Tăng khả năng chống chịu của xuất khẩu

	Xuất khẩu trực tuyến giúp doanh nghiệp tăng tốc
	Nhiều DN xuất khẩu điều có nguy cơ mất hàng trăm triệu USD: Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương tháo gỡ
	Chủ động thích ứng để đẩy mạnh xuất khẩu

Cần “quen” với rủi ro và bất định

Trong bối cảnh đại dịch vẫn là thách thức, những bất định mới từ cuộc xung đột Nga - Ukraine, việc Trung Quốc tiếp tục chiến lược Zero Covid (phong tỏa nhiều khu vực để đối phó với ca nhiễm mới), nguồn cung và chuỗi cung ứng tiếp tục đối mặt với gián đoạn, áp lực lạm phát lớn khiến sức cầu của các thị trường đối tác lớn có thể sụt giảm… nhiều nhận định cho rằng, nền kinh tế nói chung, xuất khẩu nói riêng của Việt Nam tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn.

Trong đó, những áp lực và thách thức lớn nhất đến từ xăng dầu tăng cao; giá nguyên vật liệu sản xuất tăng cao (và nguy cơ thiếu hụt ở một số mặt hàng nhất định cho sản xuất hàng hóa xuất khẩu) sẽ đẩy chi phí sản xuất tăng; chi phí logistics nhiều khả năng cũng bị đẩy lên cao nữa; khó khăn trong khâu thanh toán xuyên biên giới (các kênh thanh toán cần tránh không vi phạm trực tiếp hay gián tiếp liên quan đến các lệnh cấm vận hiện nay)… Đây là thách thức lớn mà các doanh nghiệp phải vượt qua.

Xuất khẩu lúa gạo được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh do nhu cầu và giá đều tăng

Nhìn nhận cụ thể vào xung đột Nga - Ukraine hiện nay, PGS-TS. Nguyễn Đức Thành - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) cho rằng, về tổng thể tác động tới kinh tế nói chung, xuất khẩu của Việt Nam nói riêng là không lớn. “Ảnh hưởng của cuộc xung đột hiện nay theo cách trực tiếp, ngắn hạn và tổng thể sẽ không lớn như chúng ta quan ngại, trong bối cảnh tổng kim ngạch xuất nhập khẩu sang Nga chỉ chiếm chưa đến 1% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam”.

Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng các doanh nghiệp cụ thể đang có hoạt động xuất nhập khẩu liên quan trực tiếp đến thị trường Nga sẽ chịu ảnh hưởng lớn. Bên cạnh đó, ảnh hưởng còn thể hiện qua yếu tố giá. “Ở đây, vấn đề không phải vì chúng ta không nhập khẩu được ở Nga nữa nên bị ảnh hưởng mà chủ yếu vì xung đột làm giá hàng hóa nguyên liệu trên thị trường toàn cầu bị chao đảo, tăng lên khiến các doanh nghiệp của chúng ta bị ảnh hưởng dù nhập ở các thị trường khác”, ông Thành phân tích. Tuy nhiên theo ông, các ảnh hưởng lan tỏa này sẽ có độ trễ nên các doanh nghiệp sẽ có thời gian để điều chỉnh, thích nghi. Bên cạnh đó, chuyên gia này cho rằng nền kinh tế cũng như các doanh nghiệp cần phải “quen” với những biến động như vậy, bởi đây là vấn đề luôn tồn tại ở nền kinh tế thị trường.

“Chúng ta cần quen với điều này, bởi không có cuộc khủng hoảng này thì sẽ có cuộc khủng hoảng khác, giá không tăng lúc này thì lúc khác sẽ tăng”, ông Thành nói.

Hơn nữa, dù thách thức và khó khăn nhiều hơn song không phải không có những cơ hội cho Việt Nam trong xuất khẩu và thu hút thêm đầu tư nước ngoài ngay trong bối cảnh này. Trong đó, mặt bằng giá lương thực trên toàn cầu tăng cao chính là cơ hội cho các sản phẩm nông sản của Việt Nam.

