Ngày ấy chưa xa

Những con số ấn tượng

Nhớ lại ngày đầu mới thành lập, "gia tài" NHCSXH vẻn vẹn chỉ có hơn 7.000 tỷ đồng với 3 chương trình tín dụng, không trụ sở làm việc và cũng chưa có một tiền lệ nào về tín dụng chính sách... 11 năm qua, với tư duy và cách làm sáng tạo, NHCSXH đã xây dựng được mô hình quản lý tín dụng đặc thù, có hiệu lực và hiệu quả, đưa nguồn vốn chính sách Nhà nước xuống tận cấp xã một cách công khai, dân chủ. Cách làm này đã mang lại hiệu quả kinh tế và có ý nghĩa chính trị - xã hội.

Đến nay, ngân hàng đã thực hiện 24 chương trình tín dụng, trong đó 18 chương trình nguồn vốn trong nước và 6 chương trình từ nguồn vốn ủy thác của nước ngoài. Ngoài ra, còn có nhiều chương trình, dự án do các địa phương, các tổ chức và cá nhân ủy thác cho NHCSXH thực hiện.

11 năm qua, đã có hơn 22,7 triệu lượt hộ nghèo và đối tượng chính sách khác được vay vốn từ NHCSXH, góp phần giúp trên 2,9 triệu hộ vượt qua ngưỡng nghèo; thu hút, tạo việc làm cho hơn 2,7 triệu lao động; gần 100.000 lao động thuộc gia đình chính sách được vay vốn đi xuất khẩu lao động; giúp hơn 3 triệu lượt học sinh, sinh viên (HSSV) có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn học tập; xây dựng trên 4,9 triệu công trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn; gần 90.000 căn nhà cho hộ gia đình vượt lũ vùng ĐBSCL; gần 484.000 căn nhà cho hộ nghèo và gia đình chính sách.

"Thương hiệu NHCSXH đã ở giữa lòng dân"

Tính đến ngày 30/9/2013, NHCSXH đạt tổng dư nợ trên 118.446 tỷ đồng, gấp hơn 16,86 lần so với thời điểm nhận bàn giao, tốc độ tăng trưởng bình quân hằng năm đạt 33%. Hiện có 7,1 triệu hộ nghèo và các đối tượng chính sách còn dư nợ, tăng hơn 4 triệu khách hàng so với thời điểm nhận bàn giao, với dư nợ bình quân 16,7 triệu đồng/hộ.

Trong cơ cấu tổng dư nợ, đến 30/9/2013, có 7 chương trình tín dụng có dư nợ lớn, chiếm gần 97,1% tổng dư nợ, là: chương trình cho vay hộ nghèo - lớn nhất, chiếm tỷ trọng 35,3%; tiếp đến cho vay HSSV có hoàn cảnh khó khăn, chiếm 28,5%; cho vay hộ gia đình sản xuất, kinh doanh vùng khó khăn 10,8%; cho vay  nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn 10,1%; cho vay giải quyết việc làm chiếm 4,9%, hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở 3,2%...

Năm 2013, mặc dù tình hình kinh tế - xã hội đất nước tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng NHCSXH vẫn bám sát Nghị quyết số 01 ngày 07/01/2013 của Chính phủ, Chỉ thị số 01 ngày 31/01/2013 của Thống đốc NHNN và Nghị quyết HĐQT NHCSXH, tập trung triển khai các giải pháp nhằm tổ chức thực hiện hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách theo kế hoạch tăng dư nợ tín dụng được Thủ tướng Chính phủ giao, góp phần tích cực vào công tác giảm nghèo bền vững, đảm bảo an sinh xã hội và xây dựng Nông thôn mới.

Đến 30/9/2013, sau hơn 5 tháng triển khai thực hiện tín dụng đối với hộ cận nghèo, dư nợ cho vay đã đạt 5.207 tỷ đồng, bao gồm cả nguồn vốn Trung ương và nguồn vốn địa phương, với gần 280.000 hộ cận nghèo được thụ hưởng, chiếm 4,4% tổng dư nợ. Tuy mới được triển khai thực hiện, nhưng chương trình tín dụng đối với hộ cận nghèo đã được nhân dân và các cấp ủy, chính quyền nhiệt liệt đón nhận và ủng hộ.

Tháng 6 vừa qua, gia đình ông Văn Công Thanh ở xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi) được vay 25 triệu đồng từ Chương trình tín dụng hộ cận nghèo để đầu tư nuôi hàu cho hiệu quả kinh tế cao

 Một tin vui khác trong năm 2013, là Chương trình cho vay HSSV có hoàn cảnh khó khăn. Mức vay của các em từ 1.000.000 đồng/tháng, được nâng lên 1.100.000 đồng/tháng. Tuy mức tăng không nhiều, nhưng đây là sự quan tâm lớn của Đảng và Nhà nước đối với HSSV nghèo, có hoàn cảnh khó khăn. Hiện nay, toàn hệ thống NHCSXH đang tích cực giải ngân cho năm học mới 2013 - 2014 với tinh thần khẩn trương, kịp thời, không để một em nào phải bỏ học vì thiếu tiền đóng học phí.

