Cơ chế xin cho khiến thị trường méo mó

	Đủ điều kiện để kiểm soát kinh tế vĩ mô
	Nền kinh tế bắt đầu giảm tốc
	Nên ưu tiên ổn định tài chính

“Không gian tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đang ngày một eo hẹp vì chưa có được thị trường cạnh tranh thực sự nên không dễ dàng đạt được mục tiêu của Nghị định 19/2018”, TS. Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương phát biểu tại Hội thảo đánh giá một năm thực hiện Chương trình hỗ trợ về cải cách và tái cơ cấu kinh tế của Chính phủ 2016 – 2021 do Austrailia tài trợ (Aus4Reform). Đã vậy, cơ chế xin cho đang làm cho thị trường méo mó, triệt tiêu sáng tạo và cạnh tranh công bằng.

Môi trường kinh doanh của Việt Nam còn ở thứ hạng thấp

Chỉ có cạnh tranh công bằng mới tạo động lực và áp lực buộc DN và cả quốc gia phải liên tục cải tiến, thay đổi cách thức quản lý, áp dụng khoa học công nghệ, liên tục sáng tạo mới để tạo ra sản phẩm, dịch vụ chất lượng tốt, khả năng cạnh tranh cao. “Trong kinh tế thị trường cạnh tranh công bằng là động lực và động năng phát triển. Cần phải đảm bảo cạnh tranh công bằng, cần phải dỡ bỏ các rào cản gia nhập thị trường, hàng rào bất hợp lý để tăng quy mô, mức độ cạnh tranh của thị trường” - là Giám đốc chương trình Aus4Reform, Viện trưởng Cung phát biểu.

Nhưng đáng tiếc, Chính phủ chưa làm được nhiều, chưa phát triển được thị trường các nhân tố sản xuất khiến cho nguồn lực chưa được phân bổ theo nguyên tắc thị trường… làm cho không gian tăng trưởng đang hẹp lại. Chính phủ vẫn đang loay hoay để tăng trưởng chứ chưa mở rộng được không gian phát triển kinh tế, đặc biệt là huy động, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực của đất nước.

Nhìn lại một năm đầu hoạt động, Aus4Reform đã góp phần tích cực vào nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh theo Nghị quyết 19 và Nghị quyết 35. Hàng nghìn giấy phép con và điều kiện kinh doanh bất hợp lý đã được chỉ ra và đề nghị bãi bỏ. "Con số 3.000 điều kiện kinh doanh được đưa ra khiến nhiều người bị sốc”, ông Cung cho biết.

Từ những đề xuất này, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo, nhiều bộ tích cực cắt bỏ điều kiện kinh doanh. Thủ tướng đã ký Nghị định cắt giảm 675 điều kiện kinh doanh. Sẽ có 738 điều kiện kinh doanh được cắt bỏ và đơn giản hoá. Kiểm tra chuyên ngành cũng được cải thiện. Số hàng hoá kiểm tra trước thông quan giảm được hơn 15 điểm %, gần đạt mục tiêu đề ra là phải giảm được ít nhất 20 điểm %. Tỷ lệ hàng hoá phải kiểm tra chuyên ngành trước thông quan cũng giảm được hơn 1/3. Môi trường đầu tư kinh doanh cũng đã có sự cải thiện, tăng được 14 bậc trên bảng xếp hạng, đạt vị trí thứ 68. Năng lực cạnh tranh Việt Nam cũng được Diễn đàn Kinh tế thế giới nâng hạng ở một số tiêu chí như hiệu quả của thị trường lao động, sự phát triển của thị trường tài chính, mức độ sẵn sàng về công nghệ...

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều việc phải làm. “Môi trường kinh doanh của Việt Nam còn ở thứ hạng thấp, các mục tiêu của các Nghị quyết 19 vẫn chưa đạt cần tiếp tục cải thiện, nhất là về thể chế, giảm các điều kiện kinh doanh, các giấy phép con, tăng tính minh bạch, xây dựng Chính phủ điện tử, nền kinh tế số”, theo TS. Lê Đăng Doanh – nguyên Viện trưởng CIEM.

Chính phủ quyết tâm thực hiện mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh, năm 2018 phấn đấu xếp hạng ở vị trí thứ 50 - 60, tăng khoảng 8 - 10 bậc so với vị trí 68/190 hiện nay. Về khởi sự kinh doanh, phải cải thiện ít nhất 40 bậc từ vị trí 123 hiện nay, lên vị trí 83/190 nền kinh tế. Giấy phép xây dựng cũng phải giảm thêm 47 ngày xuống còn 119 ngày; thời gian nộp bảo hiểm xã hội cũng phải rút ngắn xuống còn 168 giờ thay vì mất 498 giờ/năm như hiện nay. Đặc biệt, buộc phải cắt giảm 50% danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành.

Nghị quyết 19 yêu cầu cắt bỏ và đơn giản hóa hơn 1.968 ĐKKD; các bộ sẽ phải cắt giảm 500 ĐKKD trong các thông tư và dự thảo nghị định. Đây sẽ là áp lực rất lớn và cần quyết tâm lớn hơn năm 2017. Nhưng theo ông Cung, thực hiện được mục tiêu của Nghị quyết 19 không hề dễ dàng.

Dù Việt Nam có nhiều chỉ số tăng điểm nhưng thứ hạng của Việt Nam lại thụt lùi vì tốc độ cải cách của Việt Nam vẫn thấp hơn các nước trong khu vực. Dù Chính phủ và một số bộ thực hiện thủ tục trực tuyến của Chính phủ điện tử trong thông quan hải quan, nộp thuế và đăng ký kinh doanh qua mạng (online), nhưng nhiều công chức, cơ quan công quyền vẫn lần chần với việc thực hiện online, vẫn muốn giải quyết trực tiếp kiểu truyền thống.

Đã vậy, tình trạng muốn khuyến nghị được lọt tai phải biết viết cho mềm mại. Những cụm từ như "phê bình", "đề nghị phê bình" bộ này, bộ kia, ông nọ, ông kia thường rất ít được dùng mà họ phải thay bằng những cụm từ nhẹ nhàng hơn như nhắc nhở, đốc thúc... Những từ nhẹ hơn thì áp lực buộc phải đổi thay cũng nhẹ hơn”, Giám đốc Aus4Reform – Viện trưởng Nguyễn Đình Cung cho biết.

Để đạt được mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh mà Chính phủ đặt ra, bên cạnh việc tiếp tục cắt bỏ điều kiện kinh doanh, đẩy mạnh cải cách thì khung khổ tư duy mới là cần có một chương trình tổng thể quốc gia về cạnh tranh. “Vấn đề cạnh tranh không chỉ còn là một vấn đề của một quốc gia, nên cơ quan cạnh tranh Việt Nam cũng cần đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả quá trình hợp tác quốc tế trong thực thi cạnh tranh”, theo ông Trương Đình Tuyển, cựu chuyên gia tư vấn của Thủ tướng.