Triển khai thuế điện tử cho hộ kinh doanh: Cần có lộ trình và giải pháp truyền thông đồng hành

Các chuyên gia cho rằng để thuế điện tử đi vào đời sống bền vững, cần lộ trình phù hợp và giải pháp đồng bộ, trong đó truyền thông, hướng dẫn và hỗ trợ kỹ thuật cho hộ kinh doanh là yếu tố sống còn.

Còn nhiều băn khoăn vì thủ tục mới

Trong hơn 2 năm qua, ngành thuế đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử đến từng hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế coi đây là bước quan trọng để hiện đại hóa quản lý thuế, hạn chế gian lận, thất thu và đảm bảo công bằng giữa các loại hình kinh doanh.

Tuy nhiên, ở nhiều địa phương, nhất là các chợ truyền thống và khu vực nông thôn, việc áp dụng hóa đơn điện tử gặp không ít phản ứng. Nhiều tiểu thương lo ngại “bị soi” doanh thu, sợ nghĩa vụ thuế tăng lên, hoặc đơn giản là không biết cách sử dụng phần mềm và thiết bị cần thiết.

Số liệu từ ngành thuế cũng từng ghi nhận một số hộ kinh doanh ở chợ truyền thống tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã tạm ngừng kinh doanh trong giai đoạn đầu triển khai hóa đơn điện tử tự in.

Ông Phạm Ngọc Toàn, chuyên gia tài chính công cho biết, phản ứng đó không bất ngờ, vì nhiều người buôn bán nhỏ chưa từng tiếp xúc quy trình số.

Tuyên truyền và đồng hành là yếu tố quyết định

Thực tế này cho thấy, giải pháp quan trọng đầu tiên là tuyên truyền, hướng dẫn và giải thích thật dễ hiểu.

Bộ Tài chính đã chỉ đạo Cục Thuế giãn lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử cho các hộ kinh doanh nhỏ, phân loại đối tượng theo quy mô doanh thu để triển khai phù hợp.

Ông Lê Tuấn Anh, cán bộ thuế tại một chi cục thuế ở Đồng Nai cho biết, đơn vị đến tận chợ, làm việc với ban quản lý chợ, mời tiểu thương họp riêng để giải thích từng bước. Có người ban đầu cự tuyệt nhưng sau khi nghe rõ quyền lợi, nghĩa vụ và được hướng dẫn thao tác thì dần yên tâm.

Nhiều ý kiến chuyên gia đề xuất cần tăng cường truyền thông qua nhiều kênh, như qua mạng xã hội, làm video hướng dẫn, thậm chí phát tờ rơi minh họa thật dễ hiểu.

Bên cạnh tuyên truyền, một giải pháp thiết thực khác là đầu tư hạ tầng công nghệ ở chợ truyền thống, nơi nhiều sạp hàng chưa có wifi ổn định, chưa quen dùng điện thoại thông minh.

Ở một số địa phương, chính quyền phối hợp doanh nghiệp cung cấp phần mềm xuất hóa đơn điện tử miễn phí hoặc giá rẻ, đồng thời tổ chức tập huấn trực tiếp ngay tại chợ. Đây là mô hình cần nhân rộng.

Thuế điện tử, hóa đơn điện tử là xu hướng quản lý văn minh, minh bạch, chống thất thu ngân sách

Lộ trình linh hoạt để tránh “một mẫu số chung”

Nhiều chuyên gia nhấn mạnh giải pháp quan trọng khác là xây dựng lộ trình áp dụng phù hợp theo đặc điểm vùng miền và quy mô kinh doanh.

PGS.TS Nguyễn Văn Phụng (nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn – Tổng cục Thuế) cho rằng, không thể ép buộc tất cả hộ kinh doanh giống nhau. Phải phân loại: hộ lớn, có hóa đơn đầu vào, doanh thu cao thì áp trước. Những hộ siêu nhỏ, buôn bán lẻ truyền thống phải được hỗ trợ lâu dài, áp dụng sau.

Một số địa phương như Cần Thơ, Đà Nẵng đã thử nghiệm mô hình chia nhóm hộ kinh doanh để áp dụng dần, giảm áp lực và tránh tình trạng hộ kinh doanh nghỉ bán hàng loạt.

Đồng thời, cần thay đổi cách tiếp cận từ quản lý “đánh mạnh, thu đủ ngay lập tức” sang xây dựng niềm tin lâu dài.

Chống thất thu thuế là cần thiết, nhưng không thể làm cứng nhắc. Ngành thuế cần cải tiến thủ tục, giảm bước kê khai, tích hợp trên điện thoại di động dễ dùng. Ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội hiện đã có một số app xuất hóa đơn điện tử đơn giản, nhưng độ phổ biến chưa cao.

Thuế điện tử, hóa đơn điện tử là xu hướng quản lý văn minh, minh bạch, chống thất thu ngân sách. Tuy nhiên, hộ kinh doanh nhỏ lẻ, chợ truyền thống có đặc thù riêng, cần lộ trình và giải pháp truyền thông và sự hỗ trợ kỹ thuật phù hợp.

Nếu chỉ áp lệnh hành chính, không truyền thông đủ, không hướng dẫn đủ sẽ gây phản ứng tiêu cực và tác dụng ngược. Thành công trong chính sách này sẽ phụ thuộc vào khả năng đồng hành, thuyết phục và hỗ trợ người dân thay đổi thói quen cũ sang cách làm mới, vì lợi ích chung.