Kinh tế về đích ấn tượng

	Ứng phó linh hoạt, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô
	Kinh tế Việt Nam 2023: Triển vọng và thách thức
	[Infographic] Tổng quan kinh tế Việt Nam 2022

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương

Trong thế giới đầy bất định với nhiều áp lực và sức ép mà nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt trong năm 2022, nhờ đâu chúng ta đã đạt được những kết quả quan trọng và tích cực như vậy, và gợi mở gì cho việc điều hành năm nay, thưa ông?

Chúng ta đều đã thấy kinh tế thế giới năm 2022 rất phức tạp, khó lường, lạm phát và lãi suất tăng cao, tỷ giá biến động mạnh, nhiều đồng tiền tiếp tục mất giá, rủi ro, bất ổn trên thị trường tài chính, tiền tệ tại nhiều quốc gia gia tăng. Một số nền kinh tế lớn như Mỹ, Anh, hay EU có dấu hiệu rơi vào suy thoái. Nhu cầu tiêu dùng tại nhiều thị trường giảm sút. Cạnh tranh chiến lược lớn, bất ổn địa chính trị, nhất là xung đột Nga-Ukraine ngày càng gay gắt.

Trong nước, khó khăn, thách thức đối với nền kinh tế ngày càng gia tăng về cuối năm. Áp lực lạm phát tăng cao; giá một số hàng hóa, dịch vụ thiết yếu biến động mạnh, nhất là giá xăng, dầu. Các động lực tăng trưởng về sản xuất công nghiệp, xuất khẩu có xu hướng chậm lại, chủ yếu do các thị trường xuất khẩu chủ lực bị thu hẹp, đơn hàng giảm sút. Thị trường tài chính, tiền tệ đối mặt với nhiều áp lực đến từ việc điều chỉnh chính sách của Fed và nhiều ngân hàng trung ương. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản còn nhiều vướng mắc, hạn chế. Những vấn đề nêu trên có tác động đan xen, dây chuyền, ảnh hưởng lớn đến nhiều ngành, lĩnh vực và đời sống người dân, tạo sức ép rất lớn lên công tác quản lý, điều hành kinh tế vĩ mô.

Chính phủ đã chỉ đạo, điều hành chủ động, quyết liệt, linh hoạt, phối hợp chặt chẽ, đồng bộ cùng các cấp, các ngành; khẩn trương cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm những tháng cuối năm 2022 và năm 2023 đã đề ra tại Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023. Và vừa triển khai các nhiệm vụ thường xuyên nhưng tập trung tháo gỡ khó khăn, xử lý kịp thời các vấn đề mới phát sinh, đặc biệt là về hệ thống ngân hàng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản; đảm bảo an sinh xã hội, tạo môi trường ổn định, thuận lợi để phát triển kinh tế.

Nhờ đó, nền kinh tế đã đạt được nhiều kết quả quan trọng và toàn diện trên nhiều ngành, lĩnh vực, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được đảm bảo, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt cao. Những kết quả này cũng được các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế, định chế tài chính quốc tế, doanh nghiệp nước ngoài… ghi nhận và đánh giá rất cao.

Những thành quả đó khẳng định sự vào cuộc quyết tâm của toàn hệ thống chính trị, cùng sự lãnh đạo của Đảng, sự đồng hành của Quốc hội, sự quản lý hiệu lực, hiệu quả của Chính phủ kết hợp với tinh thần chung sức, đồng lòng của nhân dân cả nước và sự hỗ trợ của bạn bè quốc tế. Các chính sách, giải pháp được triển khai đồng bộ, đúng đắn, hợp lý, và phù hợp tình hình thực tế. Nền kinh tế nói chung và doanh nghiệp trụ vững trong khó khăn, thể hiện rõ bản lĩnh, ý chí, sức sáng tạo, tinh thần tự lực, tự cường, lấy khó khăn, thách thức làm động lực vươn lên, củng cố niềm tin vào khả năng bứt phá thời gian tới.

Sản xuất công nghiệp có xu hướng chậm lại do những khó khăn từ thị trường toàn cầu

Theo ông áp lực, thách thức trong năm 2023 sẽ như thế nào?