NHCSXH cho vay Chương trình tín dụng HSSV học kỳ I, năm học 2013 - 2014 (Trong ảnh: Phụ huynh HSSV ở xã Lý Nhân, huyện Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc) nhận vốn vay ngay tại Điểm giao dịch)

Trả lời báo chí về việc thu hồi nợ của NHCSXH, Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình kiêm Chủ tịch HĐQT NHCSXH cho biết: Công tác thu hồi nợ của NHCSXH đạt kết quả cao, doanh số thu hồi nợ đảm bảo được hơn 50% doanh số cho vay hằng năm; các khoản nợ quá hạn tiếp nhận từ các cơ quan, đơn vị cho vay trước đây về cơ bản đã được thu hồi, tỷ lệ nợ xấu giảm qua các năm...

Từ khi NHCSXH ra đời đã phối hợp chặt chẽ cùng các tổ chức chính trị - xã hội tập huấn, trợ giúp kỹ thuật, hướng dẫn người dân cách làm ăn, sử dụng đồng vốn sao cho hiệu quả. Kết quả, rất nhiều hộ vay trả được nợ cho ngân hàng đầy đủ, đúng hạn và thoát nghèo. Điều này lý giải vì sao trong khi tỷ lệ nợ xấu của các tổ chức tín dụng khác là 2 con số, nhưng tỷ lệ nợ xấu của NHCSXH chỉ chưa đầy 2%/tổng dư nợ.

Thương hiệu NHCSXH

NHCSXH là một ngân hàng đặc thù, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, mà vì sự nghiệp giảm nghèo, vì sự an sinh xã hội. Theo một chuyên gia của ngành ngân hàng, với khối lượng công việc đồ sộ, đưa tín dụng ưu đãi đến tận tay người được thụ hưởng, tận vùng sâu, vùng xa nếu hoạt động đúng quy trình như các Ngân hàng thương mại chí ít cũng cần tới 30.000 cán bộ.

Nhưng với NHCSXH, từ 498 cán bộ khi mới bàn giao từ NHNo&PTNT (năm 2003), nay toàn hệ thống cũng chỉ có trên 9.000 cán bộ, trong đó 1,5% có trình độ Tiến sỹ, Thạc sỹ; 69,3% có trình độ Đại học, Cao đẳng, còn lại có trình độ Trung cấp. 11 năm qua, lực lượng cán bộ này đã từng ngày xây dựng nên nền tảng quan trọng để tiếp tục cho những cuộc hành trình tiếp theo.

Với phương châm một người biết nhiều việc, cán bộ tín dụng NHCSXH có thể kiêm lái xe, làm kế toán, thủ quỹ và ngược lại. Có thể nói đây là đặc thù không ngân hàng nào có được. Lực lượng cán bộ NHCSXH, đặc biệt ở cấp huyện, không có được hình ảnh complet, áo dài, ngồi phòng máy lạnh; mà thay vào đó là sự "lăn lộn" dưới cơ sở. Nắng cũng như mưa, ngày làm việc bình thường hay ngày nghỉ, cứ đến ngày giao dịch (cố định) tại xã cán bộ NHCSXH lại có mặt phục vụ bà con. Hình ảnh quen thuộc này trở thành thương hiệu của NHCSXH.

Đồng hành cùng NHCSXH là 8.000 cán bộ kiêm nhiệm, 4 tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác. Đến ngày 30/9/2013, dư nợ ủy thác qua 4 tổ chức đạt trên 116.423 tỷ đồng, chiếm 98% tổng dư nợ. Trong đó, Hội Phụ nữ giật giải "quán quân" - chiếm 40,1% dư nợ ủy thác; tiếp đến Hội Nông dân - chiếm 33,1% dư nợ ủy thác; Hội Cựu chiến binh - chiếm 15%; Đoàn Thanh niên chiếm 10%. Đồng thời, 4 tổ chức chính trị - xã hội thành lập, quản lý, chỉ đạo hoạt động đối với trên 202.000 Tổ tiết kiệm và vay vốn.

Trước năm 2003, một bộ phận lớn người nghèo không tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi của Nhà nước, nay tình trạng đó không còn. Nhờ "cánh tay nối dài" là các tổ chức hội, đoàn thể và các Tổ tiết kiệm và vay vốn nhận dịch vụ ủy thác cho NHCSXH. Qua hơn một thập kỷ hoạt động, phương thức ủy thác tín dụng cho các tổ chức chính trị - xã hội được đúc kết lại là một phương thức hoàn toàn phù hợp với đặc thù của tín dụng chính sách; phù hợp với năng lực quản lý và phương thức hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội nhận ủy thác.

