Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Võ Quảng: Cây bút của trẻ thơ, thơm mùi sách mới

Viết cho thiếu nhi là tình yêu và lẽ sống

Nền văn học Việt Nam có không ít cây bút nổi tiếng và thành danh khi sáng tác cho thiếu nhi, trong đó phải kể đến Đoàn Giỏi, Xuân Sách, Xuân Quỳnh, Trần Thanh Địch, Trần Hoài Dương, Minh Quân, Tô Hoài, Võ Quảng, Phạm Hổ, Vũ Hùng, Phong Thu, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Nhật Ánh... Trong số này, nhà văn Võ Quảng (1920 – 2007) là cái tên nổi bật, bởi khi còn sống ông luôn tâm niệm “Viết cho thiếu nhi là tình yêu và lẽ sống của tôi”.

Sinh ra ở tỉnh Quảng Nam, trong một gia đình có tới 9 anh, chị em. Những ngày thơ ấu của Võ Quảng đầy ắp những kỷ niệm gắn liền với những gánh hát bội ở chợ Quảng Huế (gần làng Thượng Phước). Di sản văn hóa ấy đã ăn sâu trong tiềm thức của ông, để sau này khơi gợi ở ông niềm đam mê với viết lách, văn nghệ. Và dù trải qua hoàn cảnh khó khăn trong các cuộc kháng chiến trường kỳ, gian khổ của dân tộc, đảm nhận nhiều vị trí khác nhau, ông vẫn luôn đau đáu, giữ cho mình tình yêu với văn học.

Khi hòa bình lập lại ở miền Bắc, Võ Quảng mong muốn được chuyên tâm cho công việc nghiên cứu mà mình yêu thích, trong đó có nghiên cứu văn hóa. Sau một thời gian ngắn làm việc ở Bộ Tư pháp, ông chuyển sang làm Trưởng Bộ phận Tuyên truyền Văn hóa đối ngoại của Bộ Văn hóa. Tại đây, ông thể hiện được năng lực đa dạng của mình và bắt đầu sáng tác thơ văn. Truyện ngắn đầu tay Cái lỗ cửa của ông được in năm 1955. Tập thơ đầu tay Gà Mái hoa của ông xuất bản năm 1957 được các bạn văn chương để ý.

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Võ Quảng, NXB Kim Đồng vừa tái bản 5 cuốn sách của ông như một sự tri ân

Năm 1957, Võ Quảng được cử về làm Tổng biên tập đầu tiên của NXB Kim Đồng. Thời gian này ông có những sáng tác cho thiếu nhi, dịch sách và phỏng dịch, giới thiệu các tác phẩm có giá trị về khoa học, nghệ thuật, văn học thế giới với bạn đọc thiếu nhi. Với bút danh Hoàng Đình Huy, ông là người đầu tiên lược dịch, giới thiệu tác phẩm “Đôn-ki-hô-tê” của nhà văn Miguel de Cervantes Saavedra tại miền Bắc. Trong sự nghiệp của mình, khoảng thời gian từ năm 1960 – 1980, Võ Quảng sáng tác cho thiếu nhi nhiều nhất. Giai đoạn này, Võ Quảng sáng tác khá nhiều và đều đặn, ông vừa viết truyện dài, vừa viết truyện ngắn và nhiều truyện đồng thoại. Cho đến nay, các thế hệ độc giả vẫn nhớ đến các tác phẩm tiêu biểu của ông như Quê nội, Tảng sáng, Anh Đom đóm, Ai dậy sớm... và nhiều truyện đồng thoại.

Với những đóng góp lớn lao cho nền văn hóa nghệ thuật, nhà văn Võ Quảng được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007.

Thơm mùi sách ở diện mạo mới

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Võ Quảng, NXB Kim Đồng vừa tái bản 5 tựa sách của ông gồm: Quê nội, Ai dậy sớm, Võ Quảng - Những truyện hay viết cho thiếu nhi, Truyện đồng thoại Võ Quảng, Võ Quảng - Một đời thơ văn với nhiều đầu tư về mỹ thuật như một cách để nhớ về ông. Trong số này, có 3 cuốn sách mà nhà văn Võ Quảng viết riêng cho thiếu nhi.

