Khắc phục các vướng mắc, bất cập trong hoạt động phòng, chống rửa tiền

Chiều ngày 7/9, tại Hội nghị Đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, chuẩn bị các dự án luật, nghị quyết dự kiến trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng đã trình bày Tờ trình về dự án Luật phòng, chống rửa tiền (PCRT).

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, từ kết quả rà soát cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn và việc thực hiện các điều ước, cam kết quốc tế liên quan đến PCRT, Chính phủ đã trình và Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 50/2022/QH15 ngày 13/6/2022 của Quốc hội khóa XV về Chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh năm 2022, điều chỉnh chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh năm 2023, trong đó, thông qua việc xây dựng Luật PCRT (sửa đổi) theo quy trình một kỳ họp (kỳ họp tháng 10/2022).

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết: Dự thảo Luật PCRT (sửa đổi) được xây dựng theo đúng quy định tại Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Theo Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, việc xây dựng Luật PCRT (sửa đổi) nhằm thể chế hóa các quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước; đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Bên cạnh việc kế thừa thì Luật PCRT (sửa đổi) phải khắc phục các vướng mắc, bất cập các quy định của pháp luật PCRT hiện hành; đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong hoạt động PCRT hiện nay. Tham khảo, cụ thể hóa các chuẩn mực quốc tế về PCRT trên cơ sở phù hợp với các điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam; tham khảo pháp luật của một số quốc gia có điều kiện kinh tế - xã hội tương đồng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các quy định về PCRT.

Dự thảo Luật PCRT (sửa đổi) được xây dựng theo đúng quy định tại Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Hồ sơ dự án Luật được đăng tải lên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và NHNN để lấy ý kiến rộng rãi; được gửi tới các bộ, ngành, cơ quan, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam, các tổ chức, hiệp hội, đối tượng chịu sự tác động để tham gia ý kiến bằng văn bản; tổ chức hội thảo để lấy ý kiến. Cơ quan chủ trì soạn thảo đã thực hiện nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến góp ý, thẩm định. Dự thảo Luật bảo đảm tính thống nhất với các Luật và Điều ước quốc tế có liên quan.

Ngày 3/8/2022, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, thay mặt Chính phủ, Thống đốc NHNN đã ký trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội hồ sơ dự án Luật. Để hoàn thiện dự án Luật, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã chủ động phối hợp từ sớm, từ xa với các Ủy ban, Cơ quan của Quốc hội để tổ chức hội thảo lấy ý kiến làm việc trực tiếp, rà soát, chỉnh lý dự thảo Luật trong thời gian từ ngày 04 – 18/8/2022.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng trình bày Tờ trình về việc xây dựng dự thảo Luật Phòng chống rửa tiền (sửa đổi)

Dự thảo Luật PCRT (sửa đổi) gồm 4 Chương, 63 Điều. Về phạm vi điều chỉnh Luật PCRT (sửa đổi), dự thảo Luật quy định về các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi rửa tiền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong PCRT; hợp tác quốc tế trong PCRT. Việc PCRT nhằm tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt được thực hiện theo quy định của Luật này, quy định của pháp luật hình sự và pháp luật về phòng, chống khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Về đối tượng báo cáo về PCRT, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, dự thảo Luật kế thừa quy định tại Luật PCRT 2012, đối tượng báo cáo bao gồm tổ chức tài chính và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính có liên quan và sửa đổi, bổ sung một số nội dung về đối tượng báo cáo.

Cụ thể, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo (các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kinh doanh trò chơi có thưởng….), phù hợp khái niệm của FATF và quy định pháp luật hiện hành; bổ sung đối tượng báo cáo là các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.

Đồng thời, để đảm bảo quy định tại Luật có tính bao quát được các hoạt động phát sinh trong tương lai, dự thảo Luật bổ sung quy định giao Chính phủ quy định tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động mới phát sinh là đối tượng báo cáo, bổ sung việc đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền được thực hiện đối với cả các hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền. Quy định này cũng đáp ứng một phần khuyến nghị số 15 của FATF và đánh giá của APG tại Báo cáo đánh giá đa phương.

