấc thời gian, giai đoạn lịch sử. Để thắm lại từng nhánh hoa, hàng cây trên phố. Để bốn mùa luân chuyển rõ nét, dâng tặng cái đặc sắc dịu dàng thân thương cho con người.

2. Hà Nội có sức hấp dẫn không chỉ với người sống ở Hà Nội, mà còn khiến nhiều người ngoại tỉnh, du khách nước ngoài muốn khám phá. Vậy nên mới có những họa sĩ nước ngoài say sưa vẽ và in sách tranh, chụp để in sách ảnh về Hà Nội. Cũng đã có biết bao người nước ngoài viết tản văn, khảo cứu, tiểu thuyết về Hà thành. Gần đây nhất là tiểu thuyết Phố Nhà Thờ của Marko Nikolic, nhà văn người Serbia đoạt giải thưởng “Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” lần thứ 13 ở hạng mục “Tác phẩm”. Trong lời phát biểu của mình khi lên sân khấu nhận giải, Marko Nikolic cho biết giải thưởng Bùi Xuân Phái là bất ngờ lớn đối với anh. Anh nói: “Tôi rất vinh dự khi được nhận giải thưởng quý báu này. Khi tôi xuất bản một cuốn sách Phố Nhà Thờ bằng tiếng Việt, nhiều người rất tò mò. Nhiều người nghĩ rằng tôi viết bằng tiếng Anh rồi sau đó dịch sang tiếng Việt. Nhưng trên thực tế, tôi viết cuốn sách bằng tiếng Việt. Phố Nhà Thờ là kết quả từ một tình yêu lớn với tiếng Việt cũng như với Hà Nội”.

Giải thưởng ấy cũng đã vinh danh rất nhiều nghệ nhân, văn nghệ sĩ. Là sự khích lệ những người vốn đã và đang cống hiến không nhằm mục đích để vinh danh, song trước hết là để thỏa tình yêu với thành phố, với đất và người. Nhà văn Đỗ Phấn chia sẻ: Văn nghệ sĩ là những người có tri thức, có sự nhạy cảm nên cùng với nhân dân, có trách nhiệm xây dựng, làm đẹp hơn, giàu có hơn kho tàng văn hiến Thủ đô. Còn theo GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, đã 11 thế kỷ kể từ mùa thu Canh Tuất 1010, vua Lý Thái Tổ ban “Chiếu dời đô”, quyết định dời kinh đô Đại Việt từ Hoa Lư về định đô tại đất “rồng bay”, Thăng Long - Hà Nội vẫn luôn khẳng định một vùng đất địa linh nhân kiệt, hội tụ nhân tài bốn phương để kiến tạo nên Thăng Long - Hà Nội rạng ngời trong lịch sử, vẫn lắng đọng hồn núi sông nghìn năm, với những giá trị truyền thống lịch sử, văn hóa đậm đà bản sắc, để tự hào là nơi hội tụ, kết tinh và tỏa sáng của nền văn hóa, xứng danh Thủ đô anh hùng, Thành phố vì Hòa bình.

3. Hà Nội hôm nay đã chính thức ghi danh vào Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO với lĩnh vực thiết kế sáng tạo. Điều này không chỉ tăng cơ hội giao lưu, hợp tác mà còn tiếp tục khẳng định vai trò, vị trí của Thủ đô trên lộ trình trở thành kinh đô sáng tạo của Đông Nam Á. Phó giáo sư Bùi Hoài Sơn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu văn hóa nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), nói: “Hà Nội đang đón nhận một mô hình phát triển kinh tế và đô thị mới được thúc đẩy bởi thiết kế sáng tạo để làm giàu thêm những giá trị văn hiến và tạo nên sức hấp dẫn mới cho Thăng Long - Hà Nội”.

Có một điều mà thời gian qua nhiều người cũng bàn tới, đó là việc xây dựng thương hiệu Hà Nội với tư cách một trung tâm sáng tạo, phát triển công nghiệp văn hóa, không gian sáng tạo… Và công cuộc này đòi hỏi thành phố tiếp tục có những đổi mới về tư duy, tập trung giải pháp hữu hiệu. Công nghiệp văn hóa vốn là một trong những trụ cột của thành phố sáng tạo. Công nghiệp văn hóa bao gồm các ngành: Nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, điện ảnh, nhiếp ảnh, thiết kế, thời trang… Phải khẳng định khả năng làm ra kinh tế của các loại hình nghệ thuật này chưa cao. Đối với các không gian sáng tạo, nhận thức chung của xã hội còn hạn chế. Bởi thế còn nhiều việc phải làm để xây dựng Hà Nội thật sự trở thành thành phố sáng tạo có tầm khu vực và thế giới.

Phó giáo sư Bùi Hoài Sơn chỉ ra: “Nên xây dựng những sự kiện văn hóa của thành phố thành thương hiệu mạnh. Chỉ như thế mới có thể góp phần xây dựng thương hiệu thành phố sáng tạo. Để làm được cần xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các nhà tổ chức, nghệ sĩ, nhất là khẩn trương xây dựng một cơ quan đầu mối phụ trách hoạt động sáng tạo”.