Đó là Quê nội, dẫn độc giả trở về làng Hòa Phước bên sông Thu Bồn đất Quảng Nam. Từ trang đầu tiên âm thanh rộn rã của văn học thiếu nhi đã vang lên! Các nhân vật của cuốn sách như anh Bốn Linh, ông Kiếm Lài, bà Hiến, thầy Lê Hảo, ông Tư Đàm, chú Năm Mùi, ông Bốn Rị, dượng Hương Thư… đã hiện ra rất sinh động không phải bằng một bản lý lịch hay một phác họa chân dung mà bằng tiếng Gà Gáy. Tác phẩm có giọng văn kể chuyện dân gian cho trẻ em là một dòng văn giàu cảm xúc chảy xiết dào dạt. Cách nhìn của tác giả với các loài vật quen thuộc đến các vật vô tri đều thân thiết trìu mến mang hồn thiêng của thiên nhiên huyền thoại. Quan trọng nhất, Võ Quảng đã đặt câu chuyện của Quê nội xảy ra tại chính quê hương mình. Ở đây, các sự kiện nhỏ được đặt liền nhau, khăng khít nhau tạo nên câu chuyện. Câu chuyện bắt đầu sau Cách mạng tháng Tám. Tác phẩm phản ánh tâm trạng phấn khởi có phần hơi ngây thơ của dân làng, lòng tin tưởng kỳ diệu của họ vào tương lai đất nước.

Trong tập thơ Ai dậy sớm được tái bản lần này, độc giả nhí được du hành cùng những Mầm Non, Chị Chổi Tre, Anh Đom Đóm, Chú voi con, Anh Nắng sớm… qua tài sáng tác của Võ Quảng. Giản dị, ngộ nghĩnh và vui tươi, tập thơ Ai dậy sớm ấn bản mới còn tuyển chọn những bài thơ được lưu nhớ nhất của nhà văn Võ Quảng viết cho thiếu nhi. Cuốn sách được in màu toàn bộ với những tranh minh họa đầy cảm xúc của họa sĩ Chu Linh Hoàng. Thiên nhiên rực rỡ sắc màu và thế giới loài vật sống động trong thơ Võ Quảng một lần nữa lại được hiển hiện trong những bức tranh được trau chuốt từng nét vẽ.

Với cuốn Truyện đồng thoại Võ Quảng quy tụ 21 câu chuyện đồng thoại hay nhất của nhà văn Võ Quảng với những minh họa màu nước được in đẹp và trang trọng. Những câu chuyện nhỏ nhắn, ngắn gọn với các con vật làm trung tâm, đó là chú Trâu Xe, anh Cút Lủi, Sáo Sậu, Cá Giếc, Mèo, Hổ… Võ Quảng đã phát huy lối kể chuyện của cổ tích đó là một không gian, một thời gian, một tuyến nhân vật, một tình huống truyện và một bài học được rút ra. Đó là bài học đạo đức cần thiết để các em nhỏ có thể nhận thức và rèn luyện: về dũng cảm, về lòng tốt, về sự chăm chỉ, về sự chân thật…

Những truyện hay viết cho thiếu nhi – Võ Quảng lại là tập hợp những tác phẩm văn xuôi xuất sắc nhất của tác giả. Đó là chuyện của Rùa muốn đi đây đi đó, nhưng lại ngại đi, chẳng phải vì bước chậm mà vì lười biếng, nên tìm cách bám vào vó Ngựa và thế tất là phải văng xuống đường, như một tai nạn giao thông với các mảnh vỡ trên lưng. Đó là câu hỏi và lời giải vì sao lưng lão Hổ lại có vằn, là chuyện vì sao mắt Giếc lại đỏ hoe, Cút Lủi luôn luôn chui lủi và Vượn lại có tiếng hú buồn...