Theo TS. Trần Quốc Hùng - Giám đốc điều hành Viện Tài chính Quốc tế (IIF), việc giá lúa mì tăng do thiếu hụt nguồn cung từ Nga và Ukraine đang kéo theo giá các hàng hóa nông sản xuất khẩu khác tăng, trong đó có gạo. “Hiện Việt Nam được hưởng hạn ngạnh xuất khẩu 80 nghìn tấn gạo/năm sang châu Âu mà không phải chịu thuế quan theo cam kết từ EVFTA, nhưng chúng ta mới chỉ dùng hết 60 nghìn tấn. Như vậy, nếu dùng hết được hạn ngạch này và với giá gạo dự kiến tăng thì cũng đã là một cơ hội tích cực”, TS. Trần Quốc Hùng lấy ví dụ.

Quản trị tốt để giảm thiểu tác động

Câu chuyện xuất khẩu của Việt Nam đúng ra sẽ không có nhiều điều phải bàn nếu chỉ dựa trên những kết quả đã có được của năm 2021 và quyết tâm mạnh mẽ để phục hồi nền kinh tế trong năm nay. Thực tế, 2 tháng đầu năm nay, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 109,62 tỷ USD, tăng 14,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, tuy cán cân thương mại nhập siêu 581 triệu USD (do nhập khẩu tăng mạnh hơn xuất khẩu), nhưng nhóm hàng tư liệu sản xuất chiếm tỷ trọng 93,8% trong tổng kim ngạch nhập khẩu là tín hiệu tích cực.

Theo các chuyên gia, việc nhập nguyên vật liệu, máy móc thiết bị chiếm tỷ trọng gần như tuyệt đối và lớn như vậy sẽ giúp Việt Nam có đủ nguyên liệu đầu vào phục vụ sản xuất, xuất khẩu theo đó sẽ tăng nhanh trong thời gian tới. Thực tế, Chỉ số PMI ngành sản xuất tháng 2 vừa qua tiếp tục tăng cao, trở lại mức như trước khi bùng phát biến chủng Delta vào năm ngoái. Trong khi đó, với chiến lược chuyển hướng thích nghi an toàn với dịch bệnh được thực hiện từ cuối năm 2021; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đang thúc đẩy triển khai và mới nhất là Chương trình phòng, chống dịch Covid-19 vừa được Chính phủ ban hành, cho thấy Việt Nam đã thực sự sẵn sàng cho trạng thái bình thường mới, không để dịch bệnh - nguyên nhân chính của mọi khó khăn trong năm vừa qua - một lần nữa ảnh hưởng đến nền kinh tế, trong đó có hoạt động sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, các yếu tố phát sinh mới từ bên ngoài đang khiến triển vọng với xuất khẩu cũng trở nên bất định hơn. Báo cáo cập nhật kinh tế vĩ mô mới nhất của WB nhận định, các rủi ro mới phát sinh như xung đột Nga - Ukraine hiện nay đang làm gia tăng bất định của phục hồi kinh tế, tăng áp lực lạm phát và tạo ra những căng thẳng mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có những thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam như Hoa Kỳ, châu Âu, Trung Quốc. Trong bối cảnh đó, WB khuyến nghị: “Nên khuyến khích doanh nghiệp xuất khẩu tìm kiếm thị trường mới và đổi mới sáng tạo sang những sản phẩm mới thông qua các chuỗi giá trị toàn cầu (GVC) và các FTA hiện có để tăng cường khả năng chống chịu của xuất khẩu”.

Đây cũng là khuyến nghị được nhiều chuyên gia đưa ra, trong đó không chỉ về thị trường xuất khẩu mà cần đa dạng cả các thị trường nhập khẩu nguyên liệu đầu vào. Cùng với đó, những nỗ lực kiềm chế đà tăng của giá xăng dầu trong nước trong tương quan với đà tăng của giá dầu thế giới như dự kiến giảm thuế bảo vệ môi trường vừa qua là cần thiết và cần tiếp tục có thêm các giải pháp khác, từ đó góp phần bình ổn và giảm được giá nguyên liệu đầu vào, giảm chi phí sản xuất cho doanh nghiệp, qua đó giữ được lợi thế cạnh tranh về giá trong xuất khẩu cho các hàng hóa Việt Nam.