Dự án chậm tiến độ do luật hay năng lực triển khai?

	Quốc hội thảo luận ở tổ về việc phân bổ nguồn dự phòng đầu tư công trung hạn
	Chưa thống nhất tiêu chí phân loại dự án trọng điểm quốc gia

Một số ý kiến đồng tình với phương án I: Quốc hội quyết định Kế hoạch ĐTCTH bao gồm tổng mức đầu tư, tiêu chí, danh mục và mức vốn bố trí cho từng dự án chi đầu tư từ NSTW theo đúng tinh thần của Hiến pháp. Song bên cạnh đó, một đại biểu lại đồng tình với phương án II như Chính phủ và một số ĐBQH đề nghị quy định: Quốc hội quyết định tổng mức, giao Chính phủ quyết định, điều chỉnh danh mục dự án theo đúng khung Kế hoạch ĐTCTH được Quốc hội thông qua.

Ảnh minh họa

Phân cấp mạnh, đẩy nhanh giải ngân?

Ủng hộ phương án II, đại biểu Nguyễn Văn Sơn (Hà Tĩnh) và đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Bình Phước) cho biết, nếu quy định phương án I, có thể phát sinh những khó khăn do quy trình lọc dự án và thực hiện thủ tục chuẩn bị dự án. Các đơn vị sẽ không thể chuẩn bị kịp thủ tục quyết định chủ trương đầu tư dự án tại thời điểm báo cáo Quốc hội mà chỉ có thể tổng hợp được các dự án chuyển tiếp và một số dự án đã hoàn thiện thủ tục và chủ trương đầu tư.

Với số lượng khoảng 9.000 dự án sử dụng vốn NSTW, việc Quốc hội phê duyệt điều chỉnh danh mục mức vốn cho từng dự án là không thực tế và không có tính khả thi khi phải kèm theo đó hàng nghìn trang phụ biểu và phụ lục kèm theo. Việc nghiên cứu số lượng lớn tài liệu này của các vị đại biểu Quốc hội trong thời gian ngắn là không đáp ứng được chất lượng, phân tích nội dung dự án để có thể đưa ra các quyết định chính xác nhất. Quốc hội cũng không đủ thời gian, nguồn lực để thẩm định nội dung điều chỉnh.

Bên cạnh đó, trong thực tế vẫn còn một số lượng vốn nhất định cần để dưới dạng chưa phân bổ, trong trường hợp bắt buộc phân bổ hết thì chắc chắn có một danh mục dự án chỉ có thông tin sơ bộ mà chưa có công tác chuẩn bị đầu tư. Do vậy, quy định này rất hình thức và dẫn đến bất cập nếu chuẩn bị dự án đầu tư, thông tin có thay đổi lại báo cáo Quốc hội điều chỉnh dự án làm cho dự án bị kéo dài, mất thời gian, tính linh hoạt trong điều hành kinh tế, điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn gắn với điều kiện của nền kinh tế sẽ rất hạn chế.

Mặt khác, Quốc hội mỗi năm họp 2 kỳ theo luật định, trong khi nhiều dự án đầu tư công đòi hỏi phải có sự điều chỉnh kịp thời, đảm bảo tính linh hoạt hiệu quả nếu đợi đến kỳ họp Quốc hội hoặc giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh sẽ kéo dài thời gian thực hiện dự án và phát sinh nhiều thủ tục hành chính...

“Nếu chọn phương án giao Chính phủ ban hành danh mục ĐTCTH thì quy định Chính phủ cũng phải đảm bảo tuân thủ theo khung quy định do Quốc hội quyết định. Chính phủ chịu trách nhiệm, giám sát tối cao của Quốc hội và nhân dân cả nước đối với quyết định của mình”, các đại biểu kiến nghị.

Giải ngân chậm do triển khai, không phải do luật

Tuy nhiên, luồng ý kiến này không nhận được sự đồng tình của nhiều đại biểu khác. Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) cho rằng, việc Quốc hội quyết định mức vốn cho từng dự án là hoàn toàn khả thi, không mất thời gian nếu Chính phủ Quốc hội chuẩn bị kỹ lưỡng, đúng nguyên tắc định hướng và khi đầu tư không dàn trải từ Trung ương đến địa phương như hiện nay mà chỉ tập trung vào một số ít công trình lớn quan trọng, liên kết vùng miền là những cú huých tạo động lực tăng trưởng.

“Hiện nay Chính phủ phải trình đi, trình lại nhiều lần là do chuẩn bị chưa đạt yêu cầu. Quốc hội hay Ủy ban Thường vụ Quốc hội không thể từ chối khi Chính phủ chuẩn bị đầy đủ đúng quy định”, ông Hàm phát biểu và cho rằng, đề xuất trao thẩm quyền quyết định danh mục mức vốn cho Chính phủ vì lý do mất thời gian phát sinh thủ tục và số lượng dự án nhiều là không thuyết phục.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai (TP. Hà Nội) cũng cho rằng, quyết định danh mục ĐTCTH là vấn đề rất lớn. Trong giai đoạn 2016 - 2020 tổng chi NSNN là 8.025.000 tỷ đồng; trong đó riêng đầu tư phát triển là 2.000.000 tỷ đồng, chiếm 25%. Việc quyết định danh mục cũng đồng nghĩa với việc quyết định phân bổ 2.000.000 tỷ đồng. “Trong tương lai, con số này có thể lớn hơn. Đây là tiền thuế của nhân dân và là một khoản vốn rất lớn. Với vị trí là người đại diện cho nhân dân, Quốc hội không thể không xem xét nội dung này...”, bà Mai cho biết.

Cũng theo đại biểu Mai, công khai, minh bạch là yêu cầu căn bản, cũng là nguyên tắc đầu tiên trong phân bổ ngân sách. Chỉ có công khai, minh bạch mới khắc phục được cơ chế xin, cho; giảm được gánh nặng cho các địa phương trong đề xuất dự án. Việc trình Quốc hội chính là bảo đảm tính công khai, dân chủ, công bằng cho 63 tỉnh, thành phố. Các đại biểu Quốc hội có thể trực tiếp tham gia ý kiến và phương án phân bổ cho chính địa phương mình.

“Nếu Quốc hội không quyết định danh mục thì đó sẽ là một bước lùi trong phân bổ ngân sách. Vì trong lịch sử Quốc hội những năm gần đây, việc phân bổ kế hoạch đầu tư công, giao vốn cho các dự án, về cơ bản được thực hiện bởi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chúng ta cũng không nên tạo ra một tiền lệ khác. Xét về mặt logic, Quốc hội sẽ không thể thông qua tổng mức đầu tư nếu như không biết rằng nguồn tiền rất lớn đó được phân bổ cho mục tiêu nào, cho dự án cụ thể nào. Chính vì vậy, việc trình danh mục là căn cứ để Quốc hội xem xét quyết định tổng mức đầu tư”, đại biểu Mai nhấn mạnh.

Cũng liên quan đến nội dung này, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) cho biết, Điều 69 Hiến pháp khẳng định Quốc hội có 3 chức năng cơ bản đó là lập hiến, lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao. Điều 70 khẳng định nhiệm vụ của Quốc hội là hoạch định chiến lược và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, thực hiện quyền hành pháp. Nếu giao quyền này cho Chính phủ là không đúng với nguyên tắc phân công và tổ chức quyền lực nhà nước.