Kiểm toán độc lập hỗ trợ QTDND hoạt động minh bạch

Sắp xếp lại để hoạt động hiệu quả hơn

NHNN Việt Nam đang lấy ý kiến đóng góp hoàn thiện Dự thảo Đề án cơ cấu lại hệ thống QTDND và Ngân hàng Hợp tác xã (Co.opBank) giai đoạn 2025-2030. Đồng thời, NHNN cũng đang lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Thông tư quy định về kiểm toán độc lập đối với nhóm tổ chức tín dụng hợp tác xã.

Những quy định mới này khi được ban hành sẽ tạo sự đồng bộ để áp dụng các quy định về kiểm toán độc lập và triển khai các biện pháp kiểm soát rủi ro và nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống QTDND.

Theo Hiệp hội QTDND Việt Nam các nội dung quy định mới trong Đề án tái cơ cấu đặt ra nhận được nhiều ý kiến ủng hộ của các quỹ tại địa phương. Các QTDND tại tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng, Cần Thơ, An Giang… thừa nhận, năng lực quản trị, hệ thống công nghệ thông tin và sản phẩm, dịch vụ tài chính tín dụng của các quỹ còn khá hạn chế và chưa đa dạng.

Ngoài ra, trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, phường vừa qua đòi hỏi phải tổ chức lại hoạt động của các quỹ cho phù hợp để hạn chế hoạt động chồng lấn địa bàn. Vì thế, tái cơ cấu, tổ chức lại bộ máy hoạt động đang là nhu cầu cần thiết đối với hầu hết các quỹ. Từ đó làm “bàn đạp” để cải tổ toàn diện cả về nghiệp vụ cho vay thành viên, quản trị rủi ro.

Đại diện Hiệp hội QTDND Việt Nam cho rằng, Đề án cơ cấu lại hệ thống Quỹ và Ngân hàng Hợp tác xã mà NHNN đang xây dựng đầy đủ và chi tiết với nhiều quy định chặt chẽ. Tuy nhiên, cơ quan quản lý nên tiếp tục ghi nhận thêm các kiến nghị trực tiếp từ các cơ sở để nghiên cứu về mức áp dụng hạn mức cho vay đối với các QTDND. Hiệp hội cho rằng cơ quan soạn thảo nên xem xét điều chỉnh quy định về Quỹ đầu tư phát triển, cho phép trích lập với tỷ lệ cao hơn để tăng nội lực tài chính, phục vụ cho các QTDND đầu tư công nghệ và hiện đại hóa quản trị.

Hiệp hội cũng đồng tình với bản dự thảo Thông tư của NHNN đang lấy ý kiến rộng rãi theo hướng bắt buộc QTDND và Ngân hàng Hợp tác xã phải thuê đơn vị kiểm toán độc lập hàng năm. Tuy nhiên, đại diện Hiệp hội cho rằng, Thông tư nên đưa ra lộ trình thực hiện cụ thể. Theo đó, có thể chia các QTDND theo tiêu chí quy mô tài sản, hiệu quả hoạt động và năng lực quản trị để áp dụng kiểm toán bắt buộc đối với các quỹ lớn trước khi áp dụng đại trà.

Hỗ trợ các quỹ tái cơ cấu

Theo một số QTDND ở tỉnh Khánh Hòa, TP. Hồ Chí Minh, TP. Cần Thơ, trong bối cảnh chuyển đổi số ngành Ngân hàng ngày càng phát triển mạnh mẽ, nhu cầu cơ cấu lại, tổ chức lại quy mô, cách thức hoạt động và quy trình nghiệp vụ là tất yếu phải làm đối với các quỹ để tồn tại và cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính tín dụng vi mô. Tương tự, hoạt động kiểm toán độc lập cũng là xu hướng bắt buộc phải thực hiện nhằm tuân thủ các yêu cầu ngày càng chặt chẽ về pháp lý quản trị rủi ro, minh bạch hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Theo số liệu thống kê của NHNN Việt Nam, tính đến hết tháng 6/2025 cả nước có gần 1.200 QTDND, trong đó số lượng các quỹ có quy mô nhỏ - với tổng tài sản trong khoảng từ 100 - 150 tỷ đồng/quỹ chiếm tỷ trọng lớn. Với các đơn vị này, nếu yêu cầu bắt buộc kiểm toán độc lập sẽ tạo ra áp lực đáng kể về chi phí tài chính và các thủ tục về hoạt động. Theo một khảo sát của các QTDND, chi phí kiểm toán độc lập mỗi năm, một lần bình quân mất từ 30-60 triệu đồng. Chi phí này tuỳ thuộc vào quy mô tài sản, số lượng giao dịch, vị trí địa lý, nội dung kiểm toán và danh tiếng của đơn vị kiểm toán.

Trong quá trình thực hiện tái cơ cấu và kiểm toán bắt buộc, Hiệp hội QTDND Việt Nam đề nghị với NHNN và các cơ quan chức năng liên quan nên xem xét tạo ra một số cơ chế ưu đãi, ưu tiên cho mô hình QTDND trong Đề án cơ cấu lại hệ thống. Chẳng hạn, tăng tỷ lệ trích lập quỹ đầu tư phát triển, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế thu nhập từ lãi góp vốn của thành viên.

Bên cạnh đó, các QTDND cũng kiến nghị NHNN khu vực hỗ trợ thực hiện cơ chế kiểm toán tập trung hoặc theo cụm do Ngân hàng Hợp tác xã hoặc Hiệp hội QTDND phối hợp tổ chức, để giảm chi phí. Song song đó xây dựng khung biểu phí trần cho các công ty kiểm toán khi làm việc với QTDND và xem xét miễn, giảm chi phí kiểm toán trong 1-2 năm đầu triển khai bắt buộc.

NHNN khu vực phải là cầu nối cho các QTDND địa phương Phó Thống đốc NHNN Đoàn Thái Sơn nhấn mạnh, tái cơ cấu hệ thống QTDND để tổ chức lại mô hình các tổ chức tín dụng hợp tác xã, trở thành kênh tài chính vi mô, hỗ trợ người nghèo, người yếu thế ở các khu vực nông thôn, góp phần phổ cập tài chính toàn diện. Trong tháng 7/2025, các vụ, cục chức năng của NHNN sẽ bổ sung, hoàn thiện các nội dung, quy định của Đề án để sớm trình cấp có thẩm quyền và sớm được Chính phủ trình Quốc hội. Theo đó, Phó Thống đốc chỉ đạo NHNN khu vực tiếp tục phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương và các quỹ tại từng địa bàn, để ghi nhận tất cả các góp ý, kiến nghị nhằm hoàn thiện Đề án. Đối với các quỹ, cần nâng cao tinh thần tự giác, chủ động tự củng cố, tự chấn chỉnh để hoàn thiện mô hình, tổ chức hoạt động theo hướng ngày càng chuyên nghiệp, hiệu quả và đúng với tôn chỉ mục đích của mô hình tín dụng hợp tác xã.