Sớm thay đổi phương pháp “thầy đọc - trò chép”…
Trong khi tư duy phản biện và kỹ năng tư duy phản biện đã trở nên quen thuộc và hình thành từ rất sớm đối với sinh viên các nước phát triển, song điều này còn khá mới trong sinh viên Việt Nam. Theo khảo sát thực tế tại Đại học Đà Nẵng cho thấy, tư duy phản biện của các sinh viên vẫn còn nhiều hạn chế.
Dạy lịch sử qua những hình ảnh sống động (ảnh minh họa)
Nhóm nghiên cứu của Trường đại học Ngoại Ngữ Đà Nẵng khảo sát 200 sinh viên khá giỏi thuộc nhiều khoa của các trường thành viên Đại học Đà Nẵng, kết quả cho thấy những kỹ năng tư duy phản biện chưa được chú trọng trong môi trường giảng dạy. Thậm chí nhiều sinh viên không thể hiểu rõ về vấn đề này. Đây là thực trạng đáng buồn và đáng quan ngại cho các thế hệ trí thức tương lai của đất nước…
Mặc dù, thời gian qua trong mô hình đào tạo, phương pháp giảng dạy đã có nhiều đổi mới nhưng tư duy phản biện vẫn còn lu mờ trước cách giảng dạy áp đặt truyền thống trong nền giáo dục Việt Nam. Hiện vẫn đang còn tồn tại rất phổ biến phương pháp “thầy đọc – trò chép”.
Kết quả khảo sát cho thấy, 55% số sinh viên tham gia khảo sát cho biết, phương pháp giảng dạy này được áp dụng thường xuyên trong các giờ học; có đến 21% sinh viên khác cho rằng mức độ này rất thường xuyên. Có 15% sinh viên đánh giá giảng viên chỉ thỉnh thoảng cho sinh viên tham gia thảo luận nhóm; 4% sinh viên còn cho rằng giảng viên không bao giờ thực hiện các hoạt động này. Đây là thực tế đáng lo ngại trong hoạt động giảng dạy hiện nay ở bậc đại học, cao đẳng.
Việc giảng viên ít tương tác với sinh viên là nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển tư duy suy nghĩ và khả năng phản biện. Điều này đồng nghĩa với việc sinh viên không có cơ hội nêu câu hỏi, trao đổi, thảo luận hoặc thể hiện quan điểm, ý kiến riêng về những vấn đề của bài học.
Sinh viên không có cơ hội tương tác với giảng viên, do đó giảng viên vẫn là người “thống trị”, giảng đường và sinh viên chỉ là “cỗ máy” biết lắng nghe làm mất đi khả năng sáng tạo, khám phá ý tưởng, phát triển thành nhiều giải pháp, tìm ra nhiều phương án trả lời đúng thay vì chỉ có một.
Cùng với đó, hầu hết các trường đại học, cao đẳng của Việt Nam hiện vẫn duy trì mô hình lớp học quá đông sinh viên. Đây là thực trạng làm khả năng phản biện của sinh viên không phát huy được; gây khó khăn cho giảng viên trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy mới cũng như sự tương tác giữa giảng viên với sinh viên.
Đồng thời, sinh viên có rất ít cơ hội để tham gia vào hoạt động ngoại khóa, thực tế, hội thảo… có đến 71% số sinh viên cho rằng, chưa bao giờ tham gia các hoạt động này, chỉ có 29% thỉnh thoảng được tham gia…
Những thực trạng trên cho thấy, còn tồn tại rất nhiều bất cập trong giáo dục bậc đại học, cao đẳng. Chính vì thế, rất nhiều sinh viên khi ra trường không thể tự tìm được việc làm, bởi hạn chế về năng lực, khả năng tư duy nên không thể đáp ứng được nhu cầu thực tế của công việc…
Trong thời gian tới, để cải thiện thực trạng này, ngành Giáo dục và Đào tạo cần sớm nghiên cứu thay đổi phương pháp đào tạo ở bậc đại học và cao đẳng, thay đổi cách dạy theo hình thức “thầy đọc – trò chép”… bằng những phương pháp hiện đại hơn, để làm sao phát triển được khả năng tư duy, khả năng phản biện vốn có ở mỗi sinh viên. Đó cũng là nền tảng để phát triển đất nước và hội nhập quốc tế…
Chí Thiện