Những kết quả toàn diện trong năm 2022 là tiền đề, nền tảng quan trọng chuẩn bị cho năm 2023, năm bản lề của kế hoạch 5 năm 2021-2025. Tuy nhiên sẽ có nhiều khó khăn, thách thức lớn trong năm 2023, đặc biệt khi nhiều yếu tố có tính bất lợi mới đã xuất hiện liên tiếp vào cuối năm 2022. Bên ngoài, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gay gắt; xung đột quân sự Nga - Ukraine kéo dài, chưa có dấu hiệu kết thúc; Lạm phát kéo dài ở mức cao; Giá một số hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, chiến lược có thể tiếp tục biến động mạnh; Quan điểm điều hành và chính sách của nhiều quốc gia thay đổi, đảo chiều nhanh, nhất là khi phát sinh những vấn đề mới; Trung Quốc từng bước nới lỏng chính sách phòng, chống dịch Covid-19 nhưng vẫn khá thận trọng, khả năng mở cửa nhanh chóng trở lại chưa rõ ràng. Trong khi thiên tai, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, an ninh năng lượng, an ninh lương thực… vẫn là những vấn đề cần quan tâm.

Về nội tại nền kinh tế vẫn còn những tồn tại, hạn chế. Năng suất lao động chưa cao; sản xuất phụ thuộc nhiều vào nguyên phụ liệu nhập khẩu; liên kết giữa khu vực trong nước và FDI còn hạn chế… Giải ngân vốn đầu tư công chưa như kỳ vọng. Những “nút thắt” trong hoạt động đầu tư công về thể chế, chính sách… chưa được tháo gỡ, xử lý kịp thời, làm giảm hiệu quả đầu tư, lãng phí cơ hội và phát triển nguồn lực. Các thị trường như trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản còn nhiều bất cập, tiềm ẩn nhiều rủi ro, ảnh hưởng tới tâm lý và niềm tin của nhà đầu tư, của doanh nghiệp. Nền kinh tế quy mô còn khiêm tốn, độ mở lớn, sức chống chịu, thích ứng với các cú sốc bên ngoài còn hạn chế, nên sẽ chịu áp lực rất lớn từ tình hình, diễn biến phức tạp, khó lường của thế giới.

Do đó, việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 nặng nề hơn. Khối lượng công việc xử lý ngày càng nhiều, bên cạnh những nhiệm vụ thường xuyên chúng ta vừa phải giải quyết những tồn tại cố hữu trong nội tại của nền kinh tế, vừa phải ứng phó với những tình huống mới, bất ngờ, phát sinh, khó dự báo, chưa có tiền lệ. Áp lực, rủi ro đối với nền kinh tế, điều hành vĩ mô ngày càng lớn, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến tăng trưởng của các ngành, lĩnh vực trong năm 2023.

Tốc độ tăng GDP các quý năm 2022 (%)

Trong bối cảnh đó, chúng ta cần các chính sách, giải pháp hóa giải như thế nào?

Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023 đã xác định quan điểm chỉ đạo điều hành trọng tâm của Quốc hội, Chính phủ. Trong thời gian tới các cấp, các ngành cần tiếp tục bám sát quan điểm tại các kết luận, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030, Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 – 2025. Trong đó chú trọng 3 đột phá chiến lược, 6 nhiệm vụ trọng tâm và 12 nhóm giải pháp chủ yếu. Đồng thời, nâng cao tinh thần đoàn kết, quyết tâm, tạo sức mạnh tổng hợp, đồng thuận cao trong xã hội, cùng vượt qua khó khăn, thách thức, hướng tới thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành, tuyệt đối không chủ quan, lơ là, mất cảnh giác, nhưng cũng không hoang mang, dao động; rút kinh nghiệm từ những thành quả đã đạt được, bình tĩnh, tự tin, bản lĩnh, chủ động, linh hoạt, nhất là trong chỉ đạo điều hành kinh tế vĩ mô. Trước tác động nhiều chiều từ thế giới, cần kiên định, nhất quán với mục tiêu ưu tiên ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; chú trọng bảo đảm ổn định thị trường tiền tệ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, bất động sản.

Theo dõi sát diễn biến tình hình, chủ động, linh hoạt có phản ứng chính sách, giải pháp phù hợp, kịp thời, có trọng tâm, trọng điểm, chính xác, hiệu quả, dứt khoát; tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, tăng cường niềm tin cho thị trường. Đồng bộ, thống nhất trong chỉ đạo, điều hành, bảo đảm đồng bộ các mục tiêu trước mắt và lâu dài; giải quyết hài hòa giữa hợp tác và cạnh tranh kinh tế quốc tế, tranh thủ tối đa các nguồn lực bên ngoài góp phần phục vụ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Đầu tư công là một động lực quan trọng của tăng trưởng

Nhìn lại sự lựa chọn chính sách và sự phối hợp trong năm qua, theo ông đâu là những mấu chốt để sự phối hợp đồng bộ, hài hòa hơn?

Việc lựa chọn chính sách tiền tệ và tài khóa trong bối cảnh lạm phát cao, kinh tế ẩn chứa nhiều rủi ro, bất định là rất thách thức, khó khăn. Chúng ta đã chủ động điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa cùng các chính sách vĩ mô khác theo hướng phối hợp chặt chẽ, hài hòa, đồng bộ, linh hoạt, nhịp nhàng, kịp thời thích ứng với các diễn biến bất định, rủi ro của thị trường trong nước và quốc tế, không chuyển trạng thái đột ngột.

Kết quả của việc phối hợp chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa vừa qua là rất đáng ghi nhận. Lạm phát được kiểm soát, môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng cao. Các chính sách hỗ trợ thuế, phí, điều chỉnh linh hoạt tỷ giá, lãi suất… đã có tác động trực tiếp, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ổn định đời sống của người dân. Mặt bằng giá cả cơ bản được giữ ổn định, bảo đảm cân đối cung cầu, nhất là các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu phục vụ cho sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.

Việc phối hợp đồng bộ, hài hòa giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa luôn được chú trọng, xác định là định hướng lớn và nhiệm vụ xuyên suốt trong chỉ đạo, quản lý, điều hành. Theo đó, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện cần duy trì tính thống nhất, xuyên suốt, quyết liệt, có trọng tâm, trọng điểm; xử lý kịp thời những “nút thắt”, điểm còn khác biệt giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa. Chú trọng đẩy mạnh hoàn thiện pháp luật, thể chế, tạo điều kiện thuận lợi để các chính sách vận hành và phối hợp đồng bộ, hiệu quả. Bên cạnh đó, tiếp tục phát huy hiệu quả các cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa các bộ, ngành để phục vụ công tác xây dựng, điều hành các mục tiêu phát triển vĩ mô; đồng thời nâng cao năng lực phân tích, đánh giá diễn biến kinh tế vĩ mô thế giới và trong nước, kịp thời tham mưu, đề xuất nhiều chính sách, giải pháp phù hợp.

Năm mới Quý Mão đã đến, ông kỳ vọng thế nào về nền kinh tế năm nay?

Năm 2023, có những cơ hội, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn. Dù vậy, xu hướng chung của nhiều tổ chức quốc tế uy tín như WB, IMF, ADB… các chuyên gia, doanh nghiệp dự báo tương đối lạc quan, tích cực về triển vọng tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, hệ thống ngân hàng, thị trường tiền tệ của Việt Nam.

Nền kinh tế tiếp đà phục hồi và tăng trưởng; ổn định kinh tế vĩ mô được giữ vững, điều hành chính sách cân bằng, hợp lý, đảm bảo cân bằng giữa mục tiêu kiểm soát lạm phát và tăng trưởng kinh tế. Giải ngân nguồn vốn đầu tư công được đẩy mạnh, nhất là từ Chương trình phục hồi, 3 chương trình mục tiêu quốc gia được tích cực triển khai, ưu tiên cho các dự án quan trọng, trọng điểm, có sức lan tỏa, trở thành nguồn động lực chính thúc đẩy tăng trưởng. Những vấn đề vướng mắc của thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản được tháo gỡ, xử lý hiệu quả, ổn định tâm lý, niềm tin của nhà đầu tư. Môi trường đầu tư kinh doanh tiếp tục được cải thiện, thúc đẩy sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp, tạo việc làm, phục hồi thị trường lao động.

Vượt qua khó khăn, sức mạnh của nền kinh tế Việt Nam được minh chứng, ngày càng mạnh mẽ, vững vàng. Chính phủ, các bộ, ngành sẽ tiếp tục nỗ lực, quyết tâm, khắc phục mọi khó khăn, thách thức, tạo cơ sở để củng cố niềm tin về khả năng tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu đề ra trong Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2023.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!