Khi Mỹ cắt giảm ngân sách chi tiêu
85 tỷ USD cắt giảm ngân sách năm tài khóa 2013
Vào thứ 6 tuần trước, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã đặt bút ký sắc lệnh cắt giảm 85 tỷ USD chi tiêu của Chính phủ bắt đầu từ 1/3 đến hết tháng 10/2013 (tức hết năm tài khóa 2013), tạm kết thúc các cuộc tranh luận và thương thảo nhưng không đi đến đâu giữa Nhà Trắng và Đảng Cộng hòa.
Đây là một phần trong thỏa thuận mà đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đạt được trước đó nhằm giải quyết vấn đề “vách đá tài khóa” trước mắt, cũng như phù hợp theo lộ trình cắt giảm thâm hụt ngân sách trong dài hạn mà cơ quan lập pháp Mỹ đã thông qua năm 2011.
Theo đó, ngân sách của Mỹ sẽ phải cắt giảm tự động trên 1 nghìn tỷ USD trong 10 năm tới, bắt đầu từ tháng 1/2013.
Việc cắt giảm 85 tỷ USD chi tiêu của Chính phủ sẽ khiến kinh tế Mỹ giảm 0,5 - 0,6%
Tại buổi họp báo tổ chức cùng ngày, ông Obama cho rằng, việc cắt giảm chi tiêu này là “ngớ ngẩn” và đổ lỗi cho các thành viên của đảng Cộng hòa đã khiến cho kế hoạch ngăn chặn việc cắt giảm chi tiêu thất bại. “Đây là một điều ngớ ngẩn và nó sẽ gây ra những đau đớn. Đau đớn cho cá nhân từng người dân cũng như sẽ gây đau đớn cho cả nền kinh tế Mỹ” – Tổng thống Obama nói.
Một số phân tích cho rằng, tác động của việc cắt giảm này đến tăng trưởng kinh tế và việc làm của Mỹ trong năm nay sẽ khá lớn. Theo Văn phòng ngân sách Quốc hội Mỹ, lần cắt giảm này sẽ khiến GDP của nước Mỹ giảm 0,6%. Sẽ có khoảng 750.000 việc làm bị giảm và khoảng 37% dân số nước Mỹ bị ảnh hưởng.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho biết sẽ hạ thấp dự báo đánh giá triển vọng kinh tế Mỹ từ 2% xuống 1,5% do tác động của việc cắt giảm chi tiêu tự động này.
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, tác động của việc cắt giảm này đến nền kinh tế sẽ không quá lớn vì hơn một nửa số tiền cắt giảm lần này là cắt giảm trong lĩnh vực quốc phòng. Các lĩnh vực khác cũng bị cắt giảm là các trường học công lập, các công trình xây dựng và một số dịch vụ xã hội. Như vậy, việc cắt giảm lần này chỉ chủ yếu tác động đến công ăn việc làm trong những lĩnh vực nêu trên.
Các cơ quan đánh giá tín nhiệm quốc tế Fitch và Moody’s cho biết, việc cắt giảm này không ảnh hưởng gì đến đánh giá của họ đối với nền kinh tế Mỹ, nhưng cảnh báo Mỹ cần tiếp tục duy trì các biện pháp giảm thâm hụt ngân sách và xử lý được việc tăng giới hạn trần nợ.
Theo các chuyên gia, việc cắt giảm chi tiêu tự động từ 1/3 sẽ không ảnh hưởng trực tiếp ngay đối với nền kinh tế Mỹ cũng như sẽ không gây ra một cú sốc tài chính đối với nước Mỹ. Điều mà mọi người lo ngại hơn là liệu trong ít ngày sắp tới, chính quyền của Tổng thống Obama có thể thương thảo và giải quyết được vấn đề trần nợ với đảng Cộng hòa (hạn chốt là ngày 27/3 tới).
Nếu không giải quyết được vấn đề này, Chính phủ sẽ rơi vào tình trạng “ngưng hoạt động” và điều này có thể xem thực sự là một thảm họa đối với nền kinh tế Mỹ.
Ngoại thương - cửa thoát hiểm
Trong một động thái khác, Chính phủ Mỹ đang nỗ lực đưa tăng trưởng kinh tế dựa nhiều hơn vào ngoại thương vì điều này cũng ngày càng được nhiều người dân Mỹ ủng hộ. Một cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy người dân Mỹ đang có cái nhìn rất tích cực đối với vấn đề ngoại thương, xem đây là một “cánh cửa thoát hiểm” quan trọng cho nền kinh tế Mỹ hiện nay.
Theo một khảo sát mới đây của Viện thăm dò Gallup, có 59% người Mỹ được hỏi cho rằng ngoại thương là một cơ hội quan trọng cho tăng trưởng của kinh tế Mỹ thông qua xuất khẩu, trong khi chỉ có 35% cho rằng ngoại thương là một thách thức đối với Mỹ vì sẽ phải tăng nhập khẩu hàng nước ngoài. Hai năm trước, không có sự chênh lệnh nhiều về hướng ủng hộ ngoại thương như vậy.
Trong đó, những người Mỹ có trình độ học vấn cao hơn có xu hướng ủng hộ ngoại thương nhiều hơn. Cụ thể, có tới 69% những người Mỹ có trình độ sau đại học được khảo sát xem ngoại thương là một cơ hội – hơn là một thách thức đối với Mỹ, trong khi chỉ có 49% những người mới qua trình độ giáo dục phổ thông có cùng quan điểm này.
Khảo sát cũng cho thấy việc người dân thuộc đảng phái nào cũng có ảnh hưởng đến quan điểm đối với ngoại thương. Trong đó, 66% những người thuộc đảng Dân chủ và 51% thuộc đảng Cộng hòa xem ngoại thương là một cơ hội đối với tăng trưởng của Mỹ.
Nhìn lại lịch sử, người ta thấy có sự chuyển dịch trong quan điểm đối với vấn đề ngoại thương của Mỹ. Năm 1992, khi Gallup tiến hành cuộc thăm dò đầu tiên về vấn đề này thì số người xem ngoại thương là yếu tố tích cực thấp hơn so với những người nhìn nhận đây là yếu tố tiêu cực đối với kinh tế Mỹ.
Vào năm 2008, số người Mỹ (được khảo sát) xem ngoại thương là một thách thức cũng ở mức 52%. Tuy nhiên, những năm trở lại đây thì quan điểm xem ngoại thương là một cơ hội ngày càng tăng trong xã hội Mỹ. Và đây chính là một trong những môi trường thuận lợi để chính quyền Tổng thống Obama thúc đẩy các cơ hội giao thương và thực hiện chiến lược tăng mạnh xuất khẩu ra bên ngoài.
Hiện có 2 hiệp định thương mại lớn mà chính quyền Obama đang theo đuổi là Hiệp định thương mại tự do (FTA) với Liên minh châu Âu và Hiệp định thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP). Mong muốn thúc đẩy quan hệ ngoại thương của chính quyền Mỹ hiện nay ngày càng thể hiện rõ và được xem là một trong những ưu tiên lớn nhất trong các chương trình nghị sự của Chính phủ.
Vì vậy, có lẽ không mấy khó hiểu khi ngay sau khi nhận chức Ngoại trưởng Mỹ, ông John Kerry đã tiến hành chuyến công du châu Âu và một trong những trọng tâm ưu tiên của chuyến thăm này là thúc đẩy FTA với EU.
Trong suốt lịch trình chuyến thăm, Ngoại trưởng Mỹ thường xuyên nhắc tới tầm quan trọng của FTA giữa 2 bên vì nó vừa giúp tạo thêm việc làm, vừa thúc đẩy tăng trưởng cho cả Mỹ và EU. “Hiệp định sẽ giúp tăng cường các tiêu chuẩn sống, phá bỏ đi các rào cản và điều này sẽ tốt cho cả 2 bên chúng ta” – ông John Kerry nhấn mạnh điều này khi gặp Thủ tướng Đức Merkel. Đồng thời, ông không quên nhắc lại rằng, đây là một trong những ưu tiên trong nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Obama.
Đỗ Lê