Không tận dụng được, cơ hội sẽ thành thách thức
Tích cực – yếu kém: 50 – 50
Nhìn lại tình hình kinh tế vĩ mô (KTVM) của Việt Nam năm 2012, các diễn giả tại hội thảo: “Thách thức trong năm 2013: Hướng tới FTA Việt Nam – EU” và Hội thảo: “Năm 2013 - Khám phá cơ hội giữa những khó khăn thử thách” (do EuroCham, VCCI và HSBC Việt Nam tổ chức ngày 29/11) đều cho rằng, Việt Nam đã có nhiều tiến triển tích cực, đặc biệt trong lĩnh vực tiền tệ.
“Lạm phát giảm mạnh, tỷ giá ổn định, dự trữ ngoại hối tăng, tăng trưởng tín dụng không còn nóng như trước đây và có xu hướng tích cực hơn… Điều đó cho thấy sự ổn định hơn của ngành Ngân hàng và niềm tin của người gửi tiền”, ông Sanjay Kalra - Đại diện thường trú của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) khẳng định.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, nhìn ở góc độ ngược lại, chiều hướng xấu đi của kinh tế toàn cầu, nhất là tại các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc - những đối tác xuất khẩu rất lớn của Việt Nam cũng đang và sẽ gây ra những tác động tiêu cực đối với kinh tế trong nước. Cùng với đó, nền kinh tế cũng bộc lộ những yếu kém nội tại và thách thức như: tăng trưởng GDP sụt giảm; tiềm ẩn biến động của lạm phát và lạm phát kỳ vọng vẫn còn; nợ xấu có chiều hướng tăng cao; thị trường bất động sản đóng băng; đầu tư công thiếu hiệu quả; lòng tin của DN, thị trường và nhà đầu tư giảm sút...
Ví dụ như về tốc độ tăng trưởng GDP năm nay, sẽ quanh mức 5% (dự báo) theo các chuyên gia đã là “quá lý tưởng” đối với các nền kinh tế phát triển, nhưng với Việt Nam – một nền kinh tế đang phát triển và có nhiều tiềm năng, thì dường như “chưa ổn” mà phải cao hơn.
Nhìn nhận từ góc độ đối với DN, bà Phạm Chi Lan - chuyên gia kinh tế cho rằng, với số lượng DN đóng cửa năm nay dự báo khoảng 50 nghìn thì chỉ trong 2 năm qua, số lượng DN đóng cửa đã lên tới khoảng 100 nghìn – tương đương với số DN phải đóng cửa của 10 năm trước đó. “Năng lực của DN Việt Nam còn yếu và đang ngày càng yếu hơn”, bà Lan thẳng thắn chỉ ra.
Với một năm ghi nhận cả những cải thiện và tồn tại như vậy, vị đại diện IMF cho rằng đây là tình huống 50 – 50 nếu so sánh KTVM Việt Nam năm 2012 với năm 2011.
Quyết liệt với cải cách
Các chuyên gia cho biết, những năm tới các cơ hội đối với kinh tế Việt Nam nhiều và vô cùng lớn. Đơn cử, chỉ riêng Hiệp định Thương mại tự do (FTA) Việt Nam – EU khi có hiệu lực sẽ mở ra nhiều cơ hội lớn đối với thương mại hai bên, đặc biệt với các ngành thế mạnh của Việt Nam như nông sản và dệt may.
“FTA Việt Nam – EU sẽ mang đến cho Việt Nam không chỉ lợi ích hữu hình (về loại bỏ thuế quan và tính pháp lý chắc chắn) mà còn có lợi ích vô hình tác động tích cực rộng lớn hơn giúp cải thiện nền kinh tế của Việt Nam trong chuỗi sản xuất toàn cầu”, ông Jacques Bouflet - Tham tán công sứ, Trưởng bộ phận Thương mại và Kinh tế Phái đoàn EU tại Việt Nam cho biết.
Tuy nhiên, để tận dụng được các cơ hội như trên thì việc cải cách mạnh mẽ nền kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh là những yếu tố tiên quyết. “Nếu không tận dụng được, cơ hội sẽ trở thành thách thức; và thách thức có thể sẽ trở thành khủng hoảng nếu môi trường vĩ mô không đổi”, bà Phạm Chi Lan chia sẻ.
Đồng quan điểm trên, đại diện IMF cho rằng, cả những điểm được cũng như những vấn đề còn tồn tại của kinh tế Việt Nam thời gian qua cho thấy, KTVM vẫn có những thách thức lớn nếu như các cải cách không được thực hiện quyết liệt và mạnh mẽ hơn nữa.
“Không cải cách có thể Việt Nam vẫn tăng trưởng, nhưng mức tăng trưởng ấy sẽ thấp và các yếu kém sẽ bộc lộ ngày càng rõ hơn. Trong khi nếu quyết liệt cải cách, tăng trưởng sẽ cao và bền vững hơn trong dài hạn. Những hiệu quả của cải cách có thể sẽ không thấy ngay trong năm 2014 hay 2015, nhưng chắc chắn sẽ thấy trong năm 2016 – 2017”, ông Sanjay Kalra nói.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, mặc dù việc cải cách về đầu tư công, DNNN và hệ thống tài chính ngân hàng là cần thiết nhưng tất nhiên điều này sẽ không thể hoàn tất chỉ trong “một đêm” mà cần sự nỗ lực, đồng lòng của tất cả các thành viên thị trường, thành phần kinh tế và sự chỉ đạo quyết liệt của Nhà nước và Chính phủ.
Đỗ Lê