Mạng lưới có độ bao phủ rộng lớn của NHCSXH còn được thể hiện ở 11.000 Điểm giao dịch. Trong lĩnh vực ngân hàng, đây là đơn vị duy nhất có mạng lưới giao dịch đến tất cả các xã/phường/thị trấn trong cả nước.

Điểm giao dịch được đặt tại trụ sở UBND xã/phường/thị trấn, sử dụng tài sản được trang bị trước đó, sử dụng chính những cán bộ của Phòng giao dịch huyện. Do đó, không làm tăng chi phí tài sản, tăng con người gây gánh nặng cho ngân sách.

Với quy định ngày giao dịch cố định hằng tháng, tạo thuận lợi cho người dân đi lại, tiết kiệm chi phí, tiết kiệm thời gian, họ được tận tay nhận đồng vốn vay ưu đãi từ cán bộ tín dụng NHCSXH. Người dân nhiều vùng ở miền núi, ngày giao dịch như là ngày hội. Ngoài việc được trực tiếp vay, trả vốn cho ngân hàng, họ còn được gặp gỡ, giao lưu, trao đổi kinh nghiệm làm ăn với bà con trong thôn, trong xã. Đây cũng là cơ hội cho các tổ chức chính trị - xã hội, Trung tâm khuyến nông, khuyến lâm lồng ghép các chương trình một cách hiệu quả, góp phần xây dựng Nông thôn mới.

Đồng bào các dân tộc xã Hồ Bốn, huyện vùng cao Mù Cang Chải (Yên Bái) giao dịch với NHCSXH

Vươn lên phát triển bền vững

Với những cố gắng không mệt mỏi trong sự nghiệp giảm nghèo, an sinh xã hội, NHCSXH đã nhận được sự tin yêu, đồng tình và giúp đỡ của nhân dân. Sau hơn một thập kỷ tìm tòi và sáng tạo, đến nay NHCSXH đã vận hành một mô hình tổ chức tín dụng đặc thù đạt hiệu quả cao, đóng góp một phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, an sinh xã hội của đất nước.

Tại Hội nghị tổng kết 10 năm hoạt động NHCSXH diễn ra tại thủ đô Hà Nội vào ngày 15/4/2013, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã biểu dương, đánh giá cao sự nỗ lực, những thành tích và đóng góp to lớn của các thế hệ cán bộ, viên chức và người lao động NHCSXH trong suốt chặng đường xây dựng và phát triển hơn 10 năm qua; đồng thời khẳng định vị trí, vai trò NHCSXH là quan trọng và phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay của đất nước. NHCSXH đã vinh dự được trao tặng Huân chương Độc lập hạng Nhì của Chủ tịch nước.

Thủ tướng Chính phủ trao Huân chương Độc lập hạng Nhì của Chủ tịch nước cho NHCSXH

Phát huy những thành quả đã đạt được, trong Chiến lược phát triển NHCSXH đến năm 2020, một mục tiêu cơ bản quan trọng mà ngân hàng phải vươn tới là sự phát triển bền vững, đảm bảo 100% hộ nghèo, đối tượng chính sách khi có nhu cầu và đủ điều kiện được tiếp xúc với nguồn vốn tín dụng ưu đãi do NHCSXH cung cấp. Hằng năm, dư nợ tăng trưởng bình quân 10%. Mới đây, Chính phủ ban hành thêm chính sách tín dụng đối với hộ cận nghèo và tăng thêm mức vay đối với HSSV nghèo, có hoàn cảnh khó khăn. Yêu cầu mới đặt ra cho NHCSXH phải có nguồn vốn lớn, ổn định.

Để thực hiện Chiến lược này, ngoài nguồn vốn của Chính phủ, theo các chuyên gia tài chính - ngân hàng cần tạo điều kiện để NHCSXH được tiếp cận với các nguồn vốn ưu đãi không lãi hoặc phải trả lãi thấp, như vốn ODA, vốn tài trợ từ các nhà đầu tư cho các chương trình an sinh xã hội để thực hiện kênh tín dụng chính sách. Bên cạnh đó, cần yêu cầu các tổ chức tín dụng Nhà nước, tổ chức tín dụng đã cổ phần nhưng Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối, duy trì mức tiền gửi 2% tại NHCSXH. Và, cần có cơ chế khuyến khích các tổ chức tín dụng trong toàn ngành quan tâm, đầu tư trái phiếu NHCSXH. NHCSXH tăng cường thu nợ, thu lãi khi đến hạn; vận động khách hàng tiết kiệm để tăng thêm nguồn vốn quay vòng.

Việt Hải