Kiến tạo không gian phát triển mở cho ngân hàng

Nhìn lại thời gian qua, quyết tâm cải cách thể chế của NHNN được thể hiện rõ trong các Kế hoạch tổng thể CCHC 10 năm, cụ thể hóa trong các kế hoạch 5 năm, đặc biệt là các kế hoạch hàng năm của NHNN. Trong những năm gần đây, NHNN đã trình Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Phòng chống rửa tiền năm 2022 thay thế cho Luật Phòng chống rửa tiền năm 2012, Luật Các TCTD năm 2024 thay thế Luật Các TCTD năm 2011 (đã được sửa đổi, bổ sung). Đây là 2 văn bản hết sức quan trọng của hệ thống các TCTD với tính chất là một khuôn khổ pháp lý mới, đồng bộ cho hoạt động của TCTD cũng như đáp ứng mục tiêu quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng trong thời gian tới. Ngoài ra, từ năm 2022 đến nay, NHNN cũng đã trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua 02 Luật, trình Chính phủ ban hành 12 Nghị định, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 4 Quyết định, ban hành 108 Thông tư đối với các văn bản thuộc thẩm quyền của Thống đốc NHNN. Hàng năm, Thống đốc ban hành Chương trình xây dựng thông tư của NHNN, trong đó dự kiến chi tiết nội dung, lộ trình cũng như phân công các đơn vị chủ trì, phối hợp xây dựng các Thông tư này. Việc Thống đốc NHNN và Ban lãnh đạo NHNN quan tâm sát sao, giao nhiệm vụ cũng như đôn đốc việc triển khai xây dựng Thông tư nói riêng cũng như hoàn thiện thể chế nói chung đã giúp cho hệ thống pháp luật ngân hàng ngày càng được hoàn thiện, tiệm cận thông lệ quốc tế, đáp ứng được yêu cầu quản lý cũng như tạo được khuôn khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ cho hoạt động của hệ thống các TCTD.

Các văn bản quy phạm pháp luật do NHNN ban hành hoặc chủ trì xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành không chỉ đặt trọng tâm vào nâng cao hiệu quả công tác quản lý điều hành của NHNN, hay cắt giảm các thủ tục hành chính, mà cao hơn cả là hướng tới việc đảm bảo quyền tự do, tự chủ kinh doanh của các TCTD trong nền kinh tế thị trường, tạo môi trường hoạt động kinh doanh ngày càng thông thoáng và thuận lợi cho các TCTD hoạt động tại Việt Nam; đảm bảo phù hợp với các quy định về quyền con người tại Hiến pháp, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp trong việc tiếp cận dịch vụ ngân hàng phát triển sản xuất, kinh doanh, nâng cao chất lượng sống.

Đến nay, khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng ngày càng được hoàn thiện. Đặc biệt, khuôn khổ pháp lý về các chuẩn mực an toàn, lành mạnh, minh bạch trong hoạt động của hệ thống các TCTD đã được cải thiện mạnh mẽ, tiệm cận thông lệ, chuẩn mực quốc tế, tạo nền tảng cho các TCTD hoạt động an toàn, hiệu quả, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trên thị trường tiền tệ, ngân hàng, giảm bớt rủi ro trong hoạt động của các TCTD.

Bên cạnh đó, NHNN cũng rất chú trọng đến việc xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhằm hiện đại hóa hoạt động ngân hàng, từ việc ứng dụng eKYC, áp dụng các mô hình, phương thức hoạt động ngân hàng điện tử cho đến việc ứng dụng công nghệ mới, chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng, nhằm đa dạng hóa tiện ích của dịch vụ ngân hàng cũng như tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp và người dân, từ đó thúc đẩy tài chính toàn diện, “không để ai bị bỏ lại phía sau” theo đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước ta.

Những nội dung này không chỉ được thể hiện tại các Thông tư của NHNN mà được thể hiện thông suốt, nhất quán trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Luật Các TCTD năm 2024...

Ngày 18/01/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Các TCTD 2024, có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Luật Các TCTD 2024 được đánh giá đã có những sửa đổi, bổ sung cơ bản về tổ chức, hoạt động của TCTD nhằm nâng cao năng lực quản trị, điều hành, kiểm soát rủi ro tại các TCTD; tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai hoạt động mới trong lĩnh vực ngân hàng, thực hiện hoạt động ngân hàng bằng phương tiện điện tử; rà soát, giảm bớt thủ tục hành chính trong lĩnh vực ngân hàng, đơn giản hóa thủ tục cho các khoản vay tiêu dùng, vay phục vụ đời sống, cấp tín dụng qua thẻ... có mức giá trị nhỏ... Những chính sách mới này kỳ vọng sẽ tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp thuận tiện hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng.

Không chỉ tạo dựng một hành lang pháp lý mang tính chất chiến lược và dài hạn cho hệ thống ngân hàng trong hành trình phát triển, công tác xây dựng văn bản pháp luật của NHNN luôn theo sát diễn biến của thị trường, kinh tế trong nước và quốc tế để đề xuất xây dựng các chính sách kịp thời tháo gỡ khó khăn cho hệ thống ngân hàng, tạo điều kiện cho các TCTD mở rộng hoạt động tín dụng, dịch vụ. Mục tiêu quan trọng mà các văn bản pháp luật này hướng đến đó là tối ưu hóa lợi ích của người hưởng thụ cuối cùng là người dân, doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế quốc gia ổn định và bền vững.

Công tác lập kế hoạch xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hàng năm của NHNN luôn ưu tiên xây dựng các văn bản mang tính cấp thiết trong thực tiễn, các văn bản để thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của NHNN trong từng thời kỳ. Ví dụ trong giai đoạn từ 2020 đến 2022, trước những tác động sâu rộng của dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng tới người dân, doanh nghiệp, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã ban hành chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi, phí, giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng vay bị ảnh hưởng bởi dịch, giúp các doanh nghiệp, người dân tiếp cận được nguồn vốn tín dụng mới với lãi suất ưu đãi; ban hành quy định về việc NHNN tái cấp vốn đối với Ngân hàng Chính sách xã hội để cho người sử dụng lao động vay theo Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về việc thực hiện một số chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch COVID-19...

Những thành quả cải cách thể chế đã góp phần đưa Chỉ số Cải cách hành chính (PAR INDEX) của NHNN Việt Nam đứng vị trí thứ hai trên Bảng xếp hạng PAR INDEX năm 2023 và hơn 10 năm liên tục trong top 3 bộ, ngành đứng đầu PAR INDEX, trong đó 7 năm giữ vị trí thứ nhất.

Tiếp nối những thành quả cải cách thể chế những năm qua, Kế hoạch CCHC giai đoạn 2021-2025 của NHNN tiếp tục đặt mục tiêu tập trung hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng, bảo đảm tính đồng bộ, nhất quán và phù hợp với thông lệ quốc tế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, công bằng cho các TCTD, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Riêng trong năm 2024, cùng với việc hoàn thiện thể chế nói chung, Ban lãnh đạo NHNN xác định công tác xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành Luật Các TCTD năm 2024 là một nhiệm vụ trọng tâm cấp bách. Việc sớm đưa Luật vào cuộc sống sẽ mở ra cơ hội cho các TCTD phát triển phù hợp với chiến lược phát triển của Ngành, đồng thời tạo điều kiện để các TCTD phát huy hơn nữa vai trò dẫn vốn thúc đẩy kinh tế Việt Nam phát triển và hội nhập.