Quản trị hậu thâu tóm – không dễ
Hoạt động M&A (mua bán và sáp nhập) tại Việt Nam vẫn tăng trưởng trong những năm gần đây dù kinh tế vĩ mô gặp phải nhiều khó khăn. Con số thống kê từ các tổ chức nghiên cứu M&A như Thomson Reuters, IMAA và AVM VietNam cho thấy, năm 2011 tổng các giá trị M&A đạt 4,7 tỷ USD. Quý I/2012 giá trị các thương vụ M&A tại Việt Nam đạt 1,5 tỷ USD. Các thương vụ thâu tóm nổi bật trong giai đoạn 2010- 2012 như HVG (Thủy sản Hùng Vương) mua 3,75 triệu cổ phiếu của AVG (Thủy sản An Giang) nâng tỷ lệ sở hữu lên trên 51%; Thành Thành Công và nhóm cổ đông có liên quan thâu tóm các công ty hoạt động trong cùng ngành đường như SBT (đường Bến Tre), NHS (đường Ninh Hòa), BHS (đường Biên Hòa)… DVD (Dược Viễn Đông) và nhóm cổ đông liên quan thâu tóm DHT (Dược Hà Tây), Công ty cổ phần Bình Thiên An mua lại cổ phần của Vinafco, BT6, DCC kiểm soát các quyết định của Hội đồng quản trị... Trong lĩnh vực ngân hàng, thời gian qua cũng có nhiều thương vụ M&A đáng chú ý. Đơn cử như: Hợp nhất 3 ngân hàng Sài Gòn, Tín Nghĩa và Đệ Nhất thành SCB hợp nhất, sáp nhập Habubank vào SHB. Gần đây, các nhà đầu tư rất quan tâm đến thương vụ giữa Eximbank và Sacombank.
Các công ty niêm yết khi được hỏi đều cho rằng vụ liên quan đến Sacombank đã tạo nhiều cảm xúc và suy nghĩ nhất, nhưng cũng có ý kiến khác cho rằng thâu tóm doanh nghiệp và chuyển nhượng là chuyện bình thường trong kinh doanh. Với động cơ của bên đi thâu tóm là muốn gia tăng hiệu quả hoạt động của công ty sau thâu tóm, phát triển thị phần.
Theo ông Tô Hải - Tổng giám đốc CTCP Chứng khoán Bản Việt, không nên chỉ nhìn việc mua kiểm soát dưới góc độ tiêu cực, “cá lớn nuốt cá bé”, mà hãy nhìn đấy là một cuộc thanh lọc tự nhiên, tăng hiệu quả do quy mô, đặc biệt là trong một nền kinh tế có nhiều ngành mà quy mô doanh nghiệp vẫn còn phân mảnh. Việc có thể bị mua lại một cách âm thầm là có thể xảy ra và chưa hẳn đã bất lợi cho công ty mục tiêu nếu bên mua tận dụng các lợi thế có sẵn, mang lại lợi ích cho cổ đông. Điều đáng ngại là khi doanh nghiệp thâu tóm chỉ chăm chăm mua tài sản giá rẻ để bán và hoàn toàn không có ý định gây dựng lại hoặc tích hợp yếu tố cộng hưởng từ hoạt động của công ty.
Tuy nhiên, để M&A thành công không phải đơn giản nếu bị thâu tóm “chống đỡ” bằng mọi cách ở phần hậu thâu tóm. Bên cạnh đó, sự khác biệt về văn hóa và mâu thuẫn về phong cách quản lý là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến các giao dịch M&A thất bại. Theo nghiên cứu của ông Scott Burnett – Giám đốc điều hành Towers Watson Đông Nam Á, 47% các công ty bị mua lại có quản lý cấp cao rời khỏi công ty trong năm đầu tiên và 75% quản lý cấp cao rời khỏi công ty trong vòng 3 năm tiếp theo, do vậy khi nhân lực không đồng thuận thì dẫn đến kết quả hoạt động kinh doanh khó như mong muốn. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ có 23% vụ sáp nhập là có thể hòa vốn và 58% các vụ sáp nhập không tạo ra lợi nhuận đáng kể cho cổ đông.
PV