Muốn thành công phải chấp nhận trả giá

Chê nhiều hơn khen

Báo cáo đánh giá 4 năm thực hiện tái cơ cấu kinh tế (2011-2014) do nhóm nghiên cứu của Dự án Hỗ trợ tái cơ cấu nâng cao năng lực cạnh tranh và Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) thực hiện, vừa được đưa ra tham vấn các chuyên gia đã gặp những góp ý “chê nhiều hơn khen”.

Tái cơ cấu đã đạt được kết quả đáng khích lệ song chưa thực sự hiệu quả

Báo cáo chỉ rõ, quá trình tái cơ cấu kinh tế Việt Nam thời gian qua đã đạt được những thành tựu rất đáng ghi nhận và khích lệ, tuy vẫn còn một số khía cạnh chưa được như mong đợi, còn nhiều hạn chế. Tái cơ cấu đầu tư công mới chỉ dừng lại ở siết chặt kỷ luật chứ chưa tập trung vào các giải pháp nâng cao hiệu quả, tránh lãng phí trong đầu tư.

Đối với tái cơ cấu DNNN, tốc độ cổ phần hóa (CPH) vẫn còn chậm, những ưu đãi cho DNNN vẫn đang là yếu tố làm méo mó thị trường. Cơ chế lồng ghép giữa chức năng quản lý nhà nước và chức năng chủ sở hữu vẫn còn hiện hữu, và đây là nguyên nhân tạo ra sân chơi không bình đẳng đối với các DN khác. Tái cơ cấu hệ thống NH, các kết quả đạt được rất đáng khích lệ, tuy nhiên quá trình xử lý nợ xấu kéo dài. Tái cơ cấu vùng, ngành chưa đi vào thực chất. Những vấn đề như thị trường phân phối, thị trường đầu vào của ngành nông nghiệp chưa có giải pháp cụ thể.

Theo đánh giá của các chuyên gia, bản báo cáo chưa chỉ ra được các vấn đề quan trọng. Đó là: tái cơ cấu nền kinh tế đã bước đầu đạt kết quả nhất định nhưng chưa mang lại hiệu quả đóng góp cho tình hình kinh tế hiện nay; Tái cơ cấu cũng chưa đi vào thực chất, vẫn vấp tư duy cũ và vẫn có khoảng trống thực hiện; Nếu tái cơ cấu đã thực sự được thực hiện tốt, tình hình kinh tế đã có thể tốt hơn hiện nay…

Vẫn mới chỉ “mon men”

Đánh giá về hiệu quả của tái cơ cấu nền kinh tế, các chuyên gia cho rằng, tái cơ cấu phải gắn với mô hình tăng trưởng mới. Tuy nhiên, thời gian qua, việc tái cơ cấu đã có những hành động và kết quả bước đầu nhưng vẫn chưa đạt được như mong đợi.

TS. Lưu Bích Hồ cho rằng, tái cơ cấu vẫn mới chỉ là mon men, những giải pháp mới chỉ dừng ở việc gỡ rối trước mắt. “Tất nhiên, gỡ khó trước mắt là cần thiết, nhưng cũng phải đồng thời chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Bên cạnh đó chi thường xuyên hiện đang chiếm phần lớn trong chi ngân sách, bộ máy thì ngày một phình to. Ngân sách thu khó khăn nhưng lễ hội, cắt băng khánh thành cứ liên tục, rầm rộ thì mục tiêu tái cơ cấu còn lâu mới thực chất” - ông Hồ bình luận.

Ở góc độ khác, TS. Lê Đình Ân – nguyên Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo kinh tế xã hội quốc gia cho rằng, hiện nay quan điểm và tư duy về tái cơ cấu còn khác nhau, mỗi người nói ở một góc độ khác nhau nên chưa có sự đồng tâm hiệp lực trong việc làm và những gì đã làm thì kết quả cũng chưa tốt.

Trong khi đó, TS.Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, Giám đốc Dự án hỗ trợ tái cơ cấu kinh tế nâng cao năng lực cạnh tranh Việt Nam (RCV) nhấn mạnh: “đổi mới tư duy mới là quyết định, không có tư duy mới không tái cơ cấu được”. Còn theo nhận xét của bà Chi Lan càng cải cách, bộ máy càng phình to. Bà Chi Lan cũng nêu lên thực tế, DN còn rất khó khăn, so với yêu cầu của mô hình tăng trưởng mới về cải thiện năng suất, công nghệ thì 5 năm qua không có thay đổi gì. Tái cơ cấu nông nghiệp chưa làm được bao nhiêu thì hàng loạt bất cập mới lại xuất hiện. “Vậy lấy gì tạo ra sự bền vững cho tăng trưởng? Trong khi kết quả của một chính sách tốt phải thể hiện ở sự vượt lên của DN”, bà Lan phân tích.

Nguyên Viện trưởng CIEM – TS.Lê Xuân Bá thì chốt lại rằng, muốn tái cơ cấu thực sự phải chấp nhận sự trả giá ở mức độ nhất định. Không chấp nhận trả giá, không thể tái cơ cấu thực chất được. DN nào yếu vốn, yếu nguồn lực và khả năng quản trị phải chấp nhận “cho chết”. DN khó khăn thì phải chấp nhận thu ngân sách thấp. Phải chấp nhận tăng trưởng thấp trong ngắn hạn để giữ ổn định, bền vững, tạo đà cho giai đoạn sau tăng trưởng cao.

Đặc biệt, “chúng ta đã thống nhất với nhau tái cơ cấu phân bổ lại nguồn lực nhưng không phải là nhà nước phân bổ lại mà phải do thị trường. Khi vai trò nhà nước giảm đi, thị trường tăng lên thì nguồn lực sẽ được phân bổ đúng hơn và theo đó chất lượng, hiệu quả đương nhiên sẽ tăng lên”, ông Bá nêu vấn đề.