Kỳ 4: Xã hội không tiền mặt có còn xa?

Sẵn sàng cho tương lai, doanh nghiệp trong lĩnh vực thanh toán cần chuẩn bị những gì? Để có được bức tranh toàn cảnh về giải pháp thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, phóng viên trích lược một số ý kiến của Lãnh đạo NHNN cũng như các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng:

Kỷ nguyên không dùng tiền mặt đã mở ra ở Việt Nam

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng.

Thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán điện tử là xu hướng phát triển chủ đạo tại hầu hết các quốc gia trên thế giới, cả các nước phát triển lẫn đang phát triển, đặc biệt trong bối cảnh số hóa sâu rộng các ngành, lĩnh vực và sự nổi lên của các hoạt động gắn liền với nền kinh tế số.

Đến tháng 4/2022, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt tăng 69,7% về số lượng, 27,5% về giá trị; giao dịch qua Internet cũng tăng tương ứng 48,39% và 32,76%; qua điện thoại di động tăng tương ứng 97,65% và 86,68%; qua mã QR tăng tương ứng 56,52% và 111,62% so với cùng kỳ năm 2021; tổng số ví điện tử đã kích hoạt tăng 10,37% so với cuối năm 2021... Ngoài ra, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán đạt gần 66% với tốc độ tăng trưởng bình quân 11,44% từ năm 2015-2021.

Thực tế, thanh toán liên quan mật thiết tới cuộc sống thường nhật, thiết yếu của người dân và đóng vai trò cửa ngõ để kết nối thuận tiện với các dịch vụ, nghiệp vụ ngân hàng - tài chính khác như tiền gửi, tiết kiệm, vay vốn, bảo hiểm, quản lý tài chính cá nhân… Vì vậy, hầu hết các ngân hàng đều ưu tiên đầu tư nguồn lực để tập trung chuyển đổi số trước do giao dịch thanh toán chiếm phần lớn trong các giao dịch ngân hàng.

Mặt khác, sự phát triển mạnh mẽ của thanh toán không dùng tiền mặt được coi là kết quả của ba trụ cột chính yếu, đầu tiên là việc hành lang pháp lý liên tục được hoàn thiện tạo sự đồng bộ và điều kiện thuận lợi hơn khuyến khích phát triển thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số ngành Ngân hàng.

Tiếp đó, hạ tầng công nghệ được đẩy mạnh cả về mức độ đầu tư của các ngân hàng đến tính cập nhật của các công nghệ tiên tiến.

Và cuối cùng, việc NHNN liên tục triển khai nhiều chương trình giáo dục tài chính đã tạo ra sức lan tỏa trong xã hội nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng sử dụng dịch vụ tài chính ngân hàng và nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính ngân hàng đối với công chúng.

(Trích phát biểu của Thống đốc NHNN tại triển lãm “Chuyển đổi số để hướng tới xã hội không dùng tiền mặt”)

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh - chuyên gia tài chính:

Tính cần thiết của việc thu hẹp mạng lưới ATM

PGS.TS. Đinh Trọng Thịnh.

Sau đại dịch COVID-19, rõ ràng thói quen thanh toán của người dân đã có nhiều thay đổi. Việc thu hẹp mạng lưới ATM cũng cần được tính toán kỹ, sao cho vừa đảm bảo thực hiện mục tiêu thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, người dùng có trải nghiệm tốt hơn vừa có thể phục vụ tối đa mọi khách hàng, nhất là số lượng không nhỏ người dân chưa quen với ngân hàng số.

Để tạo dựng và duy trì hoạt động hệ thống ATM, các ngân hàng phải chịu rất nhiều chi phí khác nhau. Việc thu hẹp mạng lưới ATM kỳ vọng sẽ mang lại cơ hội giảm lãi suất cho vay cũng như có thêm nguồn lực để đầu tư ngân hàng số với nhiều chính sách ưu đãi, miễn phí giao dịch. Từ đó, giúp khách hàng vừa được nâng cao trải nghiệm, tiếp cận nhiều dịch vụ ngân hàng hiện đại hơn vừa tiết kiệm được một khoản phí đáng kể.

