Vốn ngắn khó lo đường dài
Dư vốn vẫn phòng thủ
Thừa nhận việc các ngân hàng đang huy động khá tốt, bà Võ Thị Thanh Tuyền - Giám đốc Khối khách hàng cá nhân, NHTMCP An Bình (ABBANK) chia sẻ, sau một tháng triển khai rộng rãi chương trình chứng chỉ tiền gửi đã thu hút được khoảng 4.000 khách hàng tham gia với tổng doanh số đạt gần 1.100 tỷ đồng.
Quả thật, điểm lại những con số thống kê của NHNN dễ nhận thấy số dư tiền gửi càng về cuối năm càng vượt xa dư nợ cho vay trên toàn hệ thống ngân hàng. Dư vốn, trong khi đầu ra tín dụng gặp khó nên các ngân hàng tìm nơi “trú ẩn” cho đồng vốn vào trái phiếu Chính phủ và tín phiếu NHNN.
Điều đó lý giải vì sao, chỉ trong ngày 23/11, NHNN hút về hơn 2.000 tỷ đồng bằng việc phát hành tín phiếu. Nếu tính cả ba ngày (21, 22 và 23/11/2012), NHNN liên tục phát hành tín phiếu với tổng giá trị 10.420 tỷ đồng. Đối với trái phiếu Chính phủ, tuần qua, mặc dù lãi suất giảm mạnh (mất 15 điểm, còn 9,35%/năm kỳ hạn 2 năm và mất 30 điểm, còn 9,55%/năm kỳ hạn 3 năm) nhưng thị trường sơ cấp vẫn trúng thầu 3.000 tỷ đồng do Kho bạc Nhà nước phát hành.
Vốn nhiều, sợ phát sinh nợ xấu, ngân hàng cho vay nhỏ giọt. (Ảnh: BT)
Rõ ràng, dòng vốn đã neo lại ở trái phiếu và tín phiếu rất lớn. Tất cả những điều trên cho thấy, nhiều ngân hàng đang dư thanh khoản khá lớn. Mặc dù lãi suất trái phiếu Chính phủ, tín phiếu NHNN khá thấp so với lãi suất huy động, song trong bối cảnh tín dụng gặp khó như hiện nay, đây vẫn là lựa chọn hợp lý của các TCTD: vừa đảm bảo sinh lời cũng như đảm bảo thanh khoản.
Trả lời báo chí gần đây, ông Phan Huy Khang - Tổng giám đốc NHTMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank) cũng thừa nhận, Sacombank vừa mua 300 tỷ đồng trái phiếu của UBND TP. Hồ Chí Minh, mục tiêu vừa sinh lời lại vừa đảm bảo khả năng thanh toán. “Hay nói đúng hơn, đó là một sự phòng thủ khi thanh khoản trở nên khó khăn thường trực trong những năm gần đây”, tổng giám đốc một ngân hàng chia sẻ.
Cho vay nhát tay
Thực ra, trong bối cảnh nền kinh tế còn khó khăn, sức khỏe của DN giảm sút, việc các ngân hàng thận trọng trong cho vay cũng là điều dễ hiểu. Song, ở khía cạnh nào đó, các chuyên gia cho rằng sự thận trọng quá mức cũng nảy sinh nhiều vấn đề đó là dòng vốn không chảy vào sản xuất kinh doanh; và về lâu dài bản thân các TCTD sẽ phải chịu lỗ.
Hiện các ngân hàng hạn chế tối đa cho vay đối với những DN không chứng minh phương án sản xuất kinh doanh khả thi, hiệu quả không cao, đặc biệt thu hẹp các khoản tín dụng trung và dài hạn. Về lãi vay, khối ngân hàng đã có điều chỉnh rất tích cực trong thời gian qua, tuy nhiên để tiếp cận nguồn vốn này, DN phải đáp ứng các điều kiện của ngân hàng. Ngoài ra, các gói tín dụng ưu đãi ngân hàng triển khai chủ yếu chỉ cho vay những đối tượng khách hàng thân hữu để phòng tránh rủi ro.
Ví như, NHTMCP Quân đội (MB) triển khai gói tín dụng 2.000 tỷ đồng dành cho DNNVV. Điều kiện áp dụng đối với các khách hàng có xếp hạng tín dụng từ loại A trở lên, không có nợ xấu tại thời điểm xét giải ngân; có sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử - eMB. Đồng thời ưu tiên DN thuộc các nhóm ngành theo định hướng phát triển tín dụng ưu tiên như: xuất khẩu mũi nhọn, phân phối, thiết bị điện, điện tử…
Theo đó, người vay ở MB được hưởng lãi vay trong gói ưu đãi từ 11,8% đến 12,5%/năm đối với các khoản giải ngân mới, thời hạn cho vay tối đa 6 tháng và thời gian ưu đãi lãi suất là 3 tháng đầu tiên. ACB dành 1000 tỷ đồng lãi suất 13,8%/năm cho cá nhân vay bổ sung vốn lưu động cho sản xuất kinh doanh.
ABBANK, Sacombank cùng có gói 1.000 tỷ đồng ưu đãi lãi suất cho vay sản xuất kinh doanh, vay tiêu dùng, một số ngân hàng khác cũng có mức tương tự nhưng tất cả đều giảm lãi vay trong 3 tháng đầu với kỳ hạn vay rất ngắn.
Cho vay kỳ hạn ngắn mang tính chất tình huống của các ngân hàng, được ông Lê Viết Hải - Giám đốc Khối DNNVV của MB cho biết, thời điểm cuối năm nhu cầu vốn của các DN tăng cao do nhu cầu tiêu dùng hàng hóa dịch trên thị trường tăng. MB cũng tung ra gói 2.000 tỷ đồng lãi vay ưu đãi cho DNNVV không ngoài mục tiêu hỗ trợ họ tiếp cận được nguồn vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh với chi phí thấp. Do đây là nhóm đối tượng nằm trong diện ưu tiên cung cấp tín dụng theo chỉ đạo của NHNN.
Tuy nhiên, ông Hải cũng nhìn nhận rằng, vài năm gần đây, bối cảnh kinh tế thay đổi dẫn tới tình hình kinh doanh của khách hàng thay đổi theo, làm cho các dự báo của ngân hàng về hoạt động kinh doanh của DN càng ngày càng theo chiều hướng xấu. Có thể nói hầu hết các DN đi vay và không đi vay thì đều khó hình dung hết những khó khăn trong điều kiện thị trường hiện nay.
“Rủi ro với ngân hàng lúc này là không hiểu rõ khách hàng, không đánh giá đúng khả năng tài chính của họ dẫn tới việc cho vay những khách hàng yếu và không có khả năng vượt qua khủng hoảng. Theo đó, nghiệp vụ thẩm định đòi hỏi khắt khe và tất cả các khoản vay đều phải được thông qua cấp cao nhất là ban tín dụng hội sở trở lên”, ông Hải nói.
Đây được xem là một ứng xử cần thiết và phù hợp với thực tế hoạt động của hệ thống ngân hàng trong bối cảnh kinh tế khó khăn. Tuy nhiên, phía sau đó là DN khó tiếp cận vốn trong khi ngân hàng không tìm ra khách hàng tốt để cho vay, làm cho tăng trưởng tín dụng thấp do các ngân hàng lo ngại nợ xấu phát sinh.
Quỳnh Vũ