Siết dần điều kiện phát hành trái phiếu riêng lẻ

Cụ thể, Nghị định 81 bổ sung thêm 3 điều kiện đối với phát hành trái phiếu không chuyển đổi hoặc trái phiếu không kèm theo chứng quyền.

Thứ nhất, là DN phát hành phải ký hợp đồng tư vấn với tổ chức tư vấn về hồ sơ phát hành trái phiếu theo quy định, trừ trường hợp DN phát hành là tổ chức được phép cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Ảnh minh họa

Thứ hai, phải đảm bảo dư nợ trái phiếu DN phát hành riêng lẻ tại thời điểm phát hành (bao gồm cả khối lượng dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành.

Thứ ba, mỗi đợt phát hành phải hoàn thành trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công bố thông tin trước khi phát hành; đợt phát hành sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu 6 tháng, trái phiếu phát hành trong một đợt phát hành phải có cùng điều kiện, điều khoản.

Lý giải về vấn đề này, cơ quan soạn thảo là Bộ Tài chính cho biết, Nghị định số 163 đã tạo điều kiện cho các DN huy động vốn trái phiếu phát triển sản xuất kinh doanh, giảm dần sự phụ thuộc vào kênh tín dụng ngân hàng.

Tuy nhiên thời gian gần đây thị trường trái phiếu DN có dấu hiệu phát triển nóng, bằng chứng là đến cuối năm 2019 dư nợ trái phiếu DN riêng lẻ đã lên tới 10,38% GDP, tương đương 640.000 tỷ đồng, gấp 6 lần năm 2011. Ngay cả khi nền kinh tế những tháng đầu năm đối mặt với rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhưng tổng khối lượng phát hành trái phiếu DN riêng lẻ trong 5 tháng đầu năm 2020 vẫn đạt tới 91.616 tỷ đồng tăng 15% so với cùng kỳ năm 2019.

Đáng quan ngại hơn là có hiện tượng các DN “lách” quy định của Luật Chứng khoán (số lượng nhà đầu tư cá nhân là dưới 100 nhà đầu tư, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp) bằng cách chia nhỏ làm nhiều đợt phát hành để tập trung phát hành cho các nhà đầu tư cá nhân. Thậm chí có DN quy mô nhỏ, vốn chủ sở hữu thấp, song vẫn phát hành trái phiếu với khối lượng lớn, lãi suất cao ngất ngưởng lớn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả DN phát hành và nhà đầu tư, cũng như ảnh hưởng tới mặt bằng lãi suất trên thị trường.

Bên cạnh đó, sự gia tăng của nhà đầu tư cá nhân gồm cả nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ trong khi chưa tiếp cận đầy đủ thông tin về mục đích phát hành, tình hình tài chính, khả năng trả nợ, đặc điểm của trái phiếu, đồng thời thiếu khả năng phân tích, đánh giá tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các nhà đầu tư này.

Vì lẽ đó theo Bộ Tài chính, cần phải siết chặt hơn điều kiện phát hành trái phiếu DN theo hình thức riêng lẻ nhằm tăng cường tính công khai, minh bạch trong việc huy động vốn, tăng khả năng quản lý giám sát, giảm thiểu rủi ro, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, hướng tới mục tiêu phát triển thị trường trái phiếu DN an toàn, bền vững.

Việc khống chế dư nợ trái phiếu DN phát hành riêng lẻ không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu của DN cũng nhằm mục tiêu như vậy. Còn đối với các nhà đầu tư cá nhân, hiện cả Luật Chứng khoán năm 2019 và Luật Doanh nghiệp 2020 đều không cho phép những đối tượng này tham gia mua, chuyển nhượng trái phiếu DN phát hành riêng lẻ.

Song cả hai Luật này chỉ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021. Vì vậy tại Nghị định 81 vẫn chưa cấm các nhà đầu tư cá nhân tham gia mua trái phiếu DN phát hành riêng lẻ. Song song với đó, hiện Bộ Tài chính cũng đang xây dựng dự thảo Nghị định quy định về phát hành trái phiếu DN theo hình thức riêng lẻ để thay thế cho Nghị định 163 sau khi hai Luật trên chính thức có hiệu lực thi hành; trong đó không cho phép nhà đầu tư cá nhân nhỏ, lẻ tham gia mua, giao dịch trái phiếu DN riêng lẻ.

Đồng tình với quan điểm này, song không ít ý kiến vẫn tỏ ra băn khoăn khi mà tại Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 163, cơ quan soạn thảo lại bỏ quy định khống chế khối lượng phát hành trái phiếu. Bởi cho dù có là nhà đầu tư chuyên nghiệp đi chăng nữa, việc DN phát hành trái phiếu với khối lượng lớn gấp nhiều lần vốn chủ sở hữu cũng sẽ ảnh hưởng tới khả năng trả nợ của các DN phát hành, từ đó tiềm ẩn rủi ro cho các nhà đầu tư và cả thị trường.