Người bán không thiết, người nên mua chẳng… bận tâm

“Tại sao tôi phải mua bảo hiểm?”

	Ảnh minh họa

“Bán một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ 10 triệu đồng, đại lý có ngay 3 triệu. Còn nếu bán bảo hiểm vi mô 350.000 đồng/năm, họ được bao nhiêu?. Chưa kể việc duy trì hợp đồng bảo hiểm với những người nghèo là rất khó khăn, chi phí cao, trong khi người dân lại chẳng mấy quan tâm. Chúng tôi làm là vì trách nhiệm xã hội của DN…”, phản ánh này rất thực tế của một vị đến từ Công ty TNHH Bảo hiểm Nhân thọ Prudential Việt Nam. Vậy bảo hiểm vi mô (BHVM) là gì, tại sao cần thiết cho người nghèo?

BHVM là dịch vụ bảo hiểm được thiết kế riêng nhằm phục vụ cho những người có thu nhập thấp. Vì có thu nhập thấp, nguồn thu không ổn định nên  đây là những người có nguy cơ gặp phải rủi ro cao và dễ bị tác động bởi rủi ro; trong khi họ ít có khả năng tiếp cận với các dịch vụ tài chính.

Ông Andrew Head, Phó giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam cho rằng, BHVM đặc biệt quan trọng trong nỗ lực đưa các dịch vụ tài chính đến với người có thu nhập thấp ở các nước đang phát triển. Trong bối cảnh thế giới ngày càng có nhiều biến động thì những người thu nhập thấp - đối tượng dễ bị tổn thương, nếu có một dịch vụ như BHVM sẽ hỗ trợ họ vượt qua cú sốc sau khi gặp phải rủi ro lớn. Vì khi có bảo hiểm, họ sẽ không phải bán tài sản, hay tiêu những khoản tiết kiệm vốn rất ít ỏi của mình và rơi vào đói, nghèo.

“Với một đất nước tuy đã là nước có thu nhập trung bình, nhưng tỷ lệ người đói nghèo còn cao thì càng cần thiết triển khai BHVM” – ông Andrew Head nhận định.

Thực tế khái niệm BHVM mới xuất hiện trên thế giới khoảng 20 năm trở lại đây và tại Việt Nam được một số DN kinh doanh bảo hiểm triển khai khoảng 2 - 3 năm trở lại đây. Sản phẩm BHVM có mức phí thấp nhất hiện nay là 350.000 đồng/năm của Prudential Việt Nam; Bảo Việt có sản phẩm tương tự với mức phí 400.000 đồng/năm; và một số DN khác có sản phẩm BHVM, nhưng số lượng hợp đồng BHVM mà DN trên bán được nhiều nhất cũng dưới một trăm ngàn hợp đồng.

Nguyên nhân khiến BHVM chưa phát triển tại Việt Nam không chỉ vì mức lợi nhuận có thể mang lại cho DN còn thấp, mà bản thân người nghèo, người có thu nhập thấp - đối tượng của BHVM không bận tâm về vấn đề phòng ngừa rủi ro. “Nếu tôi chết, sẽ có họ hàng, làng xóm lo. Tại sao tôi phải mua bảo hiểm?”. Đó là câu trả lời thường gặp của người dân khi được mời mua BHVM. Đại diện một DN bảo hiểm còn hài ước: “Việc mỗi người góp một chút lo cho đám tang người đã khuất cũng như khoản mua bảo hiểm vậy. Có điều người mua không biết ngày nào đáo hạn, tiền bồi thường là bao nhiêu thôi!”.

Giải quyết bài toán chi phí và lợi nhuận

Bà Ma.Pieđa S.Geron, chuyên gia phát triển BHVM thuộc dự án “Hỗ trợ kỹ thuật 8108 VIE” cho biết: sản phẩm BHVM, đang được triển khai thành công tại một số nước đang phát triển, có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam như Ấn Độ, Philippines, Peru, Brazin... Tại Philippines, chính phủ yêu cầu BHVM phải chiếm ít nhất 5%/tổng doanh thu của một DN bảo hiểm. Mức phí BHVM mà Philippines áp dụng là 5% mức lương tối thiểu/ngày; mức chi trả tối đa tương đương 500 lần mức lương tối thiểu.

Bà Ma.Pieđa S.Geron đề xuất khung pháp lý cho BHVM tại Việt Nam:

Mức phí tối đa khoảng 468.000 đồng/năm; Mức bảo hiểm tối đa 31,2 triệu đồng. Con số này được bà Ma.Pieđa S.Geron đề xuất dựa trên tính toán mức thu nhập bình quân tháng của ít nhất 2 thành viên trong một hộ gia đình thành thị đang có nguy cơ rơi vào diện nghèo. Sản phẩm BHVM có thể là nhân thọ, phi nhân thọ; hoặc hỗn hợp. Bên bán có thể là một hay nhiều DN, nhưng phải quy định cụ thể đâu là DN chịu trách nhiệm chính.

Bà Ma.Pieđa S.Geron cho rằng, ngoài đặc tính chung của một hợp đồng bảo hiểm thì BHVM cần có đặc tính riêng như: chi trả cho người được bảo hiểm; hay một người bất kỳ hoặc toàn bộ thành viên trực hệ trong gia đình. DN bán bảo hiểm sẽ chi trả cho các loại rủi ro như: tử vong, tai nạn hoặc thương tật, ốm đau, hỏa hoạn, thiên tai và các sự kiện rủi ro khác. Một hợp đồng BHVM cũng nên có điều khoản mang đặc tính riêng với thời gian ân hạn là 45 ngày; và tự tử cũng được chấp nhận như một trường hợp ngoại lệ…

Tuy nhiên, thiết kế được sản phẩm BHVM mới chỉ là một phần, quan trọng nhất vẫn là khâu phân phối. Ông Nguyễn Hai, Giám đốc Quản lý văn phòng và Giao dịch Kinh doanh toàn quốc Prudential Việt Nam cho biết, hiện sản phẩm BHVM của Công ty được triển khai ở một số tỉnh, thành phố. Chúng tôi thu phí 6 tháng/lần, tức 175.000 đồng/lần. Nhưng “việc duy trì được một hợp đồng trong 5 năm là cả vấn đề!”.

Đặc thù của người mua BHVM là người nghèo, thu nhập thấp - tức mức sẵn sàng chi trả phí bảo hiểm và khả năng tái tục hợp đồng rất thấp. DN sẽ gặp khó khăn và chịu chi phí cao nếu không làm tốt khâu phân phối sản phẩm. Vì vậy Nhóm tư vấn ADB cho rằng nên tận dụng mạng lưới những tổ chức xã hội, chính trị xã hội - những người tiếp xúc thường xuyên với đối tượng của BHVM như hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên; hay như mạng lưới các tổ chức tài chính vi mô, các Quỹ tín dụng Nhân dân cơ sở…

Lợi nhuận mang lại cho DN từ BHVM hạn chế. Vấn đề ở đây là sự chia sẻ rủi ro. Nếu người thu nhập thấp có nhận thức tốt hơn về tầm quan trọng của BHVM đối với họ, cộng với khung pháp lý hoàn thiện hơn thì BHVM sẽ phát triển hơn tại Việt Nam trong thời gian tới.

Ngân Hà