Nâng đỡ công nghiệp hỗ trợ cho… FDI
Báo cáo đánh giá của 4 tỉnh thành khu vực Đông Nam bộ vừa công bố mới đây có một nhận định rất đáng chú ý, đó là mức phát triển công nghiệp hỗ trợ có tốc độ phát triển nhất nước.
Các DN công nghiệp hỗ trợ và DN lắp ráp trong vùng cần phải kết nối với nhau để cùng phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ chung (ảnh minh họa)
Cụ thể, Đồng Nai có ngành công nghiệp hỗ trợ phát triển so với các tỉnh khác trong vùng. Hiện các DN trong ngành công nghiệp hỗ trợ ở Đồng Nai chiếm khoảng gần 30% trong tổng số DN của toàn ngành công nghiệp.
TP. Hồ Chí Minh ngành công nghiệp hỗ trợ cũng có tốc độ phát triển hơn so với các tỉnh thành khác. Nhưng, trình độ phát triển của các DN trong ngành công nghiệp hỗ trợ được đánh giá ở mức từ thấp đến trung bình khá.
Bình Dương đã bắt đầu phát triển mạnh cả về số lượng DN cũng như quy mô sản xuất về công nghiệp hỗ trợ đối với các ngành dệt may, da giày, cơ khí, điện - điện tử...
Theo đánh giá của Viện nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công nghiệp, dù nhận được khá nhiều sự quan tâm hỗ trợ của Nhà nước và bản thân các địa phương, song ngành công nghiệp hỗ trợ nước ta còn yếu và thiếu đồng bộ, chưa thể đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của ngành công nghiệp lắp ráp trong nước.
Dù rằng TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương có ngành công nghiệp hỗ trợ được đánh giá là tương đối phát triển so với mức trung bình chung của cả nước cũng như của vùng nhưng số lượng các nhà cung cấp chi tiết, linh kiện, phụ liệu trong nước cũng chưa nhiều.
Các DN trong nước chủ yếu là nhận gia công theo đơn đặt hàng của đối tác nước ngoài với nguyên vật liệu do các nhà đặt gia công cung cấp. DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) sản xuất cho công ty mẹ hoặc sản xuất để xuất khẩu. Do đó vai trò của công nghiệp hỗ trợ đối với sự phát triển của ngành công nghiệp ở các địa phương trong vùng còn rất hạn chế.
Theo các chuyên gia trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, hiện Việt Nam đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển với hình thức chủ yếu gia công cho khách hàng nước ngoài với nguyên liệu do nhà đặt gia công cung cấp. Các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ sản xuất cung cấp cho thị trường trong nước làm nguyên liệu còn rất ít, chẳng hạn vai trò của ngành công nghiệp hỗ trợ ở Bình Dương cũng còn rất mờ nhạt.
Ở tỉnh Bình Phước chỉ có 29 DN hoạt động trong ngành công nghiệp hỗ trợ chủ yếu là các DN đầu tư của Hàn Quốc với các ngành như: linh kiện điện tử, cơ khí chính xác, dệt may, da giày… để phục vụ xuất khẩu. Còn tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có khoảng 76 DN hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, song đa phần là các nhà đầu tư nước ngoài, chủ yếu hoạt động trong ngành công nghiệp cơ khí, điện - điện tử và ngành công nghiệp hóa chất…
Một lãnh đạo Sở Công thương TP. Hồ Chí Minh cho biết, thực trạng công nghiệp hỗ trợ trong vùng chỉ mới ở giai đoạn đầu hình thành, phát triển còn yếu và thiếu đồng bộ do chính sách cho ngành công nghiệp hỗ trợ còn nhiều bất cập và chưa có khung chính sách đồng bộ, chưa có định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ phù hợp với điều kiện và lợi thế của từng địa phương.
Thực tế cho thấy phần lớn nguyên phụ liệu cho sản xuất, xuất khẩu vẫn phải nhập khẩu chẳng những chi phí cao, mà còn khiến các DN khó có thể chủ động trong sản xuất. Mặt khác, việc nhập khẩu máy móc, thiết bị để gia công sản phẩm xuất khẩu đang tạo áp lực lên cán cân thương mại đồng thời làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa, DN trong nước…
Hiện tại cả 6 tỉnh trong vùng Đông Nam bộ đều xác định phát triển công nghiệp hỗ trợ phù hợp với quy hoạch và chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ của cả nước giai đoạn 2011-2020, trong đó có 4/6 địa phương trong vùng đã lập quy hoạch phát triển công nghiệp hỗ trợ.
Tuy nhiên các địa phương trong vùng đều có định hướng phát triển công nghiệp hỗ trợ tương tự nhau. Điều này có thể dẫn tới đầu tư chồng chéo, kém hiệu quả, cạnh tranh không lành mạnh trong thu hút đầu tư giữa các tỉnh, gây lãng phí nguồn lực và làm triệt tiêu nội lực phát triển của các tỉnh, thành trong vùng.
Để giải quyết được vấn đề này, theo đề xuất của Sở Công thương Bà Rịa - Vũng Tàu, các tỉnh, thành trong vùng cần có sự hợp tác để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ thành một ngành có thế mạnh của vùng. Để làm được điều này, trước hết, phải xác định được bức tranh chi tiết của ngành công nghiệp hỗ trợ của cả vùng từ đó phân công nhiệm vụ của từng địa phương.
Đồng thời, đây cũng là cơ sở để các địa phương có thể hoạch định chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ phù hợp với thế mạnh của mình. Hầu hết ngành công thương các tỉnh, thành trong vùng đều đưa ra nhận định, để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp hỗ trợ chung của vùng Đông Nam bộ cần tạo điều kiện kết nối các DN công nghiệp hỗ trợ và DN lắp ráp trong vùng; Phối hợp tổ chức các chương trình khuyến công, xúc tiến thương mại cấp vùng để tăng cường học tập, trao đổi kinh nghiệm; Hợp tác triển khai thực hiện quy hoạch phát triển công nghiệp, quy hoạch phát triển công nghiệp hỗ trợ trên cơ sở tiềm năng của từng địa phương. Liên kết phối hợp đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực cho công nghiệp hỗ trợ.
Lan Phương