Thực tế, việc đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt sẽ tiết kiệm nguồn lực, chi phí cho xã hội, khi đó mỗi chiếc di động của người dân chính là cây ATM.

Ông Nguyễn Hữu Quang - Tổng giám đốc Ngân hàng số Cake by VPBank:

Thách thức lớn nhất là niềm tin khách hàng

Ông Nguyễn Hữu Quang.

Tuy đang có tốc độ phát triển nhanh, nhưng khái niệm ngân hàng số, mô hình ngân hàng số vẫn còn khá mới mẻ với đại đa số người dân. Đôi khi khách hàng nhầm lẫn giữa ứng dụng ngân hàng số với ví điện tử, hoặc tính năng internet banking của ngân hàng truyền thống. Đồng thời, ngân hàng số cũng gặp những thách thức về niềm tin của một số khách hàng đã quen sử dụng dịch vụ ngân hàng truyền thống. Chẳng hạn như phải có chi nhánh, có nhân viên phục vụ trực tiếp thay vì khách hàng tự thao tác trên các ứng dụng ngân hàng số một cách đơn giản, nhanh chóng và an toàn.

Tại Cake by VPBank, hệ thống công nghệ được đảm bảo trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn bảo mật cao về PCIDSS, hệ thống kiểm định chống xâm nhập, các xác thực Smart OTP khi giao dịch, Bảo mật 3D secure và CVV động khi giao dịch thẻ trực tuyến… để mang lại sự an toàn và tin cậy khi giao dịch cho khách hàng.

Ngoài ra, mục tiêu của Cake là việc xây dựng và phát triển một hệ sinh thái tài chính số toàn diện với các đối tác liên kết. Đây là cơ hội để người dùng chưa có cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính một cách đầy đủ hoặc chưa được các mô hình dịch vụ tài chính truyền thống phục vụ có thể tiếp cận dịch vụ tài chính một cách đơn giản, nhanh chóng với chi phí hợp lý.

Ông Pranav Seth - Giám đốc Văn phòng Chuyển đổi số Techcombank:

Số hóa ngành ngân hàng lấy khách hàng là trọng tâm

Ông Pranav Seth.

Có thể hiểu một cách đơn giản là quá trình giao tiếp giữa ngân hàng và khách hàng trên kênh số là hoàn toàn không có sự can dự của con người ở giữa. Chính điều đó thôi thúc Techcombank phải đưa ra một ứng dụng ngân hàng mang tính “con người” hơn nữa, nghĩa là phải thân thiện với người dùng, để cả bố mẹ, ông bà hay con trẻ đều có thể hiểu được.

Trong quá trình thiết kế ứng dụng, Ngân hàng đã khảo sát hơn 3.000 khách hàng để nghiên cứu kỹ lưỡng nhu cầu và hành vi của khách hàng. Từ đó, xây dựng ứng dụng mang lại trải nghiệm người dùng đảm bảo các tính năng đơn giản, liền mạch và cá nhân hóa. Những thuật ngữ chuyên ngành và những điều không liên quan tới khách hang được lược bỏ tối đa, để ứng dụng đó chỉ xoay quanh cuộc sống của chính khách hàng và điều gì là quan trọng nhất với họ.

Một ví dụ được ông Pranav Seth đưa ra là việc khách hàng tải ứng dụng và nhận lương hàng tháng, rồi Ngân hàng nhận thấy là họ có thể tiết kiệm thêm nhưng trong vòng 2 tháng qua, khách hàng lại không tiết kiệm được đồng nào, thì ứng dụng sẽ nhắc nhở họ cách để tối ưu hóa thu nhập của mình. Theo Techcombank, những cuộc “nói chuyện” thực tế như vậy sẽ hỗ trợ rất nhiều cho khách hàng trong việc hoạch định mục tiêu tài chính của mình.