Về hợp tác quốc tế về PCRT, Dự thảo Luật quy định nguyên tắc, nội dung, các trường hợp từ chối yêu cầu trao đổi, cung cấp thông tin, quy trình, thủ tục, phương thức hợp tác quốc tế, trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong hợp tác quốc tế về PCRT.

Về đánh giá mức độ rủi ro quốc gia, đối tượng báo cáo về rửa tiền, dự thảo Luật bổ sung quy định đánh giá, cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền. Theo đó định kỳ 05 năm, NHNN chủ trì thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, trình Chính phủ phê duyệt.

Các bộ, ngành liên quan có trách nhiệm thực hiện cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền theo kế hoạch thực hiện sau đánh giá hoặc khi có các rủi ro phát sinh thuộc phạm vi quản lý của bộ, ngành.

Bổ sung quy định về trách nhiệm đánh giá, cập nhật rủi ro về rửa tiền; xây dựng quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền tại đối tượng báo cáo, trong đó có nội dung về việc phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro và các biện pháp áp dụng tương ứng.

Để đảm bảo tính khả thi trong quá trình thực hiện, dự thảo Luật giao Chính phủ hướng dẫn tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền quốc gia và NHNN hướng dẫn tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo.

Đối với quy định về nhận biết khách hàng, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thông tin nhận biết khách hàng, thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi; bổ sung các quy định về nhận biết, xác minh thông tin nhận biết khách hàng thông qua bên thứ ba (được sửa đổi từ hoạt động kinh doanh qua giới thiệu tại Luật PCRT năm 2012), thông qua việc thuê tổ chức khác đảm bảo chặt chẽ.

Về cá nhân nước ngoài có ảnh hưởng chính trị (PEP), bổ sung quy định về đối tượng PEP của tổ chức quốc tế, quy định trách nhiệm của đối tượng báo cáo trong việc xác minh nguồn gốc tài sản của khách hàng và chủ sở hữu hưởng lợi, thực hiện giám sát mối quan hệ kinh doanh trong suốt quá trình giao dịch với khách hàng này.

Bổ sung quy định đối tượng báo cáo phải ban hành chính sách, quy trình để nhận diện và đánh giá mức độ rủi ro về rửa tiền đối với các sản phẩm, dịch vụ mới và sản phẩm, dịch vụ hiện có áp dụng công nghệ đổi mới trước khi đưa vào sử dụng; áp dụng các biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro về rửa tiền.

Về minh bạch thông tin của pháp nhân, thỏa thuận pháp lý, tổ chức phi lợi nhuận, dự thảo Luật kế thừa, bổ sung một số thông tin cần thu thập, lưu trữ liên quan đến pháp nhân, thỏa thuận pháp lý; quy định trách nhiệm cung cấp các thông tin này cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Về quan hệ ngân hàng đại lý, giám sát một số giao dịch đặc biệt, Dự thảo Luật PCRT bổ sung các quy định làm rõ hơn trách nhiệm của đối tượng báo cáo, đảm bảo phù hợp với khuyến nghị của FATF và APG…

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các Ủy ban của Quốc hội, Chính phủ đã thực hiện nghiên cứu, dự kiến tiếp thu, giải trình, cụ thể về việc bổ sung đối tượng báo cáo.

Sau khi rà soát quy định tại dự thảo Luật và các quy định pháp luật có liên quan, Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chỉnh sửa dự thảo Luật theo hướng: “Trong từng thời kỳ, Chính phủ quy định tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động mới phát sinh là đối tượng báo cáo. Trước khi ban hành Nghị định này phải được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội”.

“Trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội chuyên trách và ý kiến thẩm tra chính thức, Chính phủ sẽ tiếp tục phối hợp với các Ủy ban của Quốc hội đề rà soát, nghiên cứu tiếp thu, hoàn thiện dự án Luật PCRT (sửa đổi) trước khi trình Quốc hội”, Thống đốc NHNN phát biểu.