Gỗ lậu… không biên giới!

Đốn gỗ lậu đang tàn phá cánh rừng lớn nhất thế giới Amazon, Brazil

Tổng thu nhập từ bán gỗ lậu có thể lên tới hàng trăm tỷ USD/năm với tỷ lệ lợi nhuận cao, ngang với buôn ma túy. Điển hình như ở Liberia, những nhà xuất khẩu gỗ chỉ phải chi trả từ 2 - 3 USD tiền thuế cho mỗi m3 gỗ, đối với giấy phép thiếu minh bạch, thậm chí chỉ phải trả có 50 cents. Sau đó, họ sẽ bán số gỗ này với giá 200 USD/m3.

Mới đây, Interpol đã thành công trong việc đấu tranh chống lại một tổ chức lớn chuyên buôn bán gỗ lậu. Sau nhiều tháng điều tra, cảnh sát tại 12 quốc gia Mỹ La tinh đã tịch thu 5.000 m3 và bắt giữ 200 kẻ bị tình nghi. Mặc dù vậy, những con số này chỉ là “muối bỏ bể”.

Tại Liberia, những nhà nhập khẩu gỗ phải có giấy phép hoạt động do Chính phủ cấp. Họ đã lợi dụng lỗ hổng của luật pháp cho phép những chủ sở hữu rừng cam kết cung cấp một lượng gỗ nhỏ theo những quy định ít hà khắc về môi trường. Tổ chức Global Witness ước tính, do được các nhà chức trách lâm nghiệp bảo kê, những công ty kinh doanh này có thể yên tâm có quyền đốn 40% lượng gỗ tại rừng mưa nhiệt đới ở Liberia, chiếm ¼ lãnh thổ đất nước.

Cho đến hiện tại, nhiều công ty ở châu Âu vẫn có thể nhập những mẻ gỗ trái phép mà không sợ bị truy tố. Những quy định mới của Liên minh châu Âu (EU) đứng trên lập trường chặt chẽ hơn, tuy nhiên từng nước thành viên lại có những luật lệ riêng tạo kẽ hở, trong đó bộ luật của Đức còn nhiều thiếu sót nhất.

Trước tình trạng đó, mới đây, quốc gia này đã đi đầu trong các cuộc chiến về môi trường. Một đạo luật đã được đề xuất sẽ truy cứu trách nhiệm hình sự những người nhập khẩu, hoặc thậm chí có tham gia vào hoạt động nhập khẩu gỗ trái phép.

Với những quy định mới về nhập khẩu gỗ, EU đang tìm kiếm giải pháp hài hoà với những chính sách không khoan nhượng của Hoa Kỳ. Từ năm 2008, Hoa Kỳ yêu cầu cung cấp tài liệu đầy đủ về nguồn cung gỗ nhập khẩu. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng hoàn thiện.

Đầu năm 2012, các nhà chức trách quản lý rừng ở Liberia đã đình chỉ việc cấp phép đốn gỗ theo quy mô lớn. Nhiều người cho rằng, những công ty gỗ quốc tế đã làm giấy phép giả để khai thác gỗ bừa bãi. Hàng hóa trên con tàu chở gỗ lậu nổi tiếng Safmarine Akwaba cũng sử dụng giấy phép giả.

Tuy nhiên, bị phạt về tài chính, dù rất nhỏ cũng có thể ảnh hưởng xấu đến hình ảnh của công ty mua gỗ lậu. Điển hình như ở Hoa Kỳ, hãng sản xuất guitar Gibson đã sử dụng cách riêng bất hợp pháp để nhập khẩu gỗ rừng nhiệt đới một cách thiếu minh bạch để làm đàn và đã phải nộp phạt 30.000 USD. Nhưng điều tồi tệ hơn, chính là sự hổ thẹn của công ty khi mà có rất nhiều ngôi sao đã sử dụng ghitar của họ!