Chống buôn lậu và gian lận thương mại: Chủ động vượt qua những thách thức

Xử lý nghiêm cán bộ tiếp tay cho buôn lậu và gian lận thương mại

Thời gian gần đây, liên tục có các vụ buôn lậu rượu, bia, thuốc lá, hàng cấm… bị bắt giữ. Các vụ việc vi phạm diễn ra ở tất cả các tuyến biên giới, cửa khẩu đường bộ, đường biển, đường hàng không, bưu điện quốc tế... Tính riêng trong dịp Tết Nguyên đán, từ giữa tháng 12/2018 đến 15/2/2019, đã có 2.643 vụ vi phạm bị phát hiện và xử lý, thu về NSNN đạt 29,471 tỷ đồng; cơ quan Hải quan đã ban hành 7 quyết định khởi tố, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 15 vụ.

Công tác chống buôn lậu, hàng giả, hàng cấm được đẩy mạnh với nhiều biện pháp triển khai đồng loạt và mạnh mẽ

Ông Nguyễn Khánh Quang, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết, với quyết tâm “tích cực, chủ động” trong phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, tổng cục đã chỉ đạo các lực lượng chức năng thực hiện quyết liệt, hiệu quả nhiều giải pháp. Ngành Hải quan đã chủ động kiểm soát được tình hình, chủ động phát hiện và đấu tranh triệt để với các phương thức, thủ đoạn mới, triệt phá thành công nhiều chuyên án, vụ việc lớn, phức tạp, bóc gỡ thành công nhiều ổ nhóm, tụ điểm buôn lậu.

Lực lượng Hải quan cũng xác định các tuyến, địa bàn, nhóm hàng hóa trọng điểm, các hiện tượng nổi cộm để lập chuyên án đấu tranh, đồng thời tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ khu vực cửa khẩu đường bộ, cảng biển, cảng sông, cảng hàng không dân dụng quốc tế, bưu điện quốc tế và các địa điểm khác thuộc địa bàn kiểm soát hải quan.

Cho dù công tác chống buôn lậu, hàng giả, hàng cấm được đẩy mạnh với nhiều biện pháp triển khai đồng loạt và mạnh mẽ với sự tham gia của các lực lượng liên ngành, nhưng tình hình vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Không chỉ vượt biên trái phép, hàng lậu còn đi thẳng qua khu vực cửa khẩu chính ngạch bằng nhiều thủ đoạn khác nhau, phổ biến nhất là găm cắm trong các phương tiện vận tải, trên hành lý mang theo người...; vận chuyển qua nhiều chặng để qua mắt các cơ quan chức năng…

Hải quan gặp khó

Ông Quang cho biết, ngành Hải quan và lực lượng chống buôn lậu và gian lận thương mại đặt trọng tâm là kiểm soát chặt các nhóm mặt hàng cấm, hàng hóa ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng nhập khẩu có điều kiện, có thuế suất cao và các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu... Tại những tuyến, địa bàn nổi cộm, tập trung tăng cường chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới các mặt hàng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật giả, kém chất lượng, tăng cường công tác phòng, chống ma tuý và quản lý tiền chất…

Tuy nhiên, hiện ngành Hải quan đang phải đối mặt với một số khó khăn lớn.

Thứ nhất, thẩm quyền điều tra theo thủ tục tố tụng hình sự và thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính với hình thức “phạt tiền” và “tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính” của cơ quan hải quan còn bị hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến công tác điều tra, xử lý của ngành Hải quan. Pháp luật hiện hành chỉ quy định cho cơ quan h có thẩm quyền điều tra theo tố tụng hình sự đối với 3 tội danh “Buôn lậu”, “Vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới” và “Sản xuất, buôn bán hàng cấm”. Nhưng trong thực tế, có rất nhiều loại tội phạm xảy ra thuộc phạm vi quản lý của ngành Hải quan như: vận chuyển trái phép vũ khí, ma túy qua biên giới; trốn thuế, rửa tiền, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng giả… Khi phát hiện những hành vi phạm tội này, cơ quan hải quan phải chuyển cho cơ quan điều tra dẫn tới mất rất nhiều thời gian về thủ tục hành chính, không bảo đảm được tính nhanh chóng kịp thời trong phát hiện, điều tra tội phạm.

Thứ hai, hiện chi cục trưởng, đội trưởng đội kiểm soát hải quan và tương đương chỉ được phạt tiền và tịch thu tang vật vi phạm có trị giá không vượt quá 25 triệu đồng với cá nhân và không quá 50 triệu đồng với tổ chức. Thẩm quyền của cấp cục trưởng chỉ được phạt tiền và tịch thu hàng hóa vi phạm có trị giá không vượt quá 50 triệu đối với cá nhân, 100 triệu đồng đối với tổ chức. Nhưng thực tế, nhiều vụ trị giá hàng vi phạm cao hơn so với quy định này nhiều nên cơ quan hải quan phải chuyển vụ việc đến cơ quan có thẩm quyền cao hơn xử lý, khiến vụ việc bị kéo dài.

Thứ ba, Bộ luật Tố tụng hình sự cũng quy định tạm giữ người là một biện pháp ngăn chặn, nhưng cơ quan hải quan khi phát hiện tội phạm tại cửa khẩu lại không được phép tạm giữ, bắt người. Nhiều đối tượng phạm tội có quốc tịch nước ngoài, nếu không quy định cơ quan hải quan được quyền bắt người, giữ người thì việc điều tra, truy tố gặp khó khăn.

Thứ tư, một số quy định của pháp luật về hoạt động thương mại, về thủ tục hàng hóa tạm nhập - tái xuất, trung chuyển, chuyển khẩu chưa ràng buộc được trách nhiệm pháp lý của doanh nghiệp. Quy định hiện hành chưa quy được trách nhiệm pháp lý với đối tượng kinh doanh kho bãi, bốc xếp, người vận chuyển, không xử lý được chủ thể vi phạm là người nước ngoài… nên buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới vẫn tiếp diễn.

Tuy nhiên, để làm tốt công tác chống buôn lậu, lãnh đạo Tổng cục Hải quan yêu cầu toàn ngành quyết liệt, chủ động tổ chức lực lượng, tập trung nguồn lực, phương tiện nghiệp vụ, triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được giao. Đồng thời, gắn trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị với kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Cùng với đó, tổng cục cũng yêu cầu các đơn vị chủ động phối hợp các lực lượng chức năng và chính quyền địa phương để chia sẻ thông tin, đấu tranh phát hiện, bắt giữ đối tượng và hàng hóa vi phạm góp phần bình ổn thị trường, thúc đẩy sản xuất trong nước.