Thúc đẩy thị trường tài chính xanh phát triển nhanh và bền vững

Tại Hội thảo, các ý kiến chỉ ra, sự hình thành và phát triển của thị trường tài chính xanh tại Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển sơ khai, nhưng cũng có rất nhiều tiềm năng. Vì vậy, cần có nhiều nỗ lực và biện pháp đồng bộ để thúc đẩy thị trường tài chính xanh phát triển nhanh và bền vững hơn, tiệm cận với trình độ quốc tế.

Tín dụng xanh đã có bước phát triển đáng kể

Thông tin tại Hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN chia sẻ, ngành Ngân hàng với vai trò là kênh dẫn vốn quan trọng, hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng kinh tế, vì vậy, việc triển khai các giải pháp từ ngành Ngân hàng sẽ định hướng dòng vốn tín dụng đầu tư vào các dự án xanh, thân thiện với môi trường. Từ đó góp phần thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, phát triển bền vững. Thời gian qua, NHNN đã chủ động lồng ghép trong quá trình điều hành chính sách tiền tệ, xây dựng các giải pháp, chương trình trong hoạt động tín dụng và ngân hàng, góp phần hỗ trợ nền kinh tế chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Toàn cảnh Hội thảo

Đặc biệt, vừa qua, NHNN đã ban hành Thông tư số 17/2022/TT-NHNN hướng dẫn TCTD thực hiện quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng thể hiện trách nhiệm của ngành Ngân hàng thực hiện công tác bảo vệ môi trường. Đồng thời, tăng cường khả năng quản trị rủi ro của TCTD trước rủi ro về môi trường của các dự án đầu tư thuộc nhóm có tác động xấu tới môi trường, nâng cao chất lượng tín dụng, an toàn và hiệu quả hoạt động kinh doanh ngân hàng; tiệm cận dần với thông lệ quốc tế. Theo quy định tại Thông tư 17, các TCTD phải hoàn thành việc xây dựng quy định nội bộ để quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng trước ngày 1/6/2023.

Bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN phát biểu tại Hội thảo

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên, thời gian qua, nhận thức của hệ thống ngân hàng đã có sự chuyển biến rõ rệt trong thực hiện cấp tín dụng cho các ngành, lĩnh vực xanh, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để thực hiện mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh.

Minh chứng là giai đoạn 2017-2022, dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực xanh có mức tăng trưởng dư nợ bình quân đạt hơn 23%/năm. Đến 30/9/2023, dư nợ cấp tín dụng xanh đạt hơn 564 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,4% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Trong số 12 lĩnh vực xanh NHNN hướng dẫn các TCTD cho vay, dư nợ tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm gần 45%) và nông nghiệp xanh (hơn 30%). Các TCTD đã tăng cường đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng với dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt gần hơn 2,67 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 21%/tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế.

Chia sẻ về nhu cầu và khả năng đáp ứng vốn cho doanh nghiệp, bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng Giám đốc Agribank cho biết, từ nguồn vốn tài trợ của Agribank, nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao đã và đang hình thành trên khắp mọi vùng, miền của đất nước, như mô hình trồng hoa (Lâm Đồng), cánh đồng mẫu lớn (Cần Thơ), cá tra (An Giang), chăn nuôi lợn (Hà Nam), mía (Khánh Hòa), ngô (Sơn La)…, tạo được sự đồng thuận cao giữa doanh nghiệp và người dân.

Đến nay, doanh số cho vay nông nghiệp sạch, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của Agribank đạt trên 30.000 tỷ đồng, chiếm 50% tổng nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực này, dư nợ đạt 2.000 tỷ đồng với hơn 300 khách hàng (trong đó, hơn 98% khách hàng là cá nhân, chủ trang trại, tổ hợp tác...).

Bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng Giám đốc Agribank chia sẻ về nhu cầu và khả năng đáp ứng vốn cho doanh nghiệp tại ngân hàng

Bà Bình thông tin, hiện Agribank đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn triển khai thực hiện Quyết định số 1490/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 27/11/2023 nhằm thực hiện mục tiêu đến năm 2030 hình thành 1 triệu ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững. Thông qua đó, nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững của ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam.

Hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường tài chính xanh

Theo bà Tùng, bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai các giải pháp nhằm thúc đẩy tín dụng xanh hiện nay còn gặp một số khó khăn như: Chưa có quy định chung của Quốc gia về tiêu chí, danh mục dự án xanh cho các ngành/lĩnh vực theo hệ thống phân ngành kinh tế, làm căn cứ để các TCTD xác định cấp tín dụng xanh. Đây cũng là lý do các TCTD chưa có căn cứ để thống kê đầy đủ nguồn lực ngân hàng đầu tư cho lĩnh vực xanh (hiện số liệu dư nợ cấp tín dụng xanh ghi nhận từ phía các TCTD chiếm tỷ trọng 4,4% tổng dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế).

Ngoài ra, các kênh huy động vốn dài hạn cho dự án xanh chưa thực sự phát triển như thị trường trái phiếu xanh, gây áp lực vốn dài hạn cho hệ thống ngân hàng.

Theo ông Nguyễn Tùng Anh, Trưởng phòng Nghiên cứu Kinh tế & Tín dụng Trưởng bộ phận Dịch vụ Tài chính Bền vững, Finn Group, đối với tín dụng xanh, Việt Nam đã ghi nhận một quá trình phát triển đáng kể, nhưng đối với thị trường tài chính xanh, trái phiếu xanh Việt Nam được nhắc đến và thúc đẩy rất nhiều trong thời gian qua, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế.

Cụ thể, các sản phẩm tài chính xanh tại Việt Nam vẫn còn mới và chưa thực sự tạo được một làn sóng mới đóng góp đáng kể cho quá trình chuyển đổi và phát triển xanh của nền kinh tế. Bên cạnh một số trái phiếu doanh nghiệp xanh phát hành bằng nội tệ và ngoại tệ, vẫn còn vắng bóng trái phiếu doanh nghiệp phi tài chính bằng nội tệ trong khi đây lại là một cấu phần quan trọng trong sản xuất kinh doanh.

Theo ông Tùng Anh, nếu thực sự khơi thông, khai mở sẽ giúp doanh nghiệp đa dạng hóa nguồn lực cho doanh nghiệp thực hiện các dự án vừa tạo lợi ích cho doanh nghiệp, vừa góp phần chống biến đổi khí hậu và giảm khí thải nhà kính. Bên cạnh đó, trong thời gian tới Việt Nam cũng cần tập trung phát triển đa dạng các loại hình sản phẩm khác như trái phiếu chính phủ xanh, chứng chỉ quỹ đầu tư xanh, chứng chỉ carbon...

Ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB chia sẻ tại Hội thảo

Còn theo ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia kinh tế trưởng ADB, biện pháp cần thiết nhất và đầu tiên để phát triển nguồn vốn xanh là tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về tài chính xanh phù hợp với thực tiễn Việt Nam và tương thích với thông lệ, chuẩn mực quốc tế để đảm bảo tính thống nhất và minh bạch.

Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển tài chính xanh và đồng thời cũng thúc đẩy phát triển thị trường tài chính nói chung, đặc biệt là thị trường vốn. Cần hoàn thiện cả khuôn khổ luật lệ cho các ngành kinh tế xanh nói chung, và phát triển thị trường tài chính thông thường để tạo nền tảng cho tài chính xanh. Các khuôn khổ này có thể bao gồm yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện báo cáo bắt buộc tự đánh giá tác động của mình đến các tiêu